“Κάθε αιτία έχει το αποτέλεσμα της, κάθε αποτέλεσμα την αιτία του. Όλα συμβαίνουν σύμφωνα με τον Νόμο. Η τύχη δεν είναι παρά το όνομα που δίνεται στον παραγνωρισμένο Νόμο. Υπάρχουν πολλά επίπεδα αιτιότητας, αλλά τίποτα δεν ξεφεύγει από τον Νόμο.”
Η έννοια του Κάρμα ως ο Νόμος της αιτιότητας, της αναπόφευκτης διαδοχής της αιτίας και του αποτελέσματος καταλαμβάνει μία θέση ανάμεσα στους επτά συμπαντικούς Νόμους που διοικούν τη Δημιουργία, σύμφωνα με το Κυμβάλειο και τον αιγυπτιακό εσωτερισμό. Οπουδήποτε υπάρξει μια αιτία θα πρέπει απ’ αυτή να παραχθεί ένα αποτέλεσμα. Αυτή η αναγκαιότητα δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να εμποδιστεί κι αυτός ο νόμος ισχύει παντού μέσα στο σύμπαν. Οτιδήποτε βλέπουμε, νιώθουμε ή κάνουμε, όλες δηλαδή οι δραστηριότητες που υπάρχουν είναι αφενός προϊόντα παρελθοντικής δραστηριότητας και αφετέρου, με τη σειρά τους, αίτια μελλοντικών αποτελεσμάτων.
Ο τρόπος που περπατά κανείς στην οδό της ζωής είναι ο νόμος του κάρμα. Η πορεία όμως ονομάζεται δάρμα. Είναι ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από τα ελαστικά τοιχώματα αυτού του δρόμου. Έχοντας κάθε ον το δικό του δάρμα, ο τρόπος που θα πορευτεί καθορίζει το κάρμα του. Γιατί, όπως είπαμε, κάθε δράση δημιουργεί μια αντίδραση. Ακόμα κι αν αναφέρει κάποιος μια καλή πράξη που έκανε, δημιουργεί κάρμα. Αυτό σημαίνει, ότι συνεχίζει να είναι εγκλωβισμένος μέσα στον νόμο της αιτίας και του αποτελέσματος. Πώς μπορεί λοιπόν να απελευθερωθεί; Μόνο με την Ορθή Δράση.
Ορθή Δράση σημαίνει να δρας χωρίς να επιθυμείς τους καρπούς των δράσεών σου. Μόνο όταν ο μαθητής περπατά στην οδό της εξέλιξης με ορθή δράση δεν δημιουργεί επιβαρυντικό κάρμα.
«….Για τα έργα μόνο να νοιάζεσαι, ποτέ για τους καρπούς τους. Κίνητρό σου να μην είναι ο καρπός του έργου, μα ούτε κι η προσκόλληση σου να είναι στην απραξία. Σταθερός να εκτελείς τα έργα εγκαταλείποντας κάθε προσκόλληση και μένοντας ίδιος και στην επιτυχία και στην αποτυχία….»
Αυτή η ευθεία πορεία του ανθρώπου μέσα στις διάφορες ενσαρκώσεις ορίζεται με τον σανσκριτικό όρο ΣΑΝΤΑΝΑ. Στον ινδικό εσωτερισμό είναι καθοριστικής σημασίας η διδασκαλία της μετενσάρκωσης ως μια πορεία που μπορεί να οδηγήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταφέρει να ανυψωθεί σπάζοντας τις αλυσίδες που την κρατούν δέσμια στην ύλη, να καταφέρει να εξελιχτεί πνευματικά μέσα από τις ενσαρκώσεις.
Μόνο η ορθή δράση μπορεί να απαλλάξει τον άνθρωπο από τον κύκλο των ενσαρκώσεων, δηλαδή τον τροχό της ΣΑΜΣΑΡΑ. Μόνο η ορθή δράση μπορεί να οδηγήσει στην έσχατη απελευθέρωση του μαθητή μέσω της Βούλησης. Μπορεί να υπάρχει το προδιαγεγραμμένο, αλλά υπάρχει και η Βούληση. Τίποτα δεν είναι τυχαίο για τους Ινδούς. Το «τυχαίο», είναι ένας νόμος που δεν γνωρίζουμε και δεν μπορούσε να ονομάσουμε.
