Η προβολή του κόσμου από την οπτική των τεσσάρων στοιχείων είναι μια παράδοση που πηγαίνει πίσω χιλιάδες χρόνια σε πολλούς πολιτισμούς. Τα στοιχεία αντιπροσωπεύουν τις βασικές αρχές της ζωής και διαφορετικά συστήματα έχουν οριοθετήσει τα στοιχεία με διάφορους τρόπους.
Η Δυτική Αστρολογία χρησιμοποιεί τέσσερα στοιχεία (Φωτιά, Γη, Αέρα και Νερό) και κάθε ένα από τα 12 ζώδια εμπίπτει σε μία από αυτές τις κατηγορίες. Η κινεζική αστρολογία και το φενγκ σούι, από την άλλη πλευρά, δουλεύουν με πέντε στοιχεία: Ξύλο, Φωτιά, Γη, Μέταλλο και Νερό.
Στον αστρολογικό χάρτη, τα στοιχεία αντιπροσωπεύουν τις θεμελιώδεις ιδιότητες και ιδιοσυγκρασίες – τα “υλικά” από τα οποία είμαστε φτιαγμένοι. Το στοιχείο που χαρακτηρίζει τον Ήλιο, δηλαδή το ζώδιό μας, θα είναι σίγουρα ένα μεγάλο μέρος του ποιοί είμαστε. Όμως ολόκληρος ο αστρολογικός χάρτης, η Σελήνη, ο Ωροσκόπος και οι άλλοι πλανήτες αποκαλύπτουν τη βασική μας κλίση.
Αν και τα τέσσερα στοιχεία παίζουν ρόλο σε έναν βαθμό για κάθε άτομο, συχνά κυριαρχούν δύο εξ αυτών, ενώ τα άλλα δύο απαιτούν περισσότερη προσπάθεια για να εκφραστούν.
Ταξινόμηση των Στοιχείων
Τα τέσσερα στοιχεία της αστρολογίας (Φωτιά, Γη, Αέρας και Νερό) αποτελούν τις βάσεις όλων των υλικών δομών και οργανικών συνόλων. Κάθε στοιχείο αντιπροσωπεύει ένα βασικό είδος ενέργειας και συνειδητότητας, που λειτουργεί στη φύση μας. Όπως ακριβώς η σύγχρονη φυσική απέδειξε ότι η ενέργεια είναι ύλη, τα τέσσερα αυτά στοιχεία αναμιγνύονται και συνδυάζονται, για να δώσουν μορφή σε όλη την ύλη. Μέσα σε κάθε άνθρωπο υπάρχουν και τα τέσσερα, παρότι ο καθένας μας είναι συνειδητά συντονισμένος σε μερικά μόνο είδη ενέργειας. Καθένα από τα τέσσερα στοιχεία εκδηλώνεται σε τρεις παλμικές μορφές: την Παρορμητική, τη Σταθερή και τη Μεταβλητή. Έτσι, αν συνδυάσουμε τα τέσσερα στοιχεία με τις τρεις αυτές μορφές, έχουμε δώδεκα βασικά πρότυπα ενέργειας που ονομάζονται ζώδια.
Τα στοιχεία χωρίζονται συνήθως σε δύο ομάδες, επειδή η φωτιά και ο αέρας θεωρούνται ότι προάγουν τη δράση και την έκφραση, ενώ το νερό και η γη θεωρούνται παθητικά, δεκτικά και κατασταλτικά της ατομικής έκφρασης. Η Κινεζική φιλοσοφία ακολουθεί τον ίδιο διαχωρισμό: Γιν (νερό και γη) και Γιανγκ (αέρας και φωτιά). Τα στοιχεία της φωτιάς και του αέρα συνδέονται, επίσης, με τη δράση και την «άνωση», εφόσον ο αέρας και η φωτιά τείνουν να διαχέονται και να αυξάνουν προς μία περίμετρο στον χώρο. Η γη και το νερό συνδέονται με τη «βαρύτητα» και την αδράνεια, αφού τα στοιχεία αυτά βρίσκονται κάτω από την επιρροή της βαρύτητας, και έτσι συγκεντρώνονται και συσσωρεύονται στα χαμηλότερα επίπεδα. Η συγκεκριμένη ταξινόμηση των στοιχείων και το γεγονός ότι τα ζώδια του ίδιου στοιχείου και της ίδιας κατηγορίας θεωρούνται γενικά «συμβατά», έχει πολύ μεγάλη σημασία όχι μόνο για την ερμηνεία των χαρτών αλλά και για τη συναστρία.
