Αυτό είναι ένα θέμα που υπήρχε πάντα στο συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας και ακόμη στο ατομικό υποσυνείδητο του καθενός από μας. Θυμάμαι όταν ήμουν παιδί, μόλις έσβηνε το φως στο δωμάτιο μου, περίμενα ανυπόμονα να περάσει λίγος χρόνος, για να γυρίσω απότομα στο κρεβάτι, ν’ ανάψω το φως, να κοιτάξω τα παιχνίδια μου και να τα πιάσω να κάνουν κάποια κίνηση, που εγώ απόκρυφα διαισθανόμουν. Χωρίς να το ξέρω τότε έκανα τα ίδια που κάνουν εκατομμύρια παιδιά από την αρχή του ιστορικού μας χρόνου. Αυτό που υπήρξε και υπάρχει σαν ένα σημαντικό στοιχείο της πρωταρχικής μαγείας και που δεν μπόρεσε ακόμη να σκεπάσει εντελώς η αμφιλεγόμενη χάρη του Προμηθέα: η φωτιά του νου, ο λόγος.
Ο τίτλος του άρθρου αυτού αναπαράγει τον τίτλο μιας αρχαίας Βαβυλωνιακής πινακίδας σχετικά με το Μύθο του Γιλγαμές, που σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Σ’ αυτήν περιγράφονται εποχές προγενέστερες του κατακλυσμού, από τον οποίο ο Γιλγαμές έμεινε σαν ένας βασανισμένος σπόρος ανθρώπων- που είχαν χάσει τη φυσική τους αθανασία- κι έπρεπε να αποκτήσει τη συνείδηση μιας αθανασίας βυθισμένης στη θάλασσα των χρόνων, με τη μορφή ενός μαγεμένου φυκιού. Και ανάμεσα σε πολλά άλλα μυστηριώδη πράγματα, σε αυτήν την πινακίδα γράφεται ότι οι προκατακλυσμιαίοι άνθρωποι δέχτηκαν επίθεση από μια ‘’επανάσταση των μηχανημάτων’’, των ίδιων τους των έργων που πήραν ζωή και επαναστάτησαν.
Στην άλλη άκρη του κόσμου, στα ερείπια της Τσαν-Τσαν, που υπήρξε πρωτεύουσα των Τσιμού, στη βόρεια ακτή του Περού, του τμήματος Τρουχίλλιο, παρατήρησα μερικά χρόνια πριν, ένα αέτωμα ναού. Εκεί πάνω παρουσιάζονταν, φτιαγμένα από ανθρώπινο χέρι, αντικείμενα απ’ τα οποία έβγαιναν χέρια και πόδια, που χόρευαν και ξέφευγαν απ’ τις φυσικές τους θέσεις.
Μπορούν να έχουν οι συσκευές δική τους ζωή;
Αν και η υλιστική μας νοοτροπία, που είναι διαμορφωμένη απ’ τις προκαταλήψεις του 18ου και του 19ου αιώνα, μπορεί να επαναστατήσει σε αυτό, μπορούμε παρόλα αυτά να απαντήσουμε ναι σε αυτήν την ερώτηση. Όχι μόνο μπορούν να έχουν ζωή αλλά και η ζωτική φόρτιση τους είναι αναπόφευκτη απ’ τη στιγμή που ο άνθρωπος τα σκέφτηκε, τα επιθύμησε και τα έφτιαξε.
Ας χρησιμοποιήσουμε το παλιό παράδειγμα του αγγειοπλάστη. Η εργασία του μπορεί να ταξινομηθεί σε τρία επίπεδα:
- Ο αγγειοπλάστης σκέφτεται, φαντάζεται, βλέπει στο νοητικό του καθρέπτη το αγγείο που θα κατασκευάσει. Του δίνει το μέγεθος, το χρώμα και τα λοιπά χαρακτηριστικά.
- Ο αγγειοπλάστης προμηθεύεται πηλό, έναν τροχό αγγειοπλαστικής και άλλα εργαλεία και υλικά. Η επιθυμία του τον κάνει να συγκεντρώσει όλα αυτά τα στοιχεία και να αρχίσει το έργο. Μια μάζα πηλού θα περιστραφεί μέσα στα χέρια του, παίρνοντας αργά κάποιες μορφές, που χωρίς όμως να είναι οι οριστικές, τείνουν προς αυτές.
- Η μορφή έχει πλαστεί στον πηλό, ο οποίος αναπαράγει το αντικείμενο που έχει σκεφτεί, έχει ονειρευτεί και έχει επιθυμήσει ο αγγειοπλάστης. Χρώματα και βερνίκια, καθώς και η θερμοκρασία του φούρνου, θα ολοκληρώσουν αυτή την αληθινά μαγική υλοποίηση. Η σκέψη με τη βοήθεια της επιθυμίας και τέλος με την τελετουργία της εργασίας έχει κάνει το θαύμα.
