Από τα πρώτα πολιτιστικά βήματα του ο άνθρωπος ενδιαφέρθηκε για την υγεία του και επομένως άρχισε από τότε η ανάπτυξη της υγιεινής. Γνώσεις υγιεινής συναντούμε στους αρχαίους Έλληνες και στους άλλους ιστορικούς λαούς.
Σκοπός της κατοικίας σήμερα, και από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη, παραμένει η προστασία του ανθρώπου από τις δυσμενείς συνθήκες του περιβάλλοντος.
Η κατοικία είναι το μικροκλίμα μέσα στο οποίο ο άνθρωπος διαμορφώνει την προσωπικότητά του, την ανάπτυξή του και γενικότερα το επίπεδο της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας του. Είναι από τα απαραίτητα αγαθά της ζωής και διαμορφώνεται ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες του ατόμου αλλά και τις εξωτερικές συνθήκες. Οι όροι που πρέπει να ικανοποιεί η κατοικία για την προαγωγή της υγείας σχετίζονται με την κατασκευή, την ασφάλεια και την ποιότητα του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Ειδικότερα οι γενικές αρχές της υγιεινής κατοικίας είναι:
- Προστασία από τους εξωτερικούς θορύβους (δρόμοι, αυτοκίνητα, διπλανές κατοικίες).
- Επαρκής φυσικός και τεχνητός φωτισμός.
- Περιοδική ανανέωση του ατμοσφαιρικού αέρα.
- Διατήρηση κατάλληλης υγρασίας και θερμοκρασίας.
- Δωμάτια ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων και επαρκείς κατάλληλοι βοηθητικοί χώροι.
- Αυστηρός έλεγχος της ποιότητας των υλικών, για να μην επιδρούν αρνητικά στην υγεία των ανθρώπων.
- Κατάλληλο υδραυλικό και αποχετευτικό σύστημα, για να μην παρουσιάζονται διαρροές και αποφράξεις.
- Κατασκευή της κατοικίας με κατάλληλα υλικά, που να μπορούν να αντέχουν στις καιρικές αλλά και στις απρόβλεπτες συνθήκες του περιβάλλοντος (σεισμοί).
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Η εσωτερική διαρρύθμιση της κατοικίας υλοποιείται με βάση κάποιο σχέδιο που σχετίζεται με τον αριθμό των μελών της οικογένειας και το εμβαδόν της κατοικίας. Τα δωμάτια στα οποία μένουν οι άνθρωποι πρέπει να έχουν εμβαδόν 16-24 τ.μ. για κάθε άτομο, να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς.
Το άνοιγμα των παραθύρων θα πρέπει να αντιστοιχεί στο 1/5 του εμβαδού του δαπέδου κάθε δωματίου. Απαραίτητη θεωρείται η ύπαρξη του καθιστικού, της κουζίνας και των υπόλοιπων βοηθητικών χώρων. Οι χώροι υποδοχής, ένα μεγάλο καθιστικό για την οικογένεια και τους φίλους, πρέπει να είναι κοντά στην είσοδο και μακριά από τα υπνοδωμάτια.
Τα υπνοδωμάτια πρέπει να έχουν σωστό προσανατολισμό, ανατολικό ή ανατολικο-μεσημβρινό, να είναι κοντά στο λουτρό και μακριά από την κουζίνα, όπου γίνεται θόρυβος. Η κουζίνα, επίσης, καλό είναι να βρίσκεται κοντά στην τραπεζαρία και να είναι ευρύχωρη, για να μπορεί να γευματίζει η οικογένεια άνετα.
Τέλος, θεωρείται αναγκαίος ένας χώρος στην είσοδο όπου θα κρέμονται τα παλτά και τα ενδύματα των επισκεπτών. Το σπίτι με δύο τουαλέτες (μία για τους ξένους) είναι πάρα πολύ χρήσιμο και υγιεινό.
