Παρουσίαση
Το 1991, η Delia Steinberg ανέλαβε τη διεύθυνση της Νέας Ακρόπολης, μετά τον θάνατο του καθηγητή Jorge Angel Livraga Rizzi, του ιδρυτή της, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά για περισσότερα από είκοσι χρόνια ως μαθήτριά του.
Από το 1991 μέχρι και τον θάνατό της (15/08/2023) διετέλεσε επίτιμος πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Νέα Ακρόπολη. Υπό τη διεύθυνση της Delia, η Νέα Ακρόπολη επεκτάθηκε στις πέντε ηπείρους, κάνοντας προσιτή τη Φιλοσοφία στον κλασικό τρόπο σε κάθε είδους ανθρώπους. Αυτή η ανάπτυξη επιτεύχθηκε μέσα από τα φιλοσοφικά, πολιτιστικά και εθελοντικά της προγράμματα, δίνοντας νέες προοπτικές και ταυτόχρονα εμβαθύνοντας στην ταυτότητα της Νέας Ακρόπολης, η οποία καθορίζεται από τις ιδρυτικές της αρχές. Χιλιάδες μέλη του οργανισμού, φίλοι, συνεργάτες απ’ όλον τον κόσμο αποδεικνύουν ότι οι φιλοσοφικές απαντήσεις της Νέας Ακρόπολης σ’ αυτούς τους πολύπλοκους καιρούς είναι επίκαιρες και απαραίτητες, επειδή βασίζονται στις φιλοσοφικές θεωρίες της διαχρονικής σοφίας, που έχει διαφωτίσει την ανθρωπότητα σε ακόμη πιο δύσκολες στιγμές.
Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε έναν μόνο τομέα της ακούραστης εργασίας της Delia ως επικεφαλής της Νέας Ακρόπολης, αυτός θα ήταν το διδακτικό της έργο, αναπτύσσοντας το πρόγραμμα σπουδών της Σχολής Φιλοσοφίας και τα προγράμματα εφαρμοσμένης φιλοσοφίας, που βασίζονται στις πιο βαθιές διδασκαλίες για τη ζωή και την εξέλιξη των ανθρώπων.
Είναι συγγραφέας πολλών έργων με θέμα τον φιλοσοφικό τρόπο ζωής, μεταφρασμένα σε πολλές γλώσσες: γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά, τσεχικά, πορτογαλικά, ελληνικά…
Ανάμεσα σε τριάντα τίτλους ξεχωρίζουμε τους εξής: «Τα παιχνίδια της Μάγια», «Φιλοσοφία για τη ζωή», «Ο καθημερινός ήρωας».
Παράλληλα, ως πιανίστα και καθηγήτρια πιάνου, προέδρευε για πολλά έτη στον Διεθνή Διαγωνισμό που φέρει το όνομά της, και προσφέρει ευκαιρίες προώθησης σε αμέτρητους νέους πιανίστες, μοιράζοντας την εμπειρία και τις συμβουλές της, μια και για εκείνην η μουσική είναι ο καλύτερος φίλος της ψυχής.
Ζητήσαμε από τη Delia να μας μιλήσει για τις εμπειρίες της ως επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Νέα Ακρόπολη.
Πώς ήταν η ζωή σας δίπλα στον καθηγητή Jorge Ángel Livraga;
Τα 25 χρόνια που έζησα κοντά στον καθηγητή Livraga είχα την ευκαιρία να βιώσω υπέροχες στιγμές, επειδή ήταν ένας αξιόλογος άνθρωπος. Τόσο στα μαθήματα Φιλοσοφίας που παρακολουθούσα μαζί του, όσο και σε καθημερινές συζητήσεις με τους άλλους συμμαθητές, μοιραστήκαμε γνώσεις για την τέχνη, την επιστήμη, την ιστορία και τόσους άλλους τομείς… Όλα αυτά μας εμπλούτισαν με τρόπο ξεκάθαρο, απλό και αποτελεσματικό. Κάθε μέρα ήταν εξαιρετική και όσον αφορά εμένα, πήρα μαθήματα θεωρητικά και πρακτικά, τα οποία αποτελούν σημείο αναφοράς για όλη μου τη ζωή.