Το αγγείο δεν είναι βέβαια ένα απλό αντικείμενο, ένα πράγμα χωρίς άλλο περιεχόμενο από τη δική του ‘’πραγματικότητα’’. Είναι ένα πλάσμα που βγήκε απ’ τα λεπτά επίπεδα της σκέψης με τη δύναμη της ανάγκης. Πλάστηκε σε μια υπάκουη ύλη, από τη φύση της άμορφη, αλλά που τώρα δέχεται και διατηρεί μια σκεπτομορφή και ένα μαγνητισμό, που της δόθηκε απ’ το ίδιο της το πλάσιμο με την αλληλεπίδραση των απλών στοιχείων. Όπως συμβαίνει με μια υγρή μπαταρία που ξεραίνεται με τον καιρό. Ο αγγειοπλάστης με τα χέρια του ή με τους μεσίτες των χεριών του -τα εργαλεία δηλαδή και διάφορα σκεύη- της έδωσε το σπινθήρα της ζωής, που θα διατηρηθεί μέχρι να φθαρεί η μορφή και να καταστραφεί.
Η φιλοσοφική και εσωτερική ερμηνεία αυτών των γεγονότων ξεπερνάει την απλοϊκή διαίρεση, που τους τελευταίους αιώνες έκαναν, μεταξύ των λεγόμενων ζωντανών όντων και των άψυχων και ανόργανων. Η σύγχρονη φυσική και χημεία ευτυχώς αρχίζουν και ξεφεύγουν απ’ αυτά τα θετικιστικά καλούπια. Η πρώτη αναγνωρίζοντας κάποια μορφή ζωής σε όλα τα πράγματα του σύμπαντος, που υπακούν σε κύκλους αναπαραγωγής και θανάτου. Και η δεύτερη προσαρμόζοντας τους ορισμούς της σε μια επιστήμη που πλέον δε διαιρείται σε ‘’οργανική’’ και ‘’ανόργανη’’. Αλλά μια επιστήμη που θεωρεί σαν ‘’οργανική’’ τη ‘’χημεία του άνθρακα’’, γιατί αυτό το στοιχείο είναι που κυριαρχεί στα υλικά που χρησιμοποιούνται στη βιολογική αρχιτεκτονική.
Έτσι τίποτα δεν είναι νεκρό, γυμνό από ζωή με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Όλα τείνουν να επιβιώσουν. Εύκολα πειράματα μας το αποδεικνύουν. Αν χτυπήσουμε με το χέρι το τραπέζι, πλάι σε ένα έντομο, αυτό θα φύγει για να διαφυλάξει τη ζωτική του ολότητα. Μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι το ζωντανό. Αλλά αν στο ίδιο ξύλο του τραπεζιού εφαρμόσουμε μια δύναμη πίεσης, θα δούμε ότι αυτό αντιστέκεται. Αυτή είναι μια άλλη πλευρά, αν και παθητική, του ενστίκτου της επιβίωσης. Γι’ αυτό και μεταξύ του εντόμου και του ξύλου του τραπεζιού, δεν υπάρχει περισσότερη διαφορά από την ένταση και τη μορφή που απέκτησε ζωή. Ο σπινθήρας που συνδέει, φωτίζει και δικαιολογεί την ύπαρξη της ύλης και της ενέργειας, που είναι και οι δύο εκφράσεις του ίδιου πράγματος, όπως πολύ σωστά το όρισαν οι αρχαίοι Ινδοί φιλόσοφοι, όταν αναφέρονταν στο Χίβα-Πράναμ.
Κάποια μεγαλύτερη ευαισθησία στον άνθρωπο, θα του επέτρεπε να ακούσει στο τρίξιμο του ξύλου που σπάει, την ίδια κραυγή αγωνίας ενός ζώου που πεθαίνει. Ο κόσμος αυτός είναι ταυτόχρονα τραγικός, δραματικός και κωμικός… Οι ηθοποιοί του βγαίνουν στη σκηνή αμέτρητες φορές, παίζοντας ρόλους διαφορετικούς και αμέτρητες φορές εξαφανίζονται, την εγκαταλείπουν, για να ξαναμακιγιαριστούν και να ξαναεμφανιστούν. Αυτή είναι η διαδικασία εξαγνισμού, που χρειάζονται όλες οι ψυχές, σε όποιο επίπεδο συνείδησης και αν βρίσκονται. Τίποτα δε ‘’δημιουργείται’’ πραγματικά. Όλα πλάθονται και αυτό που προκαλεί τη διαφορά, είναι η μορφή πλασίματος, γέννησης και θανάτου. Το να αντιληφθεί κανείς αυτό το αρχαίο μυστήριο, θα τον απάλλασσε από μεγάλη δόση ματαιοδοξίας.
