Η αντιπαλότητα μεταξύ Πλάτωνα και Εύδοξου του Κνίδιου, ο Αρχύτας ο Ταραντίνος, τα «φαινόμενα» δυο σημαντικών έργων της αρχαιότητας και οι δρόμοι που οδηγούν σε απώτατα αρχεία της «χαμένης γνώσης».
Στην αλληλογραφία του Πλάτωνα με τον Αρχύτα τον Ταραντίνο και τη σχέση του ίδιου με τον Εύδοξο τον Κνίδιο, διαφαίνεται ο ανταγωνισμός που υπήρχε στον ευρύτερο χώρο των φιλοσόφων σχετικά με την απόκτηση παλιών αρχείων. Πίσω από την εχθρότητα του Πλάτωνα προς τον Αρχύτα και τον Εύδοξο ξετυλίγεται ένα νήμα που οδηγεί στα ίχνη της «χαμένης γνώσης» και που προσδιορίζεται σε δύο διαφορετικές σχολές αναζήτησης απωτάτων αρχείων. Στις γραμμές που ακολουθούν δίνονται τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν την προέλευση του πλατωνικού «Τίμαιου» και την ύπαρξη μιας αρχαίας ουράνιας σφαίρας, η οποία υπολανθάνει στο έργο του Εύδοξου «Φαινόμενα».
Οι πληροφορίες που έχουμε για το έργο του Εύδοξου, προέρχονται από ονομαστούς επιστήμονες μεταξύ των οποίων αναφέρονται, ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος, ο φίλος του Αριστοτέλη Εύδημος ο Ρόδιος και οι νεοπλατωνικοί Πρόκλος και Ευτόκιος ο Ασκαλωνίτης. Από τους επιστήμονες αυτούς καθώς και από άλλους υπομνηματιστές του έργου του πληροφορούμαστε μεταξύ άλλων ότι, καθόρισε στον έναστρο ουρανό τις θέσεις των άστρων με ακρίβεια και περιέγραψε τους αστερισμούς, μέτρησε πρώτος τα μεγέθη και τις αποστάσεις του Ήλιου και της Σελήνης από τη Γη, κατασκεύασε το αστρονομικό όργανο «αράχνη», που κατά μερικούς ήταν χάρτης της ουράνιας σφαίρας, προσδιόρισε τα άστρα που καθορίζουν τις θέσεις του αρκτικού και του ανταρκτικού κύκλου, καθόρισε τους κύκλους της ουράνιας σφαίρας κι έκανε παρατηρήσεις του ουρανού από τα αστεροσκοπεία της αιγυπτιακής Ηλιούπολης, της Κνίδου και της Αστυπάλαιας.
Θεωρείται ότι είναι ο πρώτος επιστήμονας που παρουσιάζεται στην ιστορία κι αυτό οφείλεται στο ότι χρησιμοποιούσε επιστημονικές μεθόδους στην έρευνα των αστρονομικών και μαθηματικών θεμάτων. Είναι ο δεύτερος μεγάλος μαθηματικός της αρχαιότητας μετά τον Αρχιμήδη και οπωσδήποτε ο πατέρας της ουράνιας μηχανικής και της επιστημονικής αστρονομικής παρατήρησης. Παλιοί βιογράφοι του όπως ο Διογένης Λαέρτιος και ο Στράβωνας, αλλά και σύγχρονοι σχολιαστές όπως οι καθηγητές G. Santillana, D.R.Dicks και άλλοι, σκιαγραφούν αναλυτικά το βίο και τα έργα του. Ωστόσο, ο προσεκτικός ερευνητής που έχει έστω και την παραμικρή υποψία πως η αρχική πηγή των έργων του ανάγεται στη μινωική εποχή, μπορεί να σταθεί σε αρκετές ανάλογες ενδείξεις από τη δραστηριότητά του, οι οποίες στοιχειοθετούν ισχυρούς συλλογισμούς.
Σε ηλικία 23 χρόνων παρακολούθησε μαθήματα στην Ακαδημία του Πλάτωνα ενώ διετέλεσε και μαθητής του Αρχύτα του Ταραντίνου στην ομώνυμη πόλη της Μεγάλης Ελλάδος. Κατά τον Στράβωνα συνόδεψε τον Πλάτωνα στην Αίγυπτο όπου και οι δυο τους έμειναν 13 χρόνια. Μετά ίδρυσε φιλοσοφική σχολή στην Κύζικο, την οποία αργότερα μετέφερε στην Αθήνα. Φαίνεται ότι ο Πλάτωνας τον έπεισε να κλείσει τη σχολή του και να διδάξει στην Ακαδημία, όπου είχε φιλοσοφικές συζητήσεις με τους εκπροσώπους της, ιδιαίτερα με το διάδοχο του Πλάτωνα Σπεύσιππο και τον Αριστοτέλη. Μάλιστα πιθανολογείται ότι ο Αριστοτέλης απέρριψε το δόγμα των πλατωνικών ιδεών επηρεασμένος μάλλον από τον Εύδοξο. Απ’ ότι καταμαρτυρούν οι πηγές υπήρχε εχθρότητα μεταξύ των σχολών του Εύδοξου και του Πλάτωνα και μάλλον αυτό συνέβη επειδή ο Πλάτωνας δεν τον δέχτηκε ως μαθητή του.