Μας ήταν ολοφάνερη η εκπαίδευση που ο ίδιος είχε από τους δικούς τους δασκάλους, επειδή κανείς δεν μπορεί να δημιουργήσει μια Σχολή Φιλοσοφίας τέτοιου βεληνεκούς χωρίς να έχει λάβει, με τη σειρά του, μια εκπαίδευση πλούσια ως προς τις ανθρώπινες αξίες. Γνωρίζουμε ότι ο ίδιος πέρασε πολλά χρόνια προετοιμασίας, με πολλά μαθήματα δι’ αλληλογραφίας. Μας έλεγε ότι, κάποια στιγμή, του επιστρέφονταν οι εργασίες του σε φάκελο, κομμένες προσεκτικά με ψαλίδι, χωρίς άλλες εξηγήσεις. Έπρεπε μόνος του να βρει τα λάθη και να τα διορθώσει μέχρι να φτάσει στο τέλειο αποτέλεσμα, και τότε του δίνονταν οι κατάλληλες εξηγήσεις.
Ίσως αυτή η εκπαίδευση να τον έκανε να έχει τεράστια υπομονή και να είναι πάντα διατεθειμένος να απαντάει στις ερωτήσεις μας. Είναι ο πρώτος άνθρωπος που άκουσα να λέει μερικές φορές «δεν ξέρω», κι αυτό που ενέπνεε μεγάλη εμπιστοσύνη. Μόνο οι ματαιόδοξοι είναι βέβαιοι ότι τα ξέρουν όλα.
Ήταν ευγενικός και προσιτός, αν και μερικές φορές ήξερε να κρατά τις απαραίτητες αποστάσεις για να μην χαλάνε οι ανθρώπινες σχέσεις, και να γίνονται πιο σωστές και ήρεμες.
Ποτέ δεν άκουσα κακό λόγο από το στόμα του και είχε πάντα την ικανότητα να μας υποδεικνύει τα λάθη σαν να τα ανακαλύπταμε μόνοι μας. Τον φωνάζαμε τρυφερά JAL, χρησιμοποιώντας τα αρχικά του ονοματεπωνύμου του. Ήταν ένα όνομα οικειότητας αλλά και σεβασμού ταυτόχρονα. Είναι δύσκολο να βρεθεί άνθρωπος τέτοιας ηθικής, φιλοσοφικής και πνευματικής εμβέλειας, που να χρησιμοποιεί μια τόσο απλή γλώσσα και παραδείγματα τόσο φυσικά ώστε να γίνεται κατανοητός από όλους. Ευτυχώς, τα γραπτά του και οι εικόνες τόσων στιγμών που μοιραστήκαμε, τον διατηρούν ζωντανό στη μνήμη μου αλλά και στη μνήμη πολλών άλλων.
Ποια είναι η εκτίμησή σας για τη διοίκησή σας ως επικεφαλής της NA για σχεδόν 30 χρόνια;
Αν πρέπει να κάνω μια εκτίμηση όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική, θα έλεγα ότι είναι σαν να έχω ζήσει αρκετές ζωές, προσθέτοντας ασταμάτητα εμπειρίες και πολύ έντονες μάλιστα. Όταν ανέλαβα τη διεύθυνση ως Διεθνής Πρόεδρος, ο ΔΟΝΑ ήταν ακόμη μικρός, με περιορισμένο αριθμός εδρών σε διάφορες χώρες, αλλά όχι τόσες ώστε να καθιστά δύσκολο το έργο μου. Όλη η δουλειά μας ήταν ουσιαστικά ερασιτεχνική. Παρόλο που γνωρίζαμε τους φιλοσοφικούς σκοπούς μας και το πρόγραμμα σπουδών, οργανωνόμασταν πολύ απλά ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες. Όπως λέμε συνήθως: ήταν άλλες εποχές και επικρατούσαν άλλες ιδέες, όπως και άλλες έγνοιες και τρόποι να τις αντιμετωπίσουμε.
Όμως οι αλλαγές φάνηκαν γρήγορα. Υπήρξαν αλλαγές στις κοινωνίες, στον τρόπο ζωής, στις αντιλήψεις για το μέλλον. Η ιδέα της ευημερίας κέρδισε έδαφος έναντι της ιδέας της εμβάθυνσης της συνείδησης. Η εκπαίδευση ακολούθησε διαφορετική τροχιά και άλλαξαν επίσης και οι ατομικές φιλοδοξίες. Έπρεπε να ενταχτούμε σ’ αυτή την καινούργια φάση. Γνώρισα πολύ κόσμο, πολλές χώρες, πολλούς πολιτισμούς, γλώσσες, εκφράσεις συναισθημάτων, κατανόησης και εξήγησης ιδεών. Βρήκα ένα μωσαϊκό με εξαιρετικά χρώματα αλλά και με παρόμοιο βάθος. Στο βάθος του καθενός υπάρχει ένας κοινός παράγοντας: το νόημα της ζωής, που περιλαμβάνει τη διάνοια, την αγάπη και τη βούληση για να την βιώσει κανείς, μια λαχτάρα για γνώση και για να γίνεσαι όλο και καλύτερος.