Ο ΑΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Ο αέρας σε κάθε κλειστό χώρο στον οποίο υπάρχουν ένα ή περισσότερα άτομα, όπως οι κατοικίες, τα καταστήματα, τα γραφεία όταν δεν ανανεώνεται, με την πάροδο του χρόνου γίνεται ακατάλληλος. Βρέθηκε ότι στην ατμοσφαιρική ρύπανση των χώρων της κατοικίας και επομένως στην ακαταλληλότητα του αέρα συμβάλλουν οι εξής παράγοντες:
– Το εξωτερικό περιβάλλον
Οι κυριότεροι ρύποι του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι:
Διάφορες χημικές ουσίες που προέρχονται από αυτοκίνητα, βιομηχανίες και φωτοχημικές αντιδράσεις, η σκόνη και η γύρη που δημιουργούνται από τα άνθη, τα δέντρα και τους δρόμους, το μονοξείδιο του άνθρακα που προέρχεται από την ανάφλεξη των καυσίμων και το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται από τις μεταβολικές δραστηριότητες και τις καύσεις.
-Το εσωτερικό περιβάλλον
Μέσα στους χώρους της κατοικίας παράγονται ρύποι που προέρχονται από τα διάφορα οικοδομικά υλικά, τις δραστηριότητες του ανθρώπου, το μαγείρεμα, τη θέρμανση και το κάπνισμα.
Ποιες είναι οι επιδράσεις στην υγεία μας;
Η ατμοσφαιρική ρύπανση στο εσωτερικό της κατοικίας έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία των ευαίσθητων ατόμων που παραμένουν περισσότερο χρόνο μέσα σ’ αυτήν, όπως τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς. Απ’ όλες τις μορφές των ρύπων που αναφέραμε, το κάπνισμα με τη μορφή της παθητικής εισπνοής του καπνού από τους μη καπνιστές, φαίνεται ότι αποτελεί τον πιο επικίνδυνο ρύπο. Η συχνή χρησιμοποίηση συσκευών μαγειρέματος με αέριο, όταν δεν λειτουργούν καλά, δημιουργούν προβλήματα υγείας. Από μελέτες βρέθηκε ότι σε σπίτια που χρησιμοποιούν τέτοιες συσκευές, τα παιδιά εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα προβλημάτων από το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα.
Τρόποι αερισμού
Ο κατάλληλος αερισμός της κατοικίας έχει σκοπό να εξασφαλίζει την αλλαγή του αέρα, να προστατεύει από τα προϊόντα των καύσεων και να συμβάλλει στη διατήρηση άνετης θερμοκρασίας και υγρασίας. Ο αερισμός της κατοικίας διακρίνεται σε φυσικό και τεχνητό.
Φυσικός Αερισμός:
Ο φυσικός αερισμός επιτυγχάνεται με φυσικά μέσα όπως είναι τα διάφορα ανοίγματα, οι πόρτες και τα παράθυρα. Στον αερισμό της κατοικίας συμβάλλουν, όταν υπάρχουν, και οι καπνοδόχοι. Ο ρυθμός ανανέωσης του αέρα στους χώρους της κατοικίας εξαρτάται από τη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού αέρα, τη διάχυση των αερίων και την κίνηση του εξωτερικού αέρα.
Το τακτικό άνοιγμα των παραθύρων είναι ο καλύτερος τρόπος αερισμού, αρκεί η ατμόσφαιρα του εξωτερικού χώρου να είναι λιγότερο ρυπαρή από εκείνη του εσωτερικού. Το καλοκαίρι θα πρέπει η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου να είναι 5-7ο C και μπορεί να συμβεί με τη θερμομόνωση της κατοικίας, με τον κατάλληλο προσανατολισμό και την τοποθέτηση τεντών.
Τεχνητός Αερισμός:
Οι εξαεριστήρες, οι ειδικές κλιματιστικές συσκευές (air conditioning) επιτυγχάνουν τη θέρμανση ή ψύξη του αέρα, τη ρύθμιση της σχετικής υγρασίας, την αναρρόφηση και την κατακράτηση των σωματιδίων ή του κονιορτού. Οι κλιματιστικές συσκευές πρέπει να συντηρούνται σε τακτικά χρονικά διαστήματα και να καθαρίζονται πολύ καλά τα φίλτρα. Οι θερμοκρασία πρέπει να κυμαίνεται γύρω στους 18 – 22ο C το χειμώνα και 22 – 26ο C το καλοκαίρι.