Ο νόμος του κάρμα έχει άμεση επίδραση στην ανθρώπινη ζωή και την πορεία εξέλιξής της, και αν και δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον νόμο καθαυτό, μπορούμε να γνωρίσουμε τη λειτουργία του. Καθεμία δράση μας στην καθημερινότητα, καθεμία σκέψη και συναίσθημα είναι στην ουσία μία απελευθέρωση ενέργειας η οποία θα επιστρέψει στο σημείο από όπου ξεκίνησε. Ανάλογα με τη φύση και την ποιότητα της δράσης ο κάθε άνθρωπος βιώνει ευχάριστα ή δυσάρεστα αποτελέσματα. Η ζωή μας αποτελεί μία διαδοχή αιτιών που δημιουργούμε και αποτελεσμάτων που εισπράττουμε σύμφωνα με τον Νόμο της Δικαιοσύνης και Αρμονίας.
Θα ήταν όμως λάθος να δούμε το κάρμα ως τιμωρία ή ανταμοιβή. Η θεία δικαιοσύνη μάς φέρνει ακριβώς αυτό που μας αξίζει, προσαρμόζοντας μάλιστα έτσι τα πράγματα ώστε αυτό που θα μας έρθει να είναι ό,τι καλύτερο για να πάρουμε το κατάλληλο μάθημα που χρειαζόμαστε, έτσι ώστε να εξελιχθούμε πνευματικά. Πρέπει να αντιληφθούμε βαθιά ότι ο άνθρωπος ο ίδιος παράγει τις αιτίες και το κάρμα προσαρμόζει τα αποτελέσματα σύμφωνα με τους νόμους της αρμονίας
Στην ουσία δεν υπάρχει «κακό» ή «καλό» κάρμα. Αυτό που μας έρχεται είναι πάντα αυτό που δικαιούμαστε και χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε. Η δράση που απελευθερώνουμε θα επανέλθει μπροστά μας δημιουργώντας συχνά ένα πρόβλημα το οποίο καλούμαστε να ξεπεράσουμε, δίνοντάς μας έτσι την ευκαιρία να αναπτύξουμε τη δύναμή μας. Τα προβλήματα, τα εμπόδια που βιώνουμε στη ζωή μας προέρχονται από εμάς τους ίδιους, έτσι αυτό που πρέπει να πολεμήσουμε και να ξεπεράσουμε πάντα είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι τόσο το «κακό» όσο και το «καλό» κάρμα αλυσοδένει τον άνθρωπο στον τροχό της μετενσάρκωσης. Αυτό το οποίο στην ουσία μας δένει δεν είναι μόνο η πράξη καθαυτή, αλλά η προσκόλληση στο αποτέλεσμα της κάθε μας δράσης. Ο πόθος για την απολαβή αυτών που έχουμε δίκαια κατακτήσει.
Τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει στη ζωή μας που η αφορμή του να μην βρίσκεται στις δικές μας πράξεις. Ωστόσο ποτέ δεν είναι αργά για κάποιον να ξεκινήσει τη διαδικασία να γίνει ο κύριος της Μοίρας του, όσο και αν νιώθει εγκλωβισμένος σε αυτήν την ατελείωτη διαδοχή αιτιών και αποτελεσμάτων. Αυτό που πρέπει να κάνει για να απελευθερωθεί από αυτήν την κατάσταση είναι να κινητοποιήσει εκείνες τις αιτίες που θα παράγουν πιο επιθυμητά αποτελέσματα, και αυτή είναι μία δυνατότητα που ο άνθρωπος δεν μπορεί να χάσει ποτέ.
Ο τρόπος για να λυτρωθούμε από τον τροχό του Κάρμα βρίσκεται στην ορθή δράση. Να πράττουμε με απόλυτα φυσικό και ανιδιοτελή τρόπο, όχι για τον καρπό αλλά για τη δράση την ίδια. Πρέπει ο άνθρωπος να μάθει να συντονίζεται με τον νόμο ακολουθώντας το θείο σχέδιο με αίσθηση του καθήκοντος και εκφράζοντας μία φυσική γενναιοδωρία. Με αυτόν τον τρόπο δεν μπαίνει ο ίδιος σε δράση, αλλά ο νόμος καθαυτός, χρησιμοποιώντας τον άνθρωπο σαν έναν κενό φορέα για να μπορέσει να εκφραστεί. Έτσι, γι’ αυτόν τον άνθρωπο δεν υπάρχει κανένας δεσμός ανάμεσα σε αυτόν και την οποιαδήποτε δράση του.