Η εκτίμηση μου είναι γενικά καλή. Κάναμε ό,τι μπορούσαμε, με κάποια λάθη όπως είναι φυσικό, αλλά η εμπιστοσύνη στις έμφυτες δυνατότητες του ανθρώπου βοήθησε να συμπεριλάβουμε πολλές νέες χροιές που μέχρι τότε δεν ήταν αντιληπτές. Και το κάναμε με εμπιστοσύνη και με χαρά.
Ποιο ήταν το πιο δύσκολο;
Η επιτάχυνση των καιρών. Ο 20ος αιώνας -ίσως ο πιο σύντομος αιώνας, όπως άκουσα να λέει κάποιος επιφανής- μας έκανε να πιστεύουμε ότι όλα θα έρεαν προς το καλύτερο, χωρίς μεγάλες ανατροπές. Δεν ήταν έτσι όμως. Ξαφνικά διαπιστώσαμε ότι ο κόσμος κινούταν με μεγάλη ταχύτητα και μάλιστα προς κατευθύνσεις που προηγουμένως ήταν αδιανόητες σε όλους τους τομείς, κάποιες φορές για καλό, άλλες για κακό, και έπρεπε να συνδυάσουμε τα πάντα χωρίς τη δυνατότητα να γίνει αρκετά γρήγορα.
Η διαφοροποίηση εννοιών έκανε κάποιες από αυτές να βγαίνουν από τη μόδα μέσα σε λίγους μήνες, και πολλές φορές δεν ήταν εύκολο να συνδυαστεί η τόση ποικιλία με τη σταθερότητα της φιλοσοφίας. Ίσως το πιο δύσκολο ήταν να βρούμε τρόπους δράσης και έκφρασης που να συνδυάζουν τη μεταβλητότητα των ενδιαφερόντων με τη διάρκεια μιας διαχρονικής φιλοσοφίας, που ουσιαστικά απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους.
Ήσασταν εκεί από την αρχή. Έχει αλλάξει πολύ ο ΔΟΝΑ; Σε τι έχει αλλάξει;
Ήμουν σχεδόν από την αρχή, αρκετά όμως για να εκτιμήσω τις αλλαγές που δεν φαίνονται πάντα αμέσως, αλλά σε βάθος χρόνου. Ναι, ο ΔΟΝΑ έχει αλλάξει, κυρίως μορφικά, όπως όλα τα ζωντανά όντα. Δεν είναι το ίδιο ένα παιδί πέντε χρονών με έναν ενήλικα στα 30. Οι μορφικές αλλαγές ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του ΔΟΝΑ και της προσαρμογής στις ανάγκες των καιρών, όπως αλλάζουν οι ενδυμασίες, η γλώσσα, οι τρόποι που σχετίζονται οι άνθρωποι, οι τρόποι επίλυσης των προβλημάτων εφαρμόζοντας τα μεν ή τα δε εργαλεία. Και θα συνεχίσουν να υπάρχουν αλλαγές.
Το σημαντικότερο είναι να διατηρείται η ουσία. Ο ενήλικας των 30 ετών ξέρει ότι είναι το ίδιο άτομο που ήταν κάποτε 5 ετών, παρά τις αλλαγές. Τα είδη των ρούχων είναι πολύ διαφορετικά, αλλά το σώμα που τα φοράει είναι το ίδιο, άσχετα αν παχαίνει ή αδυνατίζει. Η ωριμότητα με βάση την αυτογνωσία είναι βασική για να υπάρχει μια ταυτότητα. Οι φιλοσοφικές ιδέες που γέννησαν τον ΔΟΝΑ και προέρχονται από χιλιόχρονες ιδέες που βασίζονται σε άπειρους στοχαστές, είναι οι ίδιες. Οι απόψεις και οι τρόποι ζωής είναι μεταβλητά. Όπως διαβάζουμε στον «Μικρό Πρίγκιπα» του Saint Exupery, την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια. Ωστόσο, είναι το πιο σημαντικό και είναι αυτό στο οποίο βασίζονται αυτά που είναι ορατά στα μάτια.
