Ζούμε σε μια εποχή που η αναζήτηση της άνεσης λογίζεται σαν ύψιστο αγαθό. Ειδικά στις ανεπτυγμένες χώρες, έχει ταυτιστεί με το νόημα της ζωής, χωρίς κανένας να αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι μια πλάνη, μια αναζήτηση που δεν έχει τέλος. Ο σημερινός άνθρωπος προσπαθεί να απελευθερωθεί από τη δράση, ενώ θα έπρεπε να κάνει ακριβώς το αντίθετο! Να προσπαθεί να απελευθερωθεί μέσα από τη δράση…
Η δράση είναι μια αστείρευτη πηγή ενέργειας, που μας κάνει δημιουργικούς και μας επιτρέπει να ζούμε τη ζωή στο έπακρο. Η δράση έχει μέσα της τη μαγεία της κίνησης, συνεπώς όποιος εργάζεται αναπτύσσει και αυξάνει τις ικανότητες του.
Αν έρθουμε σε επαφή με τη σοφία της Ανατολής, θα αντικρίσουμε ένα σύνολο έξυπνων ιδεών και περιγραφών των φυσικών νόμων του σύμπαντος, που, ακολουθώντας τες, μετατρέπουν τη ζωή μας σε ένα όμορφο επικό ποίημα! Ο Νόμος του Δάρμα και του Κάρμα, οι τρεις ιδιότητες της φύσης1, ο δρόμος της Γιόγκα και φυσικά ο Νόμος της Ορθής Δράσης, αποτελούν έναν θησαυρό παραδοσιακής σοφίας, που δίνει νόημα στη ζωή μας, εφόδια για τις καθημερινές μάχες και χρήσιμες συμβουλές για το πώς να δρούμε και να ζούμε.
Σκοπός της ζωής μας είναι, κατά τους Ινδούς φιλοσόφους, «να βαδίσουμε το Δάρμα μας», να αντιληφτούμε, δηλαδή, τον λόγο που βρισκόμαστε σε αυτή τη ζωή, να αναγνωρίσουμε και να αναλάβουμε την αποστολή μας και εκπληρώνοντας την, να αυτοπραγματωθούμε. Καλούμαστε να συλλέξουμε, μέσα από διαδοχικές ζωές, όλες τις απαραίτητες εμπειρίες και βιώματα που χρειάζεται η Ψυχή μας προκειμένου να ολοκληρωθεί. Το Κάρμα, ο Νόμος της δράσης και της αντίδρασης, ως εκφραστής της παγκόσμιας δικαιοσύνης, λειτουργεί για να μας επαναφέρει στο δρόμο, κάθε φορά που πάμε να λοξοδρομήσουμε. Ποιος είναι όμως αυτός ο σωστός δρόμος που οδηγεί στην γαλήνη και την αυτοπραγμάτωση;
Πρόκειται για μια επαναστατική φιλοσοφία που θέλει τον άνθρωπο κύριο του εαυτού του και εξ’ ολοκλήρου υπεύθυνο για τις πράξεις του
Ο Κρίσνα, στο Ινδικό Έπος της Μπαγκαβάτ Γκίτα, δίνει την απάντηση, γνωστοποιώντας μας τη διδασκαλία της Ορθής Δράσης: «…Για τα έργα μόνο να νοιάζεσαι, ποτέ για τους καρπούς τους. Κίνητρό σου να μην είναι ο καρπός του έργου, μα ούτε κι η προσκόλληση σου να είναι στην απραξία. Σταθερός να εκτελείς τα έργα εγκαταλείποντας κάθε προσκόλληση και μένοντας ίδιος και στην επιτυχία και στην αποτυχία…»
Η διδασκαλία αυτή αποτελεί μια από τις σημαντικότερες φιλοσοφικές επαναστάσεις όλων των εποχών. Σύμφωνα με αυτήν, ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει το Δάρμα του, να δράσει όπως ορίζει το Κάρμα, αλλά χωρίς προσκόλληση στα αποτελέσματα, χωρίς να έχει ως κίνητρο τους καρπούς της πράξης του. Να δρα χωρίς να επιδιώκει κέρδος, για το κοινό καλό και όχι για το προσωπικό συμφέρον, με τη συνείδηση του απαλλαγμένη από τις καθημερινές επιτυχίες και αποτυχίες, ανταμοιβές και τιμωρίες. Είναι αυτό που η λαϊκή σοφία ονομάζει «κάνε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό».