Διαβάζουμε στην Μπαγκαβάντ Γκίτα, (Δ’, 19-23):
Κείνου που τα έργα μακριά στέκουν
Από την επιθυμία του καρπού
Ετούτος συνειδητά σα με φωτιά
Έχει κιόλας κάψει τον καρπό των έργων
Κι οι φρόνιμοι σοφό τον ονομάζουν.
Όποιος τον καρπό των έργων περιφρονεί
Κι είναι γι’ αυτόν μόνη χαρά κι ελπίδα ο Θεός
Όσο κι αν με τα έργα καταπιάνεται
Είναι έξω από το δεσμό των έργων.
Κείνος που δεν έχει πια ούτε μια επιθυμία
Κι έχει βάλει χαλινό και στο σώμα και στον νου του
Κι όλα όσα έχει τα περιφρονεί,
Κι ακόμα κι αν δεν κάνει τίποτ’ άλλο
Έξω απ’ ό,τι είναι αναγκαίο στη ζωή του κορμιού του
Αμαρτία καμιά δεν έχει.
Όποιος ό,τι βρίσκει για τροφή ευχαριστιέται
κι έξω στέκει από τα αντίθετα στη φύση
Και μ’ όλους είναι καλός κι ο ίδιος πάντα
Στην επιτυχία, στην κακοτυχία
Όσο κι αν εργάζεται δεν τον δένουν πια τα έργα.
Όποιος έφτασε καμιά επιθυμία πια να μην έχει
Κι ατάραχος να στέκει
Κι έχει τον νου υποτάξει στη γνώση
Και το καθετί που κάνει, το κάνει μονάχα για τον Θεό
Αυτού το έργο όλο έχει σβήσει.
Στην Μπαγκαβάντ Γκίτα αναφέρεται, ότι κάθε πράξη δημιουργεί τριπλές αντιδράσεις – επιθυμία, αποστροφή και ένα μίγμα των δύο. Αν πάρουμε κάτι που θέλουμε πάρα πολύ, αυτό μας κάνει ευτυχισμένους. Αν όμως πάρουμε κάτι, που δεν θέλουμε, αυτό μας κάνει δυστυχισμένους. Αν πάρουμε κάτι, που μας αρέσει και δεν μας αρέσει, θα γίνουμε τόσο ευτυχισμένοι, όσο και δυστυχισμένοι. Όταν ο νους επηρεάζεται από αρνητικές αντιδράσεις, τότε παθαίνει συχνά κατάθλιψη ή αναστατώνεται, επιτρέποντας έτσι σε ασθένειες να εμφανιστούν. Τα πάντα μπορούν να συμβούν, γιατί το κάρμα επηρεάζει την προσωπικότητα και την συμπεριφορά.
Χρειάζεται να βρούμε έναν τρόπο να δημιουργούμε κάρμα, έτσι ώστε οι συνέπειες να μην μας επηρεάζουν. Αυτό το μονοπάτι, η μέθοδος, η εσωτερική διδασκαλία που εκπαιδεύει τον άνθρωπο στη σωστή τοποθέτηση απέναντι στο κάρμα είναι γνωστή ως Κάρμα Γιόγκα. Είναι μία από τις τέσσερις βασικές Γιόγκα που οδηγούν τον άνθρωπο στην απελευθέρωσή του από τα δεσμά της ύλης.
Δημιουργούμε κάρμα, όταν δρούμε έχοντας τον εαυτό μας στον νου, τις προσωπικές επιθυμίες και προβλήματα ως κίνητρο. Όταν δρούμε όχι για τον εαυτό μας, αλλά ως μία υπηρεσία, ως μία προσφορά στους άλλους, ο νους ελευθερώνεται και νιώθουμε τα ευεργετήματα της Κάρμα Γιόγκα.
Όταν βοηθάμε τον κόσμο, βοηθάμε τον εαυτό μας. Το κύριο αποτέλεσμα της εργασίας που κάνουμε για τους άλλους είναι ότι μας εξαγνίζει. Μέσα από την εξακολουθητική προσπάθεια να κάνουμε καλό στους άλλους, προσπαθούμε να ξεχάσουμε τους εαυτούς μας κι αυτό το «ξέχασμα» του εαυτού είναι το σημαντικότερο μάθημα που οφείλουμε να μάθουμε σ’ αυτή τη ζωή. Κάθε πράξη ελεημοσύνης, κάθε σκέψη συμπόνοιας, κάθε πράξη βοήθειας, κάθε καλή πράξη αφαιρεί κάτι από την αλαζονεία και τον εγωισμό μας.
