Σκηνοθεσία: Vincent Ward
Παραγωγή: Stephen Deutsch, Barnet Bain
Σενάριο: Ronald Bass, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Richard Matheson
Πρωταγωνιστουν: Robin Williams, Cuba Gooding, Jr., Annabella Sciorra
Μια ταινία με θέμα το θάνατο και τη διαφορετική αντιμετώπιση που κάθε άνθρωπος έχει απέναντί του σίγουρα αποτελεί ένα θέμα ξεχωριστό και περίεργο για τα χολιγουντιανά δεδομένα. Η συγκεκριμένη ταινία όμως, χωρίς να ωραιοποιεί έντονα τα πράγματα, όπως θα μπορούσε, δίνει πολλές αφορμές για εμβάθυνση στα γεγονότα που παρουσιάζει. Ποια είναι η σχέση μας με τον θάνατο, τι γίνεται όταν περάσει κανείς απέναντι, ξαναβλέπει η ψυχή αγαπημένα της πρόσωπα;
Η πλοκή έχει στηθεί γύρω από ένα κεντρικό θέμα: Όλα είναι μέσα μας, όλα είναι στο νου μας, εμείς δημιουργούμε τον παράδεισό μας και εμείς την κόλαση. Όταν η ψυχή είναι δυνατή, έχει δηλαδή αρκετή βούληση και μπορεί να ελέγξει νου και συναίσθημα, τότε η δύναμη αυτή την λυτρώνει. Όταν όμως η ψυχή κυβερνάται από τα συναισθήματα, τα οποία επηρεάζουν τον νου και δημιουργούν φαύλες ιδέες, τότε αυτή η αδυναμία θα την κάνει έρμαιο και θα την φυλακίσει στα πιο σκοτεινά τάρταρα.
Δύο άνθρωποι, δύο ψυχές, η κάθε μια με τη δική της δύναμη επηρεάζονται από τα ίδια θλιβερά γεγονότα, κι όμως αντιδρούν διαφορετικά. Να λοιπόν ο λόγος που η πραγματική ελευθερία που αναζητά ο άνθρωπος είναι τόσο δύσκολο να βρεθεί. Επειδή οι άνθρωποι συνήθως έχουν στραμμένα τα μάτια της ψυχής τους στο γύρω περιβάλλον, σε όλα αυτά που οι ανατολικές φιλοσοφίες ονομάζουν «Μάγια», «ψευδαίσθηση», «πλάνη». Ενώ η πραγματική ελευθερία βρίσκεται κρυμμένη στο πιο βαθύ σημείο του εαυτού μας.
Επίσης είναι ενδιαφέρον το πώς η ταινία παρουσιάζει τον άλλο κόσμο. Όμορφα τοπία, σχεδόν ονειρικά. Όλα δημιουργούνται με το πέταγμα του νου. Αρκεί να σκεφτεί κάτι η ψυχή, ή να επιθυμήσει, ξαφνικά δημιουργείται. Μπορεί να ταξιδέψει σε οποιαδήποτε σημείο τη στιγμή που θα το σκεφτεί. Ακόμα και τα χρώματα είναι ο νους που τα δημιουργεί.
Έτσι περίπου παρουσιάζεται και στις αρχαίες δοξασίες ο θάνατος. Στην Ινδία αυτήν την κατάσταση την ονομάζουν «Κάμα Λόκα» σανσκριτικά, που σημαίνει «Τόπος επιθυμιών» ή το «Αμέντι» των Αιγυπτίων (η κρυμμένη χώρα). Εκεί η ψυχή αναβιώνει καταστάσεις που τόσο επιθυμούσε εν ζωή και παίρνει το μάθημά της όταν αρχίζει και συνειδητοποιεί τη ματαιότητα αυτών των υλιστικών επιθυμιών. Ενδιαφέρον είναι το πόσο η πλοκή, κάποια στιγμή, μοιάζει με έναν πολύ αρχαίο μύθο, αυτόν του Ορφέα και της Ευρυδίκης, μιας και ο πρωταγωνιστής θα ξεκινήσει ένα ταξίδι στην κόλαση, για να βρει την δική του Ευρυδίκη. Μόνο που όπως λένε, από αυτόν τον τόπο δεν έχει γυρίσει κανείς. Είναι το πιο συνηθισμένο μοτίβο στις μυθολογίες των λαών. Ο ήρωας, αφού έχει ολοκληρώσει πολλές δοκιμασίες πρέπει να περάσει την τελευταία που είναι η κάθοδος στον Άδη. Και αυτή είναι η χειρότερη, αφού τα τέρατα αυτά είναι τα πιο δυνατά, διότι είναι τα δικά του. Είναι η τελική κρίση όπου έρχεται αντιμέτωπος με τον ίδιο του εαυτό, τα ίδια του ελαττώματα. Πρέπει ο ήρωας να πιστέψει τον ανώτερο Εαυτό του, τη βούλησή του, να συνειδητοποιήσει την αθανασία του για να βγει από τα δίχτυα του θανάτου νικητής. Τότε θα είναι ο «δυο φορές γεννημένος».
Υπάρχουν πολλά σημεία όπου θα μπορούσαμε να σταθούμε και να αναλύσουμε. Π.χ. σημαντικά πρόσωπα στην ζωή του που παίζουν ρόλο στον θάνατό του. Οι μορφές, και πόσο δένεται με αυτές η ψυχή και πολλά άλλα. Μα τότε θα έπαυε αυτό το άρθρο να είναι μια μικρή παρουσίαση της ταινίας. Επίσης δεν θέλουμε να μπούμε σε λεπτομέρειες, για να μην χάσει ο θεατής την έκπληξη.
Άλλωστε μπορεί να σκεφτούμε, ότι ακόμα κι αν δεν είναι έτσι τα πράγματα από την «άλλη μεριά», αυτά που βλέπουμε να διαδραματίζονται μοιάζουν τόσο οικεία, μια και στην ίδια μας τη ζωή περνάμε από κόλαση και παράδεισο. Όταν τα πράγματα μας πάνε καλά, τότε νοιώθουμε ευτυχισμένοι και όταν πάθουμε κάποιο κακό, μένουμε άβουλοι μπροστά στον ίδιο μας τον εαυτό. Και ενώ αντιλαμβανόμαστε τη λάθος κατάσταση στην οποία έχουμε βυθιστεί ψυχικά και νοητικά, αδυνατούμε να βγούμε από αυτήν.
Ίσως για αυτό οι ανατολικές φιλοσοφίες θεωρούσαν τις εξωτερικές καταστάσεις της ζωής αλυσίδες. Γιατί όπως λέει χαρακτηριστικά ο ποιητής Χαλίλ Γκιμπράν «αυτό που σου φέρνει την μεγαλύτερη χαρά, είναι αυτό που μπορεί να σε βυθίσει στο μεγαλύτερο πόνο». Γι’ αυτό ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να κυριαρχήσει στα συναισθήματα και στον νου του. Και όπως το είπε ο Καζαντζάκης…
Δεν φοβάμαι τίποτα
Δεν ελπίζω τίποτα
Είμαι λεύτερος