Δρούμε χωρίς προσκόλληση όταν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε το σώμα μας, το όνομα, οι τίτλοι και τα υπάρχοντα μας…
Όταν κάποιος δρα με ορθή δράση, τότε μόνο δεν γεννά νέο κάρμα και μπορεί να βαδίζει το δρόμο της αυτοπραγμάτωσης. Οι ιδέες αυτές δεν σχετίζονται με την απλοϊκή αντίληψη ενός προσωπικού θεού που τρέφει μίσος ή συμπάθεια και που θέλει να τιμωρήσει ή να ανταμείψει κάποιον για τις πράξεις του. Πρόκειται για μια επαναστατική φιλοσοφία που θέλει τον άνθρωπο κύριο του εαυτού του και εξ’ ολοκλήρου υπεύθυνο για τις πράξεις του. Είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που δημιουργεί μόνος το κάρμα του, βάση της ελεύθερης του βούλησης, συμμετέχοντας βέβαια πάντα στο συμπαντικό σχέδιο.
Η Ορθή Δράση αποτελεί επίσης, ένα από τα βασικά επίπεδα της γιόγκα. Η γιόγκα δεν είναι, όπως εσφαλμένα πιστεύετε, ένα σύστημα χαλάρωσης, εκγύμνασης ή σωστών αναπνοών. Κάτι τέτοιο είναι, στη πιο ανεπτυγμένη του μορφή, μόνο το εξωτερικό περίβλημα και το πρώτο στάδιο της αληθινής γιόγκα.
Γιόγκα σημαίνει Ένωση, ένωση με τον ανώτερο εαυτό μας και, κατά συνέπεια, με το Σύμπαν. Οι μέθοδοι για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τους γιόγκι της Ινδίας, είναι η ράτζα γιόγκα , η γνάνι γιόγκα, η βάκθι γιόγκα και η κάρμα γιόγκα, δηλαδή η δικαιοσύνη, η αφοσίωση, η γνώση και η ορθή δράση…
Δεν είναι μόνο η ινδική φιλοσοφία βέβαια, που ανέπτυξε αυτές τις ιδέες, αλλά οι αντιλήψεις πολλών λαών και τόπων περιέχουν ακριβώς την ίδια ουσία, με διαφορετικές απλά ονομασίες. Ας παρατηρήσουμε για παράδειγμα την ίδια ινδοευρωπαϊκή ρίζα στις έννοιες του «Δάρμα» και του «Δρόμου». Επιπρόσθετα, στον βουδισμό η Ορθή Δράση αναφέρεται ως μια από τις οκτώ ορθές επιλογές της «Ευγενούς Οκταπλής Ατραπού» του Βούδα. Με παρόμοιο τρόπο μας καλούνε στα γραπτά τους να δράσουμε και φιλόσοφοι όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Κομφούκιος ή ο Καντ2. Στόχος, λοιπόν, του άρθρου δεν είναι σε καμία περίπτωση, να κάνει μια παρουσίαση των νόμων της ινδικής φιλοσοφίας, αλλά να προβληματίσει σχετικά με το πώς θα έπρεπε να δρούμε στην καθημερινότητα μας.
Αν εξετάσουμε το θέμα από το πολιτικό κλειδί ερμηνείας, θα δούμε ότι η Ορθή Δράση είναι απάντηση, εκτός των άλλων, και στο ερώτημα «πως ο κόσμος μας μπορεί να γίνει καλύτερος;» Η Ορθή Δράση είναι το σατβικό1 μέσο μεταξύ των δύο ακραίων επιλογών της αντίδρασης και της αδράνειας.