Η κάρμα γιόγκα διδάσκει: «Μην εγκαταλείπεις τον κόσμο, ζήσε μέσα στον κόσμο, γεύσου τον όσο μπορείς, αλλά για δικιά σου απόλαυση μην εργαστείς ποτέ». Ο στόχος δεν πρέπει να είναι η απόλαυση. Πρώτα πρώτα να «σκοτώσουμε» το εγώ μας και κατόπι να αγκαλιάσουμε ολόκληρο τον κόσμο.
(Μπαγκαβάντ Γκίτα, Γ’, 25-26)
Όπως οι κοινοί άνθρωποι κάνουν
Όλα όσα πρέπει να γίνουν
Γιατί είναι μ’ αυτά δεμένοι,
Έτσι κι ο σοφός κάνει ό,τι πρέπει
Αν και υποχρέωση δεν έχει, επειδή
Θέλει να δίνει το παράδειγμα στους άλλους.
Γιατί ο φρόνιμος δεν κάνει αντίθετα
Με τη γνώμη αυτών που είναι δεμένοι με την πράξη
Μα βοηθάει με προθυμία κι εργάζεται μαζί τους.
Η γιόγκα αυτή μας οδηγεί στην παραδοχή ότι αυτός ο κόσμος είναι ένας κόσμος που διαρκεί «πέντε λεπτά», ότι είναι κάτι μέσα από το οποίο πρέπει να περάσουμε κι ότι η ελευθερία δεν υπάρχει εδώ αλλά πέρα από δω. Για να ξεφύγουμε από τα δεσμά αυτού του κόσμου, πρέπει να βαδίσουμε μέσα σε αυτόν με σταθερό κι αργό βήμα.
Η κάρμα γιόγκα είναι η επιστήμη του τρόπου εργασίας. Μας λέει να εργαζόμαστε ακατάπαυστα, αλλά να μην προσκολλόμαστε στην εργασία. Να μην ταυτιζόμαστε με τίποτε. Να κρατάμε τον νου μας ελεύθερο. Ό,τι βλέπουμε γύρω μας, οι λύπες κι οι στενοχώριες δεν είναι παρά οι αναγκαίες συνθήκες αυτού του κόσμου. Δεν ανήκουν στην αληθινή μας φύση.
Για να τελειώσει ο άνθρωπος με την κάρμα γιόγκα, τη γιόγκα της δράσης, της προσφοράς και της υπηρεσίας, πρέπει να πράττει κάθε έργο ως καθήκον και να πράττει καθετί σε αρμονία με τον νόμο. Επιθυμώντας να συμμορφώνεται με τον νόμο σε όποιο πεδίο της ύπαρξης κι αν βρίσκεται, η επιθυμία έχει την τάση να γίνεται δύναμη που ενεργεί σύμφωνα με τη θεϊκή θέληση και να εργάζεται για την εξέλιξη από δίψα ενεργητικότητας. Έτσι κάθε πράξη γίνεται θυσία που προσφέρεται για να γυρίσει ο τροχός του νόμου κι όχι για τον καρπό που μπορεί να δώσει. Η πράξη γίνεται χρέος κι ο καρπός της χαρίζεται με χαρά για να βοηθήσει τον πλησίον, χωρίς εκείνος που πράττει να ενδιαφέρεται για τον καρπό. Ο καρπός ανήκει στον νόμο κι ο νόμος τον αφήνει να μοιραστεί.
Η κάρμα γιόγκα είναι απαραίτητο μέρος της ζωής μας. Είναι τόσο απαραίτητη όσο και το φαγητό, η ομιλία ή το περπάτημα, γιατί πρέπει να συνεχίσουμε να δημιουργούμε κάρμα όσο είμαστε ζωντανοί. Δεν μπορούμε να ζούμε χωρίς δράση. Γι’ αυτό, να εκτελούμε τις πράξεις μας ως υπηρεσία για την εξέλιξη όλων των όντων και θα απολαύσουμε μία ζωή υπέρτατης ευτυχίας, απλότητας και ευδαιμονίας. Ποτέ δε θα νιώσουμε μοναξιά ούτε θα μας έρθουν κακοτυχίες. Όταν ο νους είναι σε ειρήνη με τον εαυτό του, το σώμα κερδίζει την υγεία. Οι άνθρωποι έλκονται από ένα τέτοιο άτομο, όπως οι μέλισσες στο μέλι.