Το Στοιχείο της Φωτιάς (Κριός, Λέων, Τοξότης)
Τα ζώδια της φωτιάς αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ενθουσιασμού, απόλυτης πίστης στον εαυτό τους, αδιάλειπτης δύναμης και ευθύτητας. Χρειάζονται μεγάλη ελευθερία για να εκφραστούν φυσικά, και συνήθως εξασφαλίζουν τον χώρο δράσης με την αδιάλλακτη επιμονή στη γνώμη τους. Τα μειονεκτήματα των ζωδίων της φωτιάς σπάνια εκδηλώνονται σαν αποτέλεσμα κακής πρόθεσης αλλά από έλλειψη ελέγχου του εαυτού και ευαισθησίας προς τους άλλους. Μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι είναι ισχυρογνώμονες, ακόμη και παράφοροι, ορμούν στις καταστάσεις με τέτοια ζέση, που προκαλούν την καταστροφή χωρίς να το θέλουν ή πληγώνουν τα συναισθήματα των άλλων.
Τα ζώδια της φωτιάς είναι ανυπόμονα με τους ευαίσθητους ή ευγενικούς ανθρώπους, ειδικά με όσους έχουν έμφαση στο στοιχείο του νερού και της γης. Τα ζώδια της φωτιάς αισθάνονται ότι το νερό θα τους σβήσει και ότι η γη θα τους καταπνίξει, και πολύ συχνά αποστρέφονται τον συναισθηματισμό των ζωδίων αυτών. Τα ζώδια του αέρα, από την άλλη μεριά, πυροδοτούν τις φλόγες της φωτιάς, προσφέροντας νέες ιδέες, που το άτομο της φωτιάς μπορεί να επεκτείνει. Για τον λόγο αυτόν, η φωτιά θεωρείται γενικά συμβατή με τον αέρα, αλλά οφείλουμε να τονίσουμε ότι τα ζώδια της φωτιάς είναι συχνά υπερβολικά ανυπόμονα για το ευαίσθητο νευρικό σύστημα των ζωδίων του αέρα, ώστε να τους ανεχτούν για πολύ. Πράγματι, παρότι τα ζώδια της φωτιάς έλκονται από τα ζώδια του αέρα, κουράζονται εύκολα και βαριούνται από τις διανοητικές παρατηρήσεις που δεν μπορούν να γίνουν άμεσα πράξη.
Το Στοιχείο του Αέρα (Δίδυμοι, Ζυγός, Υδροχόος)
Τα ζώδια του αέρα ασχολούνται με την «εμπειρία των θεωρητικών σχέσεων». Η έμφαση στη θεωρία και τις ιδέες στη ζωή των ανθρώπων στα ζώδια του αέρα, έχει ως αποτέλεσμα να εκφράζονται μέσω της τέχνης, των λέξεων και της αφαιρετικής σκέψης. Τα ζώδια του αέρα έχουν την ικανότητα να αποστασιοποιούνται από το άμεσο βίωμα της καθημερινής ζωής, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να αποκτούν αντικειμενικότητα, ευρεία οπτική και λογική προσέγγιση σε ό,τι κάνουν. Η αποστασιοποίηση αυτή τους δίνει τη δυνατότητα να συνεργάζονται με όλους τους ανθρώπους, γιατί δεν αισθάνονται την ανάγκη να εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό με τις στενοχώριες και τα συναισθήματα των άλλων. Τα ζώδια του αέρα είναι πράγματι πιο κοινωνικά από όλα τα ζώδια, με την έννοια ότι μπορούν αντικειμενικά να εκτιμήσουν τις σκέψεις του άλλου, ανεξάρτητα από το αν συμφωνούν ή όχι.
