Αγαπητοί μας αναγνώστες Θα ξεκινήσουμε μια νέα στήλη στο περιοδικό μας, που θα περιέχει συνεντεύξεις με σημαντικά άτομα. Δεν εννοούμε πολιτικούς και διάσημα πρόσωπα του διεθνούς τζετ σετ αλλά ανθρώπους με κύρος και αξιοπρέπεια, με συναίσθηση ευθύνης και συνέπεια λόγων και έργων. Ανθρώπους που έμμεσα ή άμεσα άλλαξαν τη ροή της Ιστορίας.
Η εποχή μας κλυδωνίζεται από διάφορες «κρίσεις». Δίπλα στην ηθική κρίση ή κρίση αξιών, έρχεται να προστεθεί στις μέρες μας και η οικονομική κρίση. Αυτές οι κρίσεις επιδρούν στη ζωή του ανθρώπου σε μέγιστο βαθμό και τον κάνουν να ζει μες στο άγχος και την αβεβαιότητα για το μέλλον του. Τα υπαρξιακά προβλήματα αυξάνονται όλο και περισσότερο και οι λύσεις είναι δυσεύρετες. Για αυτό πρέπει να ανατρέξουμε σε κείνες τις μορφές της ιστορίας, που ζώντας σε εποχές είτε πιο εύκολες είτε πιο δύσκολες από την δική μας, έδωσαν κάποιες διαχρονικές απαντήσεις σε ζητήματα που απασχολούν τους ανθρώπους όλων των εποχών. Υπάρχει λοιπόν ένας θησαυρός σοφίας, στον οποίον αρμόζει να ανατρέξουμε, για να βρούμε απαντήσεις.
Αυτό λοιπόν και κάναμε. Καταφέραμε να κλείσουμε μια σειρά συνεντεύξεων, που θα μας βοηθήσουν να γνωρίσουμε με άμεσο τρόπο τις απόψεις των μεγάλων φιλοσόφων, οι οποίοι δέχτηκαν με μεγάλη γενναιοδωρία να απαντήσουν σε πολύ συγκεκριμένες ερωτήσεις μας. Άλλωστε αυτό δεν έκαναν και στο παρελθόν; Δίδασκαν χωρίς να περιμένουν ανταμοιβή.
Την πρώτη συνέντευξη αυτής της σειράς μας την παραχώρησε ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας, που υπήρξε κάποτε Ιεροφάντης των Μυστηρίων, ιδρυτής της φημισμένης Ακαδημίας και μαθητής του μεγάλου Σωκράτη. Ένας μαθητής που μέσα από τα δικά του γραπτά τοποθέτησε το δάσκαλό του στο υψηλότερο βάθρο της Ιστορίας.
Βρίσκεται ήδη κοντά μας. Για να σας δώσουμε μια εικόνα του, έχει στο μέτωπο τους χαρακτηριστικούς βοστρύχους, φορά έναν χιτώνα της εποχής του κι από πάνω το ιμάτιο που τον προστατεύει από το κρύο και στα πόδια έχει δεμένα τα δερμάτινα σανδάλια του.
Κυρίες και κύριοι, ο Πλάτων…
Δάσκαλε, σήμερα ζούμε σε μια πολύ διαφορετική εποχή από τη δική σας, ζούμε στην κοινωνία της γρήγορης πληροφόρησης και εικόνας. Η πληροφορία θεωρείται πολύ πιο σημαντική από τη γνώση. Ποια είναι η άποψή σας για αυτό το θέμα;
«Από το να μη γνωρίζει κανείς κάτι κι όμως να νομίζει ότι το γνωρίζει, προέρχονται σχεδόν όλα τα σφάλματα της διάνοιάς μας».
Οι άνθρωποι σήμερα νομίζουν ότι ξέρουν, επειδή μπορούν να αναπαράγουν φήμες και πληροφορίες. Αυτό δίνει συνήθως μια αίσθηση γνώσης.
«Εκείνος ο οποίος νομίζει ότι είναι σοφός, ποτέ δεν δέχεται να μάθει τίποτα, από όσα γνωρίζει με δεινότητα».