Η γιόγκα αυτή διδάσκει τη Διάκριση (Βιβέκα). Με απλά λόγια, να πάρουμε αυτό που πρέπει και να αφήσουμε αυτό που δεν πρέπει. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αποφύγουμε το ατελές και να προσανατολιστούμε στο τέλειο. Πώς; Πρέπει καταρχήν να αντιληφθούμε τι είναι το καλό και τι είναι το κακό. Σύμφωνα με την κάρμα γιόγκα, οτιδήποτε μας συνδέει με την ύλη και μας αγκιστρώνει πάνω σε αυτήν είναι το κακό. Αντίθετα, οτιδήποτε μας απελευθερώνει από την ύλη είναι το καλό.
Το ερώτημα όμως είναι με ποιον τρόπο μπορούμε να απελευθερωθούμε από την ύλη. Εάν ο νους μας αρχίσει να σκέπτεται διαφορετικά και να βλέπει τα πράγματα από την αληθινή τους όψη, τότε ξεφεύγουμε από τα δεσμά μας. Η κάρμα γιόγκα μας διδάσκει τον τρόπο με τον οποίο θα μεθοδεύσουμε τον σκεπτικισμό μας, ώστε να σταματήσει η σφαλερή επανάληψη των ίδιων αιτιών και αποτελεσμάτων. Μας διδάσκει ότι η ελευθερία είναι πέραν του τόπου, του χρόνου και της αιτιότητας.
Οτιδήποτε ο νους μας συλλαμβάνει υπάγεται στην πεπερασμένη ματαιότητα. Για να επέλθει η εσωτερική ελευθερία ο νους του ανθρώπου πρέπει να αποκοπεί από κάθε προσκόλληση, να αντιταχθεί σε κάθε είδους καρπό, ικανοποίηση ή ανταμοιβή. Όταν ο άνθρωπος αρνηθεί τον καρπό του οποιουδήποτε έργου του, τότε σταματά την επαναφορά του κύκλου στα ίδια. Δεν αναπαράγει νέο αίτιο που θα προκαλέσει μοιραία νέο αποτέλεσμα. Έτσι αρχίζουν να σπάζουν οι αλυσίδες που κρατούν δέσμια την ψυχή στον κόσμο της μορφής.
Γι’ αυτό η κάρμα γιόγκα συμβουλεύει:
α) Δραστηριότητα. Μια αδιάκοπη δραστηριότητα η οποία δεν αποσκοπεί στην απολαβή του αποτελέσματος και του καρπού της, δηλαδή στη συγκέντρωση αγαθών υλικών και ηθικών. Η προσκόλληση προς τον καρπό του κάθε έργου λέγεται εγωισμός.
β) Απομάκρυνση από την τέρψη κάθε είδους, διότι ευτυχία δεν υπάρχει. Είναι μια ψευδαίσθηση, μια ματαιότητα. Κάθε σκέψη, λόγος, πράξη, πρέπει να τείνουν προς την τελειότητα, δηλαδή την ανεύρεση της εσωτερικής γνώσης και σοφίας.
Ο Κάρμα γιόγκι για να εφαρμόσει αυτές τις αρχές, δηλαδή την μη προσκόλληση σε οποιοδήποτε καρπό του έργου του (υλική ή ηθική ανταμοιβή) και την μη αναζήτηση της απατηλής ευτυχίας, πρέπει να έχει κατανικήσει τον εγωισμό του. Η καταπάτηση του εγωισμού στην κάρμα γιόγκα σημαίνει ανάπτυξη της ταπεινοφροσύνης. Αυτή είναι η μονή αληθινή ηθική που απελευθερώνει τον άνθρωπο από κάθε ιδιοτέλεια, αδυναμία, ψευδαίσθηση και του προσδίδει τεράστια πνευματική δύναμη. Πρόκειται για εσωτερική δύναμη η οποία όσο περισσότερο αναπτύσσεται, τόσο ο άνθρωπος τελειοποιείται, προσφέρεται και θυσιάζεται για το γενικό καλό απομακρυνόμενος από τον εγωκεντρισμό και την πάσης φύσης ιδιοτέλεια.