Είναι σαφές ότι βιώνουμε μια μεγάλη αβεβαιότητα σε αυτούς τους καιρούς.
Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς σήμερα σταθερές αξίες και θεμέλια ως προς το νόημα της ζωής, πράγμα που σημαίνει ότι, σ’ ένα βαθμό, χάνουμε το μέλλον. Η αβεβαιότητα επικρατεί σήμερα και αύριο, πράγμα που επηρεάζει αρνητικά τις νέες γενιές, που τους λείπει υποστήριξη και ελπίδα. Όπως είναι γνωστό, οι ψυχολογικές διαταραχές, οι τάσεις διαφυγής από την πραγματικότητα, ακόμη και η αυτοκτονία αυξάνονται. Η εικόνα δεν είναι κολακευτική, εκτός αν υπάρξουν ουσιαστικές αλλαγές, οι οποίες όμως δεν θα δώσουν άμεσα αποτελέσματα. Αλλά είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε το συντομότερο δυνατό. Πρέπει να καταφύγουμε σε διαχρονικές θεραπείες που απέδωσαν καρπούς στις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας. Αν και αναφερόμαστε στον κοντινό και πιο γνωστό σ’ εμάς Μεσαίωνα, η Τέχνη σε όλες τις πτυχές της συγκέντρωσε επιλεγμένες ψυχές και καθιέρωσε δεσμούς Αγάπης που οδήγησαν στην αναγέννηση.
Όλοι οι άνθρωποι επιθυμούν να γνωρίσουν την Αγάπη, είτε την έχουν είτε την αναζητούν.
Η φιλοσοφία βασίζεται στην αγάπη, ακριβώς επειδή αυτή είναι η ρίζα της λέξης Φιλοσοφία: είναι η Αγάπη στη Σοφία και όποιος αναζητά τη σοφία μαθαίνει να αγαπά τα πάντα και τους πάντες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η πλειοψηφία την επιδιώκει και ότι λίγοι προνομιούχοι την έχουν. Και ακόμη και εκείνοι που την έχουν, εξακολουθούν να την αναζητούν για να την τελειοποιήσουν. Σήμερα είναι συνηθισμένο να περιορίζουμε την αγάπη στο σεξ, ξεχνώντας πολλά άλλα επίπεδα έκφρασης του ανθρώπου, όπως η ευαισθησία, η νοημοσύνη και η πνευματικότητα. Αυτή η εξαθλίωση της έννοιας της αγάπης καθιστά τις σχέσεις κάθε είδους αδύναμες και βραχύβιες. Ωστόσο, όλοι χρειαζόμαστε και αναζητούμε την αγάπη, πάνω απ’ όλα μια αμοιβαία αγάπη πέρα από τις δυσκολίες. Η ανεπιτυχής και άστοχη αναζήτηση οδηγεί τους ανθρώπους να συμβιβάζονται με ασταθή υποκατάστατα που δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα.
Η αγάπη είναι η δύναμη που μας ωθεί να κάνουμε τα πράγματα καλά, οπότε σχετίζεται με την ηθική, επειδή μας ωθεί να ενεργούμε σωστά στη ζωή μας. Έτσι μας οδηγεί στην ειρήνη, την ηρεμία, την πληρότητα και την ευημερία με τον εαυτό μας και με τους άλλους.
” Δεν ξέρουμε πραγματικά τι σημαίνει αγάπη. Γνωρίζουμε μόνο την αγάπη με βάση την προσκόλληση και την κτητικότητα… Η αληθινή φύση της αγάπης είναι το εσωτερικό φως που αποκαλύπτει την ομορφιά που κρύβεται στα πράγματα..” (Sri Ram)
Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η Αγάπη στο ευρύτερο φάσμα της, αφιερωμένη σε ολόκληρη τη Φύση και λογικά στους ανθρώπους. Στη NA δεν έχει σημασία ο σεξουαλικός προσανατολισμός του καθενός, επειδή αυτός είναι ένας παράγοντας ελεύθερης επιλογής. Αυτό που φιλοδοξούμε είναι ο καθένας να μπορεί να βιώσει την Αγάπη σαν «το φως που αποκαλύπτει την άυλη ομορφιά που κρύβεται σε όλα τα πράγματα».