Από μια δεύτερη πηγή, όπου ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο Πλάτωνας καταπολεμούσε τον Αρχύτα τον Ταραντίνο και τον Εύδοξο για τη μεθοδολογία της επιστημονικής τους έρευνας, οδηγούμαστε στην υποψία πως ο εχθρότητα αυτή είχε να κάνει με τον ανταγωνισμό των φιλοσόφων αυτών, σχετικά με την αναζήτηση παλιών αρχείων γνώσης. Αυτό διαφαίνεται τόσο στην αλληλογραφία μεταξύ Αρχύτα και Πλάτωνα, όσο και στην τύχη των βιβλίων του Πλάτωνα που περιήλθαν στο διάδοχό του στην ακαδημία Σπεύσιππο (γιο της αδελφής του), τα οποία τελικά αγόρασε ο Αριστοτέλης.
Ωστόσο αυτό που προξενεί κατάπληξη είναι ότι και οι δύο αυτοί φιλόσοφοι, που βρέθηκαν μαζί στην Αίγυπτο, είχαν πρόσβαση σε παμπάλαια αρχεία. Ο μεν Πλάτωνας έγραψε για τον προκατακλυσμιαίο πολιτισμό της εποχής της Ατλαντίδας στον «Τίμαιο», με βάση κάποιο έργο του Φιλόλαου του Κροτωνιάτη, ο δε Εύδοξος έγραψε τα «Φαινόμενα» αλλά τα στοιχεία του ανταποκρίνονταν σε μια εποχή παλιότερη κατά δύο χιλιετίες. Αυτό προκύπτει από ειδική έρευνα που έκανε ο καθηγητής της αστρονομίας στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης Μ. Όβεντεν στα έργα «Φαινόμενα» του Άρατου και «Σχόλια εις Άρατον» του Ίππαρχου («Ιn Arati et Eudoxi Ρhainomena Commentarium Libri Tres»).
Στα έργα αυτά ξετυλίγεται ένα από τα νήματα που οδηγούν στην ύπαρξη της ουράνιας σφαίρας του Εύδοξου και στην αρχαιότητα των στοιχείων που περιέχονται σ’ αυτή. Αναφορές σε παμπάλαιες εποχές είναι καταγραμμένες, τις οποίες έχουν κάνει κι άλλοι σοφοί, όπως ο Αριστοτέλης και ο Πίνδαρος. Δεν είμαστε σε θέση να ξεκαθαρίσουμε αν υπήρχε κάποιος ιδιαίτερος λόγος για την απόκρυψη παλιών (προκατακλυσμιαίων) γνώσεων. Όμως, είμαστε σχεδόν σίγουροι πως στα περισσότερα έργα του Πλάτωνα («Τίμαιος», «Νόμοι», «Φαίδρος», «Επινομίς» και άλλα) γίνεται λόγος για μία ιδιαίτερη «σχολή έρευνας» η οποία υποκρύπτεται πίσω από τη φιλοσοφική σκέψη.
Ο Πλάτωνας είναι ο πρώτος που επέμεινε στη θεϊκή ταυτότητα των ορατών άστρων και που εισηγήθηκε ότι πρέπει να λατρεύονται αυτά με πλήρεις τελετουργίες. Αυτό φαίνεται στην «Επινομίδα» που ασχολείται με το ερώτημα που προκύπτει μετά από μια γενική συζήτηση για το «πού πρέπει να βρίσκεται η σοφία» στο τέλος του έργου του «Νόμοι». Αν εμβαθύνουμε στην εσωτερική διάσταση της πλατωνικής θεολογίας και διερευνήσουμε διεξοδικά την αστρολατρεία της «Επινομίδας» και τη σχέση αυτής με άλλους φιλοσόφους, όπως είναι, για παράδειγμα, ο Φίλιππος ο Οπούντιος, στον οποίο αποδίδεται από μερικούς η πατρότητα του έργου αυτού, θα βρεθούμε προ εκπλήξεων. Είναι σίγουρο πως πίσω από τα έργα του Πλάτωνα και του Εύδοξου υπάρχει ένα μεγάλο νήμα που μας οδηγεί σε παλιά αρχεία.
Συμπερασματικά θεωρούμε ότι στα έργα «Τίμαιος» του Πλάτωνα και «Φαινόμενα» του Εύδοξου του Κνίδιου είναι καταγραμμένα, σε υπολανθάνουσα μορφή, μυστικά παμπάλαιων εποχών. Η ύπαρξη τους επιβεβαιώνεται κι από άλλους αρχαίους σοφούς όπως ο Μητρόδωρος, ο Αναξίμανδρος, ο Ηράκλειτος και ο Πίνδαρος. Μάλιστα το έργο του τελευταίου «Επίνικοι» γίνεται αυτή την εποχή «φύλλο και φτερό» για τις μοναδικές πληροφορίες που περιέχει.