Ο ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Ο φωτισμός είναι ένας από τους φυσικούς παράγοντες που επηρεάζει την φυσική και ψυχική υγεία του ανθρώπου. Γι’ αυτό η υγιεινή κατοικία πρέπει να έχει ποσοτικά και ποιοτικά άριστο φωτισμό. Ο φωτισμός διακρίνεται σε φυσικό και τεχνητό.
Φυσικός φωτισμός:
Προέρχεται από το ηλιακό φως. Ο ηλιασμός θεωρείται επαρκής όταν διαρκεί 2-3 ώρες την ημέρα κάτι που εξαρτάται από την εποχή και το γεωγραφικό πλάτος. Ο ηλιασμός εξασφαλίζει την θέρμανση μέσα στο σπίτι και την είσοδο στις υπεριώδεις ακτίνες.
Τεχνητός φωτισμός:
Πρέπει να έχει επαρκή ένταση και να μοιάζει με το φυσικό. Επιτυγχάνεται με λαμπτήρες πυρακτώσεως, λαμπτήρες αερίου, λαμπτήρες φθορισμού κ.α.
Σε κοινούς χώρους προτείνεται ένταση φωτισμού 250 – 500 Lux. Στα γραφεία, αίθουσες διδασκαλίας και εργαστήρια επίπλων 500 -1000 Lux.
Όσον αφορά την πορεία των φωτεινών ακτίνων, ορθός είναι ο πλάγιος φωτισμός και ιδιαίτερα ο διάχυτος από αριστερά και άνω.
Η ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ
Διακρίνεται σε τοπική και κεντρική.
Τοπική θέρμανση:
Είναι η εστία και οι διάφορες θερμάστρες.
Οι θερμάστρες εμφανίστηκαν περίπου το 600 π.Χ. και διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τα υλικά που χρησιμοποιούν σαν καύσιμα. Όπως είναι οι θερμάστρες στερεών καυσίμων, υγρών καυσίμων, ηλεκτρικές κ.α.
Κεντρική θέρμανση:
Η κεντρική θέρμανση, αν και θεωρείται επινόηση της σύγχρονης εποχής, έχει εν τούτοις παλαιοτάτη ιστορία.
Σήμερα η θέρμανση γίνεται με τα συστήματα κεντρικής θέρμανσης (καλοριφέρ). Είναι οικονομική, παρέχει ομοιόμορφη θέρμανση σε όλους τους χώρους, δεν αλλοιώνεται ο ατμοσφαιρικός αέρας από προϊόντα καύσης και μυρωδιές, δεν ρυπαίνονται τα δωμάτια, δεν δημιουργείται κίνδυνος δηλητηριάσεων από τοξικά αέρια, δεν υπάρχει κίνδυνος πυρκαγιάς κ.α.
Η φροντίδα της υγιεινής της κατοικίας μας, δείχνει πολιτιστικό επίπεδο, δείχνει ενδιαφέρον για την υγεία μας αλλά και για την υγεία των δικών μας ανθρώπων. Σήμερα σε μια εποχή που τα πάντα μολύνονται, το να φροντίζουμε την υγιεινή του σπιτιού μας, συμβάλλει στην προσωπική μας υγεία και υγιεινή που συνεχώς απειλείται. Θα πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι αυτήν την απειλή εναντίον μας, την έχουμε εκτοξεύσει εμείς οι ίδιοι, συνεπώς είναι στο δικό μας χέρι να αλλάξουμε τα πράγματα, ώστε να μπορούμε να επιφέρουμε την απαιτούμενη ισορροπία και υγεία, που η φύση τόσο απλόχερα μας προσφέρει.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Υγιεινή για τις Μ.Τ.Ε.Ν.Σ., Μπαρλάς Κων/νος- Κασσιώτη Ειρήνη, Αθήνα 1996