Μπορούν τα μηχανήματα να αποκτήσουν εξαιρετική ζωτική φόρτιση;
Ναι. Πέραν απ’ αυτή την αναπόφευκτη ζωτικοποίηση που αναφέραμε προηγουμένως, όταν ένα μηχάνημα βρίσκεται σε άμεση καθημερινή επαφή με τους ανθρώπους και με τα ζώα ακόμη, αποκτά μια ‘’έξτρα’’ ζωτική φόρτιση και προσωποποιείται. Ακόμη, μερικές φορές αποκτά τρυφερά ονόματα και δέχεται συμπεριφορές που μοιάζουν περισσότερο να αρμόζουν σε ζωντανό ον -ό, τι η μοντέρνα ορολογία δέχεται συνήθως σαν ζωντανό ον-.
Επίσης μια συγκεντρωμένη προσοχή προσφέρει σε ένα μηχάνημα, αγαλματίδιο, σκεύος ή σε οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο, μια ικανότητα ανταπόκρισης σε ορισμένα ερεθίσματα που εκδηλώνονται, σε κάποιες περιπτώσεις σαν παραψυχολογικά φαινόμενα. Είναι η περίπτωση των αρχαίων εικόνων οποιασδήποτε θρησκείας. Η αφοσίωση των πιστών, τα άσματα και οι προσευχές, ‘’φορτίζουν’’ το αντικείμενο και το κάνουν ‘’θαυματουργό’’. Αυτό εξηγεί γιατί πολλοί ιερείς ενοριών αρνούνται ν’ αλλάξουν τις παλιές εικόνες τους, τις σκοροφαγωμένες και παραμορφωμένες, με άλλες καινούριες πιο καθαρές και καλαίσθητες.
Οι αρχαίες μυστηριακές θρησκείες ήξεραν να χρησιμοποιούν αυτή τη φαινομενική αλυσίδα. Όταν εγκαινιαζόταν ένας ναός στην αρχαία Αίγυπτο π.χ. προσδιοριζόταν ένα κομμάτι του εδάφους σε συντονισμό με ένα τμήμα του ουρανού και από τα θεμέλια μέχρι τα κιονόκρανα των στηλών, όλα επεξεργάζονταν προσεκτικά. Όλα
τοποθετούνταν και καθαγιάζονταν σε ειδικές αστρολογικές στιγμές, φτιαγμένα με πέτρες από συγκεκριμένα μέρη και όλα αυτά μέσα από ένα τυπικό εργασίας ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό. Τα αγάλματα και οι σπουδαιότερες προσόψεις, καθώς και τα κινητά τελετουργικά αντικείμενα,
δέχονταν την άμεση διείσδυση ενός πνεύματος της φύσης-αυτού που οι σημερινοί αποκρυφιστές θα ονόμαζαν ‘’στοιχειακό’’- προγραμματισμένου να ανταποκρίνεται σε τελετουργίες επίκλησης και παράκλησης. Έτσι στην κανονική φόρτιση που δημιουργούσαν οι πιστοί, έρχονταν να προστεθούν τα υπερκόσμια και υποχθόνια ρεύματα, οι αστρολογικές επιδράσεις και οι μαγνητικές φύσεις των πετρωμάτων.
Αυτές οι συσκευές θεολογικού τύπου, αποτελούσαν μεγάλη βοήθεια για τη μυστηριακή εργασία των μυημένων ιερέων. Επίσης πραγμάτωναν ‘’θαύματα’’, όπως μαζικές θεραπείες, οραματισμούς των μορφών των θεών κτλ.
Μερικά από αυτά τα αρχαία αγάλματα εξακολουθούν ακόμα να είναι φορτισμένα, πράγμα που το διαισθάνονται οι τουρίστες, που όταν επισκέπτονται τα μουσεία ή τα ερείπια των ναών αισθάνονται δέος και τηρούν σιωπή με σεβασμό. Ακόμη υπάρχουν και αυτοί, που φτάνουν στο σημείο να νιώθουν φόβο και πέφτοντας θύματα των φοβιών τους, αποδίδουν μετά τα αρνητικά αποτελέσματα σε υποτιθέμενες κατάρες των Φαραώ. Σε όλες τις περιπτώσεις δεν επρόκειτο παρά προειδοποιήσεις, όπως αυτές που σήμερα βάζουν πάνω στα κουτιά, που έχουν ηλεκτρικά καλώδια υψηλής τάσης. Με το πέρασμα του χρόνου τα αγάλματα αποφορτίζονται και διατηρούν μονάχα τα φυσικά τους στοιχεία με τις κανονικές τους ιδιότητες.