Η αντίδραση είναι εξ’ ορισμού ένα λάθος μιας και είναι κάτι που, όπως φαίνεται και ετυμολογικά, γίνετε αντί της δράσης. Μια διαμαρτυρία περιέχει μέσα της γκρίνια, μιζέρια, ζήλεια και πιθανότατα μίσος και βία.
Δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια αστρική εκτόνωση, που σίγουρα φέρνει διαμετρικά αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα. Όταν αντιδράμε, αυτόματα τοποθετούμαστε στην κατάσταση του αποτελέσματος κάποιας άλλης δράσης. Όταν αντιδράμε είμαστε, λοιπόν, αποτέλεσμα και όχι αιτία. Όταν δρούμε είμαστε μια αιτία που δημιουργεί ένα αποτέλεσμα…
Όταν η εργασία μας είναι μια ανιδιοτελής προσφορά για το γενικό καλό, ένας γενναιόδωρος αλτρουιστικός εθελοντισμός, τότε πρόκειται για μια αρχή απελευθέρωσης
Στο ίδιο κλίμα, η αδράνεια, η έλλειψη δράσης, οδηγεί στα ίδια καταστροφικά αποτελέσματα. Αδράνεια, στην κοινωνικοπολιτική ανάλυση, είναι το να μένει κανείς απαθής στις καταστάσεις της ζωής, να τις δέχεται παθητικά, χωρίς κρίση και βούληση. Να δέχεται να μετατραπεί σε απαθή δέκτη, σε μη σκεπτόμενο καταναλωτή που, αγκιστρωμένος από φόβο, ανασφάλεια και έλλειψη ρίσκου, δεν θέλει να σηκωθεί ποτέ από τον αναπαυτικό καναπέ του.
Μια τέτοια αδρανής κατάσταση είναι εντελώς αφύσικη, εκτός των άλλων. Ζούμε σε ένα κόσμο που τα πάντα βρίσκονται σε συνεχόμενη κίνηση. «Τα πάντα ρει», όπως σοφά διδάσκει ο Ηράκλειτος. Παρ’ όλα αυτά, η συνεχόμενη δραστηριότητα μας δεν συνεπάγεται σε καμία περίπτωση ότι είναι και σε σωστή κατεύθυνση. Δυστυχώς, οι περισσότερες δράσεις μιας συνηθισμένης καθημερινότητας είναι μηχανικές και δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως στην εξέλιξη μας.
Κάτι που έχει μεγάλη σημασία είναι να αναγνωρίσουμε από πού πηγάζει η δράση μας. Όταν η δράση είναι αποτέλεσμα κάποιας συναισθηματικής παρόρμησης ή κάποιας σκέψης επιθυμίας, τότε σίγουρα δεν είναι ορθή. Κάθε τέτοια δράση, που αγνοεί τους άλλους ανθρώπους, γεννά διαμάχες και δυσαρμονία σε όλες τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, αλλά και σε μας τους ίδιους. Αντίθετα, όταν φωτίσουμε τις σκοτεινές μας σκιές και απαλλαγούμε από τον εγωισμό και την ματαιοδοξία, η δράση μας γίνετε σοφή, αποτελεσματική, αρμονική και υγιής. Είναι δράση χωρίς προσκόλληση.