Ναι αλλά το μοντέλο του σύγχρονου ανθρώπου είναι να θεωρεί πιο σημαντική την ανάπτυξη ενός τέλειου σώματος παρά την αναζήτηση της αλήθειας.
«Οι θεοί φιλοτέχνησαν γύρω από την αθάνατη αρχή της ψυχής το θνητό σώμα και της το έδωσαν ολόκληρο να το χρησιμοποιήσει ως όχημα. Τη φύση ολόκληρου του σώματος, ώστε να ζει και να κινείται, τι άλλο νομίζεις εσύ ότι τη συγκρατεί και την κατευθύνει παρά η ίδια η ψυχή;»
Ναι, λογικό ακούγεται.
«Oι θεοί μιμούμενοι το κυκλικό σχήμα του σύμπαντος έκλεισαν τις δύο θείες περιφορές μέσα στο σφαιροειδές σώμα, αυτό ακριβώς που τώρα ονομάζουμε κεφάλι, το οποίο είναι το θεϊκότερο μέρος του σώματος και δεσπόζει σε όλα όσα είναι μέσα μας. Συνέδεσαν οι θεοί το κεφάλι με το σώμα, για να γίνει ο υπηρέτης του και κανόνισαν να μετέχει η κεφαλή σε όλες τις κινήσεις του. Της έδωσαν λοιπόν το σώμα ως όχημα».
Κι έτσι να είναι, δεν θεωρείται σημαντικό να έχει κανείς ένα καλό όχημα;
«Εγώ πιστεύω ότι δεν είναι το γερό και καλό σώμα που με την αξία του κάνει καλά και την ψυχή, αλλά πιστεύω το αντίθετο. Η καλή ψυχή είναι που με την αρετή της κάνει και το σώμα όσο γίνεται πιο καλό».
Θα ήθελα επίσης να ρωτήσω την άποψή σας για τα γεγονότα που συγκλονίζουν τα τελευταία χρόνια τον κόσμο. Βλέπουμε πολλές καταστροφές από σεισμούς και πλημμύρες όπως το φαινόμενο τσουνάμι. Πολλοί πιστεύουν μάλιστα ότι έρχεται το τέλος του κόσμου.
«Πολλές φορές έχει καταστραφεί το γένος των ανθρώπων από κατακλυσμούς, από αρρώστιες και από άλλα πολλά, μετά από τα οποία δεν απέμεινε παρά ελάχιστος αριθμός από το γένος των ανθρώπων».
Ναι, όμως δεν μπορεί να πρόκειται τώρα για μια ολική καταστροφή, ένα τέλος για την ύπαρξη;
«Η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατη και άλλοτε τελειώνει, και λέμε ότι ο άνθρωπος πέθανε, και άλλοτε γεννάται, ποτέ όμως δεν χάνεται. Υπάρχουν δύο γεννήσεις, οι οποίες οδηγούν από τη ζωή στο θάνατο κι από το θάνατο στη ζωή. Η μια λοιπόν δεν φαίνεται καθαρά ότι είναι η γέννηση του θανάτου;»
Μοιάζει με αυτό που στην ανατολή ονομάζουν μετενσάρκωση;
«Οι ψυχές υπάρχουν στον Άδη αφού φτάσουν εκεί από τη γη και μετά πάλι έρχονται προς τα εδώ. Οι ζώντες γίνονται πάλι από τους αποθανόντες . Υπάρχουν επομένως οι ψυχές και πρότερα, πριν λάβουν την μορφή των ανθρώπων, χωρίς τα σώματα αλλά με τη δύναμη της γνώσης».
Και ποια ανάγκη τις κάνει να μπαίνουν τακτικά σε σώμα;
«Δεσμεύονται, καθώς είναι εύλογο, σε σώμα, ανάλογα με τις επιθυμίες τους και τον προηγούμενο τρόπο ζωής τους. Έτσι έχουν ξανά σώμα, με ήθη ανάλογα με εκείνα που επεδίωκαν στην προηγούμενη ζωή τους».
Και ποιο το νόημα όλης αυτής της επίπονης διαδικασίας των συνεχόμενων γεννήσεων και θανάτων της ψυχής;
«Αλλάζοντας συνεχώς μορφές θα απαλλαγεί από τα βάσανά του, μόνο όταν φτάσει στην πρώτη και πιο άριστη μορφή, αφού όμως πρώτα θα έχει νικήσει διά του λόγου του όλο τον ενοχλητικό όγκο από φωτιά, αέρα, νερό και γη, που προσκολλήθηκαν από την πρώτη του γέννηση και είναι θορυβώδη και παράλογα».
