Για να υπάρχει τέχνη, χρειαζόμαστε λοιπόν δύο παράγοντες: μια ανώτερη ομορφιά και μια ύλη, στην οποία θα μπορούμε να τη μορφοποιήσουμε.
Όμως οι νόμοι της τέχνης δεν προέρχονται από την ύλη, αλλά από τον ιδανικό κόσμο όπου κατοικεί η ομορφιά. Η ύλη μπορεί μόνο να υποδείξει τα όρια στην καλλιτεχνική έμπνευση.
Γι’ αυτό, δεν είναι καλλιτέχνες όλοι οι φερόμενοι ως τέτοιοι. Δεν μπορούμε να κατονομάσουμε με τον ίδιο τρόπο αυτούς που στηρίζονται στην ύλη, αλλά εμπνέονται από ανώτερα αρχέτυπα κι εκείνους τους άλλους που στηρίζονται κι εμπνέονται από την ύλη και μόνο. Για να μπορέσουν να ανακαλύψουν τους νόμους που ανήκουν στον αρχετυπικό κόσμο, οι καλλιτέχνες θα πρέπει να έχουν «ξυπνήσει» ως άνθρωποι. Θα πρέπει να έχουν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό τα πιο ευγενή τους αισθήματα, μια καλή δόση ευφυΐας, διαίσθησης και θέλησης να διαπλάσουν.
Η Μάγια, από την πλευρά της, φροντίζει να είναι λίγοι αυτοί οι αληθινοί καλλιτέχνες, γιατί ο κόσμος της ομορφιάς και η ανακάλυψη της ουσιώδους αρμονίας αυτού του κόσμου είναι ένα από τα θαυμαστά κλειδιά, που επιτρέπει να εισχωρήσουμε στο μυστήριό της. Αυτήν την εξυπηρετούν οι καλλιτέχνες της ύλης, αυτοί που παίζουν με τον κόσμο τους των διαφοροποιημένων μορφών, αυτοί που αρέσκονται να παραμένουν στα φώτα και στα χρώματα και που φαντάζονται ότι μπορούν να τα αλλάξουν όπως τους ευχαριστεί…
Ζώντας στον κόσμο της Μάγια, δεν υπάρχει άλλη λύση από το να συμμετέχουμε στο παιχνίδι της. Εδώ η τέχνη είναι επίσης ένα παιχνίδι, μέσω του οποίου προσπαθούμε να αντιγράψουμε τις μορφές της φύσης. Είναι αντιγραφή, δεν είναι δημιουργία. Ενώ η φύση έχει το χάρισμα της δημιουργίας, οι άνθρωποι που παίζουν την Τέχνη μπορούν μόνο να μιμηθούν αυτό που βλέπουν, αυτό που ακούνε, αυτό που αγγίζουν…όμως, μιμούμενοι χωρίς να γνωρίζουν την αλήθεια αυτού που μιμούνται,
καταλήγουν συχνά σε παραμορφώσεις.
Με όλα αυτά, η τέχνη της αντιγραφής έχει τις δυσκολίες της, καθώς δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται το να αναπαράγουμε της μορφές της φύσης. Όταν καταντάει πολύ δύσκολη η αντιγραφή, η φαντασία προστρέχει σε βοήθεια του μικρού καλλιτέχνη και “παραμορφώνει τις μορφές” κατά βούληση. Αντί αυτός να προσπαθεί να τις φτάσει στην τελειότητά τους, τις μειώνει στο ύψος των ορίων του. Δεν μιμείται αυτό που βλέπει, αλλά κάνει αυτό που θέλει να δει. Κι αυτό που θέλει να δει συνήθως είναι διαστρεβλωμένο από τα πέπλα με τα οποία η Μάγια καλύπτει την άγνοιά μας.
Όμως ο παίκτης της Τέχνης έχει βρει μια καλή διέξοδο γι’ αυτές τις παραμορφώσεις που κάνει στον κόσμο που τον περιβάλλει: λέει ότι το ζήτημα δεν είναι να αναπαράγουμε αυτό που είναι έξω, αλλά την εικόνα που ο εξωτερικός κόσμος προβάλλει μέσα του. Έτσι ζωγραφίζει, κάνει γλυπτική, χαράζει, γράφει, συνθέτει μουσική, σύμφωνα με τις αντανακλάσεις που βλέπει μέσα του.