Φυσικά, αν τα ζώδια του αέρα εμπλακούν υπερβολικά με τις αφηρημένες ιδέες τους, γίνονται διανοητικά ανισόρροπα και απορροφούνται από κάθε είδους εκκεντρικότητα και φανατισμό. Συχνά, τους λείπει το βαθύ συναίσθημα και η αποδοχή των ορίων του φυσικού σώματος. Υπερεκτιμούν τη διανοητική ικανότητα και αρνούνται να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι οι ιδέες πρέπει να δοκιμαστούν για να λάβουν αξία. Η σκέψη είναι τόσο κυρίαρχη στη ζωή των ζωδίων του αέρα, ώστε αισθάνονται απειλημένοι, αν η γνώμη τους ή η ποιότητα της νόησής τους υποτιμηθεί. Και φυσικά, τα ζώδια του νερού και της γης είναι πιθανότερο να μειώσουν τις ιδέες του αέρα, γιατί οι ιδέες αυτές δεν αντέχουν τη δοκιμασία του συναισθηματικού βάθους και της πρακτικότητας, στην οποία επιμένουν τόσο το νερό και η γη. Τα ζώδια του αέρα δεν θέλουν να περιορίζονται από τα όρια της γης, ούτε θέλουν η ελευθερία τους να διαβρώνεται από τα συναισθήματα και τις επιφυλάξεις του νερού. Τα ζώδια της φωτιάς, από την άλλη, διεγείρουν νοητικά τα ζώδια του αέρα προς μία μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης και τους δίνουν μία αίσθηση αυτοπεποίθησης και δύναμης που δεν βρίσκουν πουθενά αλλού. Παρότι τα ζώδια του αέρα θαυμάζουν τα ζώδια της φωτιάς σε πολλούς τομείς, επιμένουν στο δικαίωμά τους να σκέπτονται πολύ πριν δεσμευτούν, κάτι που είναι πολύ ενοχλητικό για τα ζώδια της φωτιάς.
Το Στοιχείο του Νερού (Καρκίνος, Σκορπιός, Ιχθύες)
Τα ζώδια του νερού είναι σε επαφή με τα συναισθήματά τους. Αντιπροσωπεύουν το βάθος του συναισθήματος και των συναισθηματικών αντιδράσεων, από τα παρορμητικά πάθη και τους κυρίαρχους φόβους, ως την απόλυτη αποδοχή και την αγάπη της δημιουργίας. Όταν είναι συντονισμένα με τις βαθύτερες διαστάσεις της ζωής με πλήρη επίγνωση, είναι τα πιο διαισθητικά, ψυχικά ευαίσθητα ζώδια.
Τα ζώδια του νερού, όπως και η ίδια η φύση του νερού, δεν διαθέτουν στερεότητα ή δική τους αυτούσια μορφή. Είναι λοιπόν πολύ ευτυχισμένα όταν η ρευστότητά τους διοχετεύεται και παίρνει τη μορφή κάποιου άλλου, ειδικά των ζωδίων της γης, τα οποία διαθέτουν τη στερεότητα, που το νερό εμπιστεύεται. Τα ζώδια του νερού δεν συμπαθούν τους ανθρώπους με θυελλώδη χαρακτήρα ή με δυνατές προσωπικότητες, όπως τα ζώδια του αέρα και της φωτιάς. Αισθάνονται πιο άνετα με πιο μυστικοπαθείς και αυτοελεγχόμενους τύπους, οι οποίοι τους παρέχουν μεγαλύτερο αίσθημα προστασίας και ασφάλειας. Η μυστικότητα των ζωδίων του νερού, είναι μάλλον παραπλανητική. Γιατί, μπορεί να είναι ήρεμοι εξωτερικά, μέσα τους όμως προετοιμάζονται συνεχώς θύελλες σε βαθύτερα επίπεδα και ισχυρά κρυμμένες ανεκδήλωτες τάσεις που μπορεί να ξεσπάσουν.
Η αισθαντικότητα των ζωδίων του νερού είναι τόσο μεγάλη και το ενδεχόμενο να πληγώσουν τους άλλους τόσο δυνατό, ώστε αν οι συναισθηματικές αντιδράσεις δεν είναι υπό έλεγχο και δεν διοχετευτούν σωστά, μπορεί να οδηγηθούν σε κατάσταση συναισθηματικής ανισορροπίας και υπερβολικής επιρρέπειας. Η ευαισθησία των ζωδίων του νερού δεν πρέπει να θεωρείται πάντως, αδυναμία, γιατί το νερό έχει μεγάλη δύναμη και διεισδυτική ικανότητα, ειδικά όταν διοχετεύεται με συγκέντρωση.