«να μετατρέψουμε αυτή την υλική ζωή σε ειρηνική ζωή, γεμάτη αγάπη, αρμονία, καλοσύνη, μεταφέροντας σε αυτόν τον κόσμο όλες τις ποιότητες και τις ιδιότητες που ανήκουν στο αιώνιο»
Η προσκόλληση οφείλεται στην άγνοια. Η ορθή δράση είναι αποτέλεσμα βαθιάς κατανόησης. Όταν η κατανόηση είναι καθαρή, λέει ο Κρισναμούρτι, μόνο ένας τρόπος δράσης υπάρχει, ο ορθός τρόπος. Κάτι τέτοιο θα επιτευχθεί αν ριζώσει η συνείδηση μας στο αιώνιο και όχι στο παροδικό. Δρούμε χωρίς προσκόλληση όταν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε το σώμα μας, το όνομα, οι τίτλοι και τα υπάρχοντα μας…
«Δεν είναι τα στάσιμα χέρια αυτά που αλλάζουν την πορεία της ιστορίας, σταματούν τον πόνο και φέρνουν την ευημερία. Μόνο τα χέρια σε δράση μπορούν να κάνουν αυτό το θαύμα»
Ορθή Δράση σημαίνει εργασία, με την πιο υψηλή έννοια του όρου. Εργασία ορμώμενη από αγάπη και καθήκον. Αγάπη για τον συνάνθρωπο και καθήκον που προστάζει η συνείδηση μας. Όταν η εργασία μας είναι μια ανιδιοτελής προσφορά για το γενικό καλό, ένας γενναιόδωρος αλτρουιστικός εθελοντισμός, τότε πρόκειται για μια αρχή απελευθέρωσης. «Η καλύτερη εργασία είναι αυτή που δεν εκμεταλλεύεται τον κόπο και την ενέργεια των άλλων, αλλά θέτει σε λειτουργία τη δική μας ενέργεια και το δικό μας κόπο. Έτσι η δράση μετατρέπεται σε υπηρεσία και αυτός που εργάζεται σε φιλόσοφο»3. Η δράση μετατρέπεται με αυτόν τον τρόπο σε ένα κάλεσμα στην εξέλιξη.
Η Ορθή Δράση είναι ένα εφαλτήριο μετασχηματισμού των καταστάσεων της ζωής μας. Στόχος της πρέπει να είναι «να μετατρέψουμε αυτή την υλική ζωή σε ειρηνική ζωή, γεμάτη αγάπη, αρμονία, καλοσύνη, μεταφέροντας σε αυτόν τον κόσμο όλες τις ποιότητες και τις ιδιότητες που ανήκουν στο αιώνιο»4. Ας κλίσουμε με τα ποιητικά, και συνάμα, επαναστατικά λόγια της Delia Guzman 3: «Δεν είναι τα στάσιμα χέρια αυτά που αλλάζουν την πορεία της ιστορίας, σταματούν τον πόνο ή φέρνουν την ευημερία. Μόνο τα χέρια σε δράση μπορούν να κάνουν αυτό το θαύμα»…
1 Τρεις ιδιότητες της φύσης: Στην ινδική φιλοσοφία αναφέρονται ως Τάμας (έλλειψη), Ράγιας (υπερβολή) και Σάτβα (υγιής δυναμική ισορροπία)
2 Παράδειγμα αποτελεί η κατηγορηματική προσταγή του Καντ: «Δράσε με τρόπο ώστε η δράση σου να μπορεί να έχει καθολική αξία»
3 Delia Steinberg Guzman: Διευθύντρια του διεθνή πολιτιστικού οργανισμού «Νέα Ακρόπολη»
4 Marcos Luís Borges de Resende: Γενικός Γραμματέας της Θεοσοφικής Εταιρείας στη Βραζιλία
Πηγές
-
Βιβλία
-
Φιλοσοφία για τη Ζωή – Delia Steinberg Guzman – Εκδόσεις «Νέα Ακρόπολη»
-
Μπαγκαβάτ Γκίτα – Εκδόσεις Καρδαμίτσα
-
Τα τρία κέντρα του μυστηρίου – Γ.Α. Πλάνας – Εκδόσεις «Νέα Ακρόπολη»
-
Μυστική Δοξασία – Ε. Π. Μπλαβάτσκυ – Εκδόσεις «Πνευματικός Ήλιος»
-
Σοφία της Ανατολής – Γ.Α. Πλάνας – Εκδόσεις «Νέα Ακρόπολη»
-
-
Διαδικτυακά Άρθρα
-
-
Δράση χωρίς προσκόλληση – theosophical–society.gr
-
Κάρμα και Δάρμα – nea–acropoli.gr
-
-
-
Όχι αντίδραση, αλλά Ορθή Δράση! – terrapapers.com
-
Δρόμοι και είδη της Γιόγκα – esoterica.gr
-
-
Σεμινάρια και Διαλέξεις στον Πολιτιστικό Οργανισμό «Νέα Ακρόπολη»