Αχ, μυστήριο των καθρεφτών! Τι παράξενες εικόνες μπορούν να παράγουν τα εσωτερικά κρύσταλλα των ανθρώπων! Πόση καθαριότητα δε θα είναι απαραίτητη σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, ώστε η εσωτερική εικόνα να παρουσιάζει μια περιορισμένη έστω καθαρότητα κι ευκρίνεια! Τι ματαιοδοξία έχει αυτός που προτιμά να αντιγράψει αυτό που είναι μέσα του, πριν αντιγράψει αυτό που η γριά και σοφή φύση ετοίμασε για μας τόσες χιλιάδες χρόνια!
Και τώρα, που ανοίγουμε αυτή την πόρτα του κόσμου της Μάγια, δεν θέλουμε να αφήσουμε να μας ξεφύγει η ευκαιρία να θυμηθούμε κάτι από την τέχνη του λόγου. Ο Πύργος της Βαβέλ ήταν επίσης έργο της Μάγια: μια μόνο γλώσσα, μια μόνο έκφραση… αυτό δεν είναι καλό για να ξυπνήσει η παιδική περιέργεια του ανθρώπου, που χρειάζεται ακόμα πολλές εμπειρίες σε αυτόν τον κόσμο.
Από τότε η Μάγια συγχέει τις φωνητικές εκφράσεις, και η ίδια λέξη μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα…και το ίδιο πράγμα μπορεί να ειπωθεί με πολλές λέξεις…
Δεν ξέρουμε τίποτα για το πώς να λέμε το κάθε πράγμα με το σωστό του όνομα, όμως η Μάγια βεβαίως και γνωρίζει να μας αποκαλεί με το δικό μας.
Δεν ξέρουμε τίποτα για την ανώτερη Τέχνη, όπου ο ήχος είναι το μέσον της συνεννόησης, όπου ο λόγος είναι ένας ευφυής ήχος. Αντίθετα, οι ήχοι μας έχουν ακόμα μεγάλη ομοιότητα με τις κραυγές και ο γραπτός μας λόγος μοιάζει με μια λόγχη που πληγώνει και που κρύβεται στο χαρτί.
Άραγε διαθέτουμε καμιά φορά χρόνο, για να ακούσουμε τη λεπτή συμφωνία που ερμηνεύει η Μάγια με όλη τη φύση;
Η Μάγια είναι ο πιο άριστος καλλιτέχνης που μπορούμε να φανταστούμε. Δεν υπάρχει μορφή τέχνης που να μην είναι προσιτή. Αυτή είναι η κυρία της Φύσης και ξέρει να παίζει με όλες τις μορφές. Λάμπει και σβήνει, τραγουδάει και σωπαίνει, ανθίζει και κρύβεται, κλαίει και γελάει, πηγαίνει με τον ήλιο και με το φεγγάρι, ζωγραφίζει τον κόσμο της με άπειρες αποχρώσεις…
Η Μάγια και σαν ιδιοφυής καλλιτέχνης διατηρεί τους ανθρώπους εκστασιασμένους μπροστά στη θαυμαστή της αναπαράσταση. Η Μάγια είναι Ωραία και κρατάει τους ανθρώπους παγιδευμένους στην ομορφιά της και στις αρμονικές της γραμμές. Η Μάγια είναι δυνατή κι αποδεικνύει ότι τίποτα δεν της αντιστέκεται στον κόσμο και γι’ αυτό το λόγο κερδίζει το θαυμασμό που αποδίδουν οι άνθρωποι σε όλους τους δυνατούς.
Η Μάγια προστατεύει την τέχνη, γιατί πρέπει να θυμόμαστε ότι είναι μία από τις πόρτες της.
*από το βιβλίο “Παιχνίδια στον Καθρέφτη”, φιλοσοφικά δοκίμια για την απατηλότητα του κόσμου