Εκείνος που προσκολλάται στα αποτελέσματα των έργων του, πάντα είναι δυσαρεστημένος για τη φύση των καθηκόντων που του έφερε το πεπρωμένο του. Γι’ αυτόν που εργάζεται χωρίς προσκόλληση, όλα τα καθήκοντα είναι εξίσου καλά κι αποτελούν αποτελεσματικά εργαλεία για την εξολόθρευση της ιδιοτέλειας, της φιληδονίας και για την απελευθέρωση της ψυχής.
Ο άνθρωπος που έφτασε σ’ αυτή την κατάσταση «απραξίας μέσα στην πράξη», έμαθε το μυστικό που βάζει τέλος στον τροχό του Κάρμα. Καταστρέφει την πράξη που γέννησε στο παρελθόν με τη γνώση, εξουδετερώνει την παρούσα πράξη με αφοσίωση.
Πρέπει λοιπόν να σπάσουμε τα δεσμά του πόθου. Δε θα σπάσουμε όμως τα δεσμά της καρδιάς, προσπαθώντας να σκοτώσουμε την καρδιά. Δε θα σπάσουμε τα δεσμά του πόθου, προσπαθώντας να γίνουμε πέτρες ή μέταλλο, ανίκανοι να αισθανθούμε. Όσο πλησιάζει ο μαθητής στην απελευθέρωση, αποκτά περισσότερη ευαισθησία, όχι λιγότερη. Γίνεται τρυφερότερος κι όχι σκληρότερος. Είναι αυτός που ανταποκρίνεται σε κάθε κραδασμό ερχόμενο από το εξωτερικό σύμπαν, που τον συγκινεί το καθετί, που τα αισθάνεται όλα κι ανταποκρίνεται σε όλα και που ακριβώς επειδή δε θέλει τίποτε για τον εαυτό του, είναι ικανός να τα δίνει όλα σε όλους.
Όταν η ιδέα του να κάνει το καλό γίνει πια ένα με το ίδιο του το Είναι, τότε ο άνθρωπος θα πάψει να ψάχνει γύρω του για κίνητρα. Ας κάνουμε καλό επειδή είναι καλό να κάνουμε το καλό. Όποιος κάνει το καλό για να πάει στον παράδεισο, απλώς γεννάει δεσμά για τον εαυτό του. Όποια δραστηριότητα ξεπηδάει ακόμα κι από το πιο απειροελάχιστο κίνητρο, αντί να μας ελευθερώνει, προσδένει μια επιπλέον αλυσίδα στα πόδια μας.
Έναν τέτοιο άνθρωπο δεν τον κρατάει ο τροχός του κάρμα, γιατί δε σφυρηλατεί κανέναν δεσμό που να δένει την ψυχή. Όσο περισσότερο ο μαθητής γίνεται κανάλι της θεϊκής Ζωής, τίποτε άλλο δε ζητά παρά να είναι το κανάλι κι ολοένα να πλαταίνει για να αφήνει να κυλάει η Μεγάλη Ζωή. Ο μοναδικός του πόθος είναι να γίνει μεγαλύτερο δοχείο και να βρίσκει μέσα στον εαυτό του λιγότερα εμπόδια για τη ροή της ζωής προς τα έξω. Η ζωή του μαθητή είναι εργασία μόνο και μόνο για να υπηρετεί, είναι η ζωή που έχει σπασμένα τα δεσμά που δένουν.
Βιβλιογραφία
- Τα 3 Κέντρα Μυστηρίου, Γ.Πλάνας, εκδ. ΕΝΑ
- Κάρμα Γιόγκα, Σουάμι Βιβακανάντα, εκδ. Κονιδάρη
- Το Κάρμα, Annie Besant, εκδ. ΔΙΟΝ
- Το Κλειδί της θεοσοφίας, Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, εκδ. Θεοσοφικής Εταιρείας
- Κάρμα γιόγκα, η γιόγκα της προσφοράς κα της υπηρεσίας, Σμαρώ Κοσμάογλου, Ομακοείο Αθηνών
- Μπαγκαβάντ Γκίτα
- http://www.nea-acropoli-athens.gr/arthra/esoterismos/435-karma-kai-anthropini-zoi
- http://www.nea-acropoli-athens.gr/arthra/esoterismos/183-2008-11-25-19-21-56