Υπάρχει δυνατότητα για μια επανάσταση των συσκευών;
Για να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση, πρέπει να διερευνήσουμε την ‘’αντίληψη’’ που έχουμε για τις συσκευές και να την προεκτείνουμε σε όλα τα ανθρώπινα έργα, καθώς επίσης και στις συνέπειες της χρήσης των έργων αυτών. Μέσα σε αυτές τις συνέπειες έχουν θέση τα καταστροφικά παραδείγματα, όπως της φυσικής μόλυνσης και της ψυχολογικής ρύπανσης από τις οποίες υποφέρουμε σήμερα.
Η κακή χρήση των μηχανημάτων, η λατρεία τους, η υπερεκτίμηση τους, με τις κοινωνικές παραμορφώσεις που έχουν σαν επακόλουθο, καθώς και οι αληθινές παρεκκλίσεις στον ψυχολογικό τομέα, είναι αυτά που θα κρυσταλλοποιούνταν σε μια επανάσταση των ίδιων, όταν αντί να υπηρετήσουν τον άνθρωπο στραφούν εναντίον του και δεν τον υπακούουν πλέον.
Αυτός είναι στην πράξη ο κίνδυνος που βλέπουμε σε αυτήν την πολιτιστική μορφή, που οδήγησε τα παιδιά της στο να χρησιμοποιούν το κομπιούτερ ακόμα και για να προσθέτουν δύο και δύο. Που αντικαθιστά τη ζωτική περιπέτεια με την παρατήρηση των ψευτοαπατών, που προσφέρει, το αιώνιο κουτί μιας τηλεόρασης. Που για την εκλογή ενός διαμερίσματος, δίνεται προτεραιότητα στη θέση του πλυντηρίου αντί ενός αγάλματος ή ενός πίνακα.
Το παλιό και τρομακτικό θέαμα της επανάστασης των μηχανημάτων έχει άμεση σχέση, όχι με κάποιο είδος μαύρης μαγείας που ήρθε από κάποια άγνωστη περιοχή του ουρανού, αλλά με το χάσιμο της εσωτερικής ελευθερίας του ανθρώπου, με τους φανατισμούς, την αμάθεια, τον ενστικτώδη τρόμο, την αδυναμία και τα βίτσια.
Μια ανθρωπότητα γλοιώδης απ’ τα ναρκωτικά, που χαϊδεύει με τα υγρά της χέρια ένα οποιοδήποτε μηχάνημα, του δίνει όχι μόνο μια αφύσικη ζωή, αλλά και προκαλεί, από τη δική της εκκένωση βούλησης, την εκδήλωση των περιπλανώμενων εφιαλτών της και το γεγονός ότι η μηχανή θα στραφεί εναντίον της.
Αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ‘’κακοτυχία’’, αρχίζει να πλανιέται πάνω στις σχέσεις της ανθρωπότητας με τις μηχανές και κυρίως κάνει τον άνθρωπο θύμα των απορριμμάτων του ίδιου του μηχανήματος. Η βούληση της, σκλαβωμένη και εξουδετερωμένη από μια ψεύτικη επιθυμία άνεσης και ‘’κομφόρ’’, τη μετατρέπει σε ‘’σκλάβα’’ αυτού που θα έπρεπε να είναι δικός της και δεν τολμάει να αλλάξει τις συνήθειές της, ούτε να σπάσει τις μόδες και τα γούστα, που είναι τα απόβλητα του παλιού καιρού.
Για να ξεπεραστεί αυτή και οποιαδήποτε άλλη επανάσταση των μηχανημάτων, πρέπει ο άνθρωπος πρώτα να ελέγξει τον εαυτό του, με βάση μια ενεργή θέληση και μια υγιή μορφή ζωής, απομακρυσμένη από τα βίτσια, τους πολιτικούς τσαρλατανισμούς, τους ρατσισμούς κάθε χρώματος, τη λατρεία στην ασχήμια, τη βαρβαρική βία και την τραχύτητα, που σήμερα ισοπεδώνουν τους δρόμους των πόλεων μας.
Σύνολο ανθρώπων χωρίς κυβέρνηση και χωρίς μοίρα γεννάει έθνη επίσης χωρίς κυβέρνηση και χωρίς μοίρα. Καθώς θα επικρατήσει η βούληση μια νέας ατομικής και ομαδικής τάξης, ο κίνδυνος της επανάστασης των μηχανημάτων θα ελαττώνεται ώσπου να εξαφανιστεί.
Ας θελήσουν οι άνθρωποι και οι θεοί της Μοίρας, η ημέρα αυτή να μην είναι μακριά!!