Δηλαδή αν κατάλαβα καλά δάσκαλε, όλη αυτή η διαδικασία γίνεται, για να μάθει και να γνωρίσει η ψυχή μέσα από τα στοιχεία της ύλης με τα οποία ταυτίζεται ότι η αληθινή της υπόσταση είναι θεϊκή κι όχι υλική. Κι όταν αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να συνειδητοποιεί το γεγονός αυτό, τότε συντελείται σταδιακά αυτή η αλλαγή;
«Η ψυχή του φιλοσόφου απαλλαγμένη από τις λύπες και τις ηδονές, πειθαρχώντας στην καθαρή διάνοια της ψυχής και απασχολούμενη συνεχώς με το αληθινό και το θείο, παρατηρεί αυτά που υπερβαίνουν τη συνηθισμένη αντίληψη, καθώς τρέφεται από αυτά, και συμπεραίνει ότι πρέπει να ζει και μετά το (σαρκικό) θάνατο. Έτσι πλησιάζει το συγγενικό και όμοιο με αυτήν (θείο), απαλλαγμένη πλέον από τα ανθρώπινα κακά».
Πώς θα μπορούσαμε να διακρίνουμε μια τέτοια εξελιγμένη ψυχή σήμερα;
«Λαχταρά στο σύνολό της μόνο τα θεία πράγματα».
Ποια γενική συμβουλή θα δίνατε σε όποιον θέλει να γνωρίσει την αλήθεια;
«Τα μεγαλύτερα και πολυτιμότερα όντα (στο σύμπαν) δεν έχουν καμία εικόνα (μορφή) για να μπορούν οι άνθρωποι να έχουν σαφή γνώση για αυτά και την οποία εικόνα θα μπορούσε να την δείξει όποιος ήθελε να ικανοποιήσει την ψυχή κάποιου που ρωτάει, και που θα μπορούσε να προσαρμόσει την εικόνα σε μια από τις αισθήσεις του, για να ικανοποιήσει την περιέργεια του. Για αυτό λοιπόν, πρέπει να ασκηθεί κανείς για να δώσει και να δεχτεί εξήγηση για κάποιο πράγμα. Γιατί τα ανώτερα όντα, τα οποία είναι ωραιότατα και μέγιστα, μόνο με τη λογική έρευνα και με τίποτα άλλο μπορούν να φανούν με σαφήνεια. Σε αυτά δε τα όντα αποβλέπει όλη η παρούσα συζήτησή μας».
Πριν κλείσουμε αυτήν τη συνέντευξη, πείτε μας κάτι το οποίο θεωρείται πολύ σημαντικό και που πρέπει συνεχώς να το έχουμε στο νου μας.
«Η αλήθεια έρχεται επικεφαλής όλων των αγαθών για τους θεούς και όλων των αγαθών τους ανθρώπους».
Σας ευχαριστώ δάσκαλε, για την συνέντευξη που παραχωρήσατε αποκλειστικά για το περιοδικό μας, ξέρετε τελευταία σπανίζουν οι δηλώσεις σημαντικών ανθρώπων.
Αυτά λοιπόν κυρίες και κύριοι ήταν τα λόγια του μεγάλου σοφού, ο οποίος ερχόμενος από ένα τόσο μακρινό παρελθόν μας λέει ότι εξελισσόμαστε μέσα από τις δυσκολίες, ότι τόσο οι λύπες όσο και οι ηδονές κρατούν την ψυχή μας φυλακισμένη. Μόνο όταν αυτή καταφέρει να πειθαρχήσει αυτό το κομμάτι της ύπαρξής της μέσα από την έρευνα για την αλήθεια, θα καταφέρει να έρθει σε επαφή με το αθάνατο στοιχείο της και θα απαλλαγεί από τα ανθρώπινα προβλήματα.
Όλα τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο «Η Μυστική Διδασκαλία του Πλάτωνα», Σάββας Παττακός, Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, 1998