Το Στοιχείο της Γης (Ταύρος, Παρθένος, Αιγόκερως)
Ο συντονισμός στο στοιχείο αυτό δείχνει ότι το άτομο βρίσκεται σε επαφή με τις φυσικές αισθήσεις και την απτή πραγματικότητα του υλικού κόσμου. Τα ζώδια της γης τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τις αισθήσεις τους και την πρακτική λογική, από τις εμπνεύσεις τους, τις θεωρητικές απόψεις ή τη διαίσθηση των άλλων ζωδίων. Είναι συντονισμένα στον κόσμο των «μορφών», που οι αισθήσεις και ο πρακτικός νους θεωρούν αληθινές, ενώ η έμφυτη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος, δίνει στα ζώδια της γης περισσότερη υπομονή και αυτοπειθαρχία από τα άλλα ζώδια. Πολύ σπάνια πρέπει να τους υποδείξει κάποιος ποια είναι η θέση τους στον κόσμο και πώς να κερδίσουν τα προς το ζειν και να επιμείνουν στην επίτευξη των σκοπών τους. Οι ιδιότητες αυτές είναι πολύ φυσικές για τους ανθρώπους στο στοιχείο της γης.
Παρότι το στοιχείο της γης είναι από τα πιο παθητικά ή «δεκτικά» μαζί με το νερό, διαθέτει τη δύναμη της αντοχής και την επιμονή της επιβίωσης. Το στοιχείο της γης έχει την τάση να είναι επιφυλακτικό, προνοητικό, μάλλον συμβατικό και συνήθως εξαρτημένο. Δεν εμπιστεύεται, συνήθως, τους ζωηρούς και εύστροφους ανθρώπους, και αντιδρά στα ζώδια του αέρα με κάποια επιφύλαξη, παρότι μπορεί να γοητεύεται από αυτά. Παρ’ όλα αυτά, αισθάνεται ότι τα ζώδια του αέρα πετάνε στα σύννεφα, παίζοντας με μη πρακτικά και ανεφάρμοστα σχέδια. Αισθάνεται ότι τα ζώδια της φωτιάς θα αποξηράνουν τη γη, σαρώνοντας τα πάντα, υπερβολικά γρήγορα και βίαια για να τους έχουν εμπιστοσύνη. Με τα ζώδια του νερού, από την άλλη, συμφωνεί στην κτήση, τη διατήρηση και την αυτοπροστασία. Η γη αισθάνεται έτσι ότι το νερό θα τη δροσίσει και θα της δώσει τη δυνατότητα να γίνει πιο παραγωγική.
Η Ψυχολογία του ατόμου
Όλοι έχουμε ακούσει να γίνεται λόγος για ένα άτομο «έξω από το στοιχείο του», όταν, δηλαδή, ασχολείται κάποιος με ένα πεδίο δράσης το οποίο είναι ξένο προς την αληθινή του φύση. Για παράδειγμα, ένα άτομο του αέρα που προσπαθεί να απαρνηθεί τις διανοητικές του ανάγκες και κερδίζει τα προς το ζην σαν εργάτης, είναι, προφανώς, έξω από το στοιχείο του. Αν το άτομο αυτό δεν ασχοληθεί με κοινωνικές και διανοητικές δραστηριότητες εκτός εργασίας, προκειμένου να αναπληρώσει τη χαμένη του ενέργεια, θα εξαντληθεί, γιατί το στοιχείο του αέρα δεν επαναφορτίζεται. Με άλλα λόγια, το στοιχείο του Ήλιου είναι το καύσιμο που χρειαζόμαστε για να παραμείνουμε ζωντανοί! Είναι η πηγή της βασικής μας ζωτικότητας και η δύναμη που μας καθιστά ικανούς να αναζωογονηθούμε για να αντιμετωπίσουμε το στρες και τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Παρότι θεωρητικά κάποιος μπορεί να περάσει μία ολόκληρη ζωή, κάνοντας μία δουλειά που είναι «έξω από το στοιχείο του», όλοι μας πρέπει να βρούμε ένα επάγγελμα που είναι πραγματικά στο στοιχείο μας, ώστε να μας γεμίζει ικανοποίηση για πολλά χρόνια.
Το άτομο μπορεί επίσης να συντονιστεί με την απαιτούμενη ενέργεια, καλλιεργώντας στενή φυσική επαφή με το στοιχείο. Γιατί τα ζώδια της γης παίρνουν, κυριολεκτικά, ενέργεια από τη γη, τα ζώδια του αέρα από τον αέρα, τα ζώδια του νερού από τη ροή των συναισθημάτων ή από την επαφή με το ίδιο το νερό, και τα ζώδια της φωτιάς από τον Ήλιο και τη φυσική δραστηριότητα.