Ποιος είναι ο ρόλος της ομορφιάς στη ζωή;
Η τέχνη μας φέρνει σε επαφή με την Ομορφιά με την υψηλότερη έννοιά της, μας φέρνει πιο κοντά στην αρμονία, στην εξωτερική και εσωτερική ισορροπία. Είναι αλήθεια ότι σε περιόδους αβεβαιότητας όπως αυτές που ζούμε, υπάρχει η τάση να συγχέουμε τα πράγματα, να αναζητούμε το πιο εύκολο, το πιο συναρπαστικό και αυτό που προσελκύει ίσως λόγω της ασχήμιας του. Η «ασχήμια» έχει κυριαρχήσει πάνω μας σε σημείο που αποδεχόμαστε ως Τέχνη κάθε δημιουργία ακόμα κι αν έρχεται σε αντίθεση με τα πιο στοιχειώδη κριτήρια της ομορφιάς, και χρειάζεται πολύ θάρρος για να πεις «δεν μου αρέσει».
Δεν λείπουν οι υπερασπιστές της ασχήμιας ως καταγγελίας ή γελοιοποίησης μιας κοινωνίας που είναι άδικη ή πολύ άκαμπτη στις έννοιες της. Αλλά αυτό δεν είναι εποικοδομητική κριτική. δεν αρκεί να δείξουμε το άσχημο, αλλά πρέπει να βρούμε το αληθινά όμορφο.
Ο εποικοδομητικός προσανατολισμός αυτού του τύπου ασχήμιας ακολουθεί τις παραμέτρους που επεσήμανε ο Νίτσε: «152. Η τέχνη της άσχημης ψυχής. Μπαίνουν πολύ στενά όρια στην τέχνη όταν απαιτείται να είναι μόνο ένας φορέας έκφρασης της ρυθμισμένης και ισορροπημένης ψυχής. Όπως στις πλαστικές τέχνες, έτσι και στη μουσική και στην ποίηση, υπάρχει μια τέχνη της άσχημης ψυχής, μαζί με την τέχνη της όμορφης ψυχής. Κι αυτή η τέχνη είναι κυρίως εκείνη που έχει δώσει τα πιο ισχυρά αποτελέσματα, εκείνη που έχει σπάσει τις ψυχές, έχει μετακινήσει τις πέτρες κι έχει μετατρέψει τα ζώα σε ανθρώπους.»
Είναι σαφές ότι αυτό δεν θα βελτιώσει τον κόσμο. Η έλλειψη αισθητικής, που μερικές φορές προστίθεται στην έλλειψη ηθικής, ακόμη και αν προσπαθεί να βλάψει μια υπερβολικά συμβατική ευαισθησία, δεν προσφέρει ένα εποικοδομητικό μοντέλο ή παράδειγμα μίμησης. Πρέπει να εισαγάγουμε θετικά στοιχεία που απολυμαίνουν τις συνειδήσεις απέναντι σε τόσες καταστροφές που βιώνουμε. Η αισθητική, μαζί με την ομορφιά και την τέχνη – ένα κατεξοχήν αρμονικό σύνολο – αναπτύσσει μια πιο εκλεπτυσμένη ευαισθησία και, κατά συνέπεια, συναισθήματα ίδιας κατηγορίας, καθώς και ιδέες πιο εξαγνισμένες από τις προκαταλήψεις.
Αυτό που επιδιώκουμε είναι μια ανθρώπινη αξιοπρέπεια μέσα από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αντίστοιχες πράξεις, όλα προϊόντα της ομορφιάς, της ισορροπίας και της αρμονίας. Τονίζουμε την αξία της εσωτερικής ομορφιάς, που είναι δύσκολο να οριστεί, αλλά ακτινοβολεί χάρη, διάνοια, κομψότητα, συμπάθεια και μια γοητεία που μερικές φορές δεν είναι τόσο φανερές στις φυσικές αισθήσεις, αλλά που ασκούν μεγάλη έλξη στους ανθρώπους. Πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η αντίληψη της ομορφιάς είναι μια υποκειμενική εμπειρία, η οποία ποικίλλει από τον έναν πολιτισμό στον άλλο και από το ένα άτομο στο άλλο. Ωστόσο, υπάρχουν έργα που μπορούμε κάλλιστα να ονομάσουμε παγκόσμια και αθάνατα επειδή υπερβαίνουν αυτές τις ατομικές και πολιτισμικές διαφορές.
Από το ίδιο Τεύχος
17 Οκτωβρίου, 2025 / ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
17 Οκτωβρίου, 2025 / ΙΣΤΟΡΙΑ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