Ανισορροπία των στοιχείων
Φωτιά: Αν κάποιος δεν έχει ιδιαίτερη έμφαση στα ζώδια της φωτιάς, η πύρινη ενέργεια λείπει. Αυτό εκδηλώνεται ως έλλειψη εμψύχωσης, ως τάση να μην εμπιστευόμαστε την ίδια τη ζωή. Το άτομο αυτό δεν διαθέτει πίστη και αισιοδοξία, ενώ σε φυσικό επίπεδο έχει προβλήματα πέψης. Η υπερβολική έμφαση στο στοιχείο της φωτιάς κάνει τα άτομα να είναι υπερδραστήρια, ανήσυχα και συχνά, το μόνο τους ενδιαφέρον είναι να προκαλέσουν κάτι στον κόσμο.
Γη: Τα άτομα που δεν παρουσιάζουν έξαρση στο στοιχείο της γης νιώθουν ότι «αιωρούνται». Η φαντασία τους μπορεί να είναι ζωηρή κι έχουν ένα αίσθημα ότι δεν ανήκουν πουθενά στον κόσμο. Από την άλλη τα άτομα με έντονη έξαρση στο στοιχείο της γης, έχουν την τάση να εμπιστεύονται υπερβολικά τα πράγματα όπως είναι ή όπως φαίνονται. Μπορεί να είναι στενόμυαλα, να έχουν εμμονές για το αποτέλεσμα μίας πράξης, παρά για το ποια πρέπει να είναι τα ιδανικά τους, και συχνά διέπονται από έλλειψη φαντασίας.
Αέρας: Η έλλειψη στο συγκεκριμένο στοιχείο κάνει τα άτομα, σπάνια να αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, γιατί είναι τόσο απασχολημένοι με τις δραστηριότητες, τα συναισθήματα και τα υλικά ζητήματα της ζωής τους, ώστε δεν εξετάζουν τις συνέπειες του προβλήματος. Ο άνθρωπος με μεγάλη έξαρση στο στοιχείο του αέρα είναι υπερδραστήριος νοητικά και έχει ανάγκη από σωστή κατεύθυνση και έλεγχο. Είναι ο τύπος του ανθρώπου που ζει εγκεφαλικά.
Νερό: Η έλλειψη του υδάτινου στοιχείου μπορεί να εκδηλωθεί, κάνοντας τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν δυσκολία να νιώσουν τα συναισθήματα των άλλων με συμπάθεια και κατανόηση, αλλά και να έρθουν σε επαφή με τις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες. Οι άνθρωποι με υπερβολική έξαρση στο στοιχείο του νερού, αισθάνονται σαν να τους έριξαν στον ωκεανό με μία μικρή βάρκα. χωρίς τιμόνι, πανιά, κουπί και πυξίδα. Συνήθως άγονται και φέρονται από όποιον άνεμο φυσάει, γίνονται πολύ ευσυγκίνητοι και συχνά είναι στο έλεος αντανακλαστικών συμπεριφορών, που δεν ξέρουν να ελέγχουν.
Συμπεράσματα
Με τη βοήθεια των τεσσάρων στοιχείων μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη συμπεριφορά των ζωδίων αλλά και να ανακαλύψουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά που συνδέουν μεταξύ τους τα ζώδια του ίδιου στοιχείου. Με βάση τα στοιχεία, μπορούμε να διακρίνουμε τους 4 βασικούς τρόπους που τα άτομα αντιλαμβάνονται και επεξεργάζονται τα ερεθίσματα γύρω τους. Αυτοί οι τρόποι συνοψίζονται ως εξής:
Φωτιά: Η παρόρμηση να δημιουργήσω κάτι ή, εάν ήδη υπάρχει, η ανάγκη να καθορίσω την προέλευσή του, τον προορισμό του, αλλά και τη σημασία του για εμένα.
Γη: Η παρόρμηση να κάνω στη συνέχεια αυτή τη φλογερή ορμή, μια απτή πραγματικότητα.
Αέρας: Η παρόρμηση να επικοινωνώ με/σε σχέση με ό,τι έχω δημιουργήσει (αντικείμενο ή σχέση ή γεγονός), να το ονομάσω ή να καθορίσω το τι είναι και να το εξερευνήσω.
Νερό: Η ανάγκη να συνδεθώ συναισθηματικά με αυτό και να αποφασίσω εάν μου είναι ευχάριστο ή όχι.
Βιβλιογραφία
- Η Αστρολογία, η Ψυχολογία και τα Τέσσερα Στοιχεία, Stephen Arroyo, Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος
- Λεξικό Ψυχολογικής Αστρολογίας, Carter E.O. Charles, Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος
- www.cosmictelegram.gr/vivliothiki/693_ta–tessera–stoiheia