Ζώντας και… πεθαίνοντας, με τους Ιππότες

Η παντελής απουσία ηρωικών προτύπων και ιπποτικής νοοτροπίας των καιρών μας, έχει οδηγήσει τον σύγχρονο άνθρωπο σε μια στάση ζωής ιδιαίτερα μαλθακής και ανούσιας. Ζει στην άγνοια χωρίς να αναζητά γνώσεις και περιπέτεια, κυνηγά τα ευήμερα, την ικανοποίηση των ενστίκτων του, νιάζεται μόνο για το δικό του εγώ, φοβάται τις αλλαγές και το άγνωστο και τρέμει μπροστά στην ιδέα του θανάτου. Συνεπώς, η νοοτροπία με την οποία αντιμετόπιζαν τη ζωή και το θάνατο οι ιππότες του μεσαίωνα, λάμπει σαν φάρος μέσα σε αυτόν τον σύγχρονο σκοταδισμό. Με το παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο και να περπατήσουμε δίπλα στους Ναΐτες Ιππότες, να πολεμίσουμε μαζί τους και κυρίως να εμπνευστούμε απ την νοοτροπία τους.

Ας μεταφερθούμε λοιπόν στη μεσαιωνική Ευρώπη, την εποχή των σταυροφοριών, στο μακρινό 1118 μ.Χ.. Ο Υγ ντε Πεγιέ, μαζί με τους οκτώ ιππότες που τον ακολουθούν, ιδρύει το Ναΐτικο τάγμα, ή καλύτερα, το “Τάγμα των φτωχών Ιπποτών του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα”, όπως είναι το πλήρες όνομα του. Σκοπός τους είναι η προστασία των χριστιανών προσκυνητών απ’ τους ληστές, κατά το ταξίδι τους προς τους Άγιους Τόπους.

Ο σπουδαίος θεολόγος και μετέπειτα άγιος της Καθολικής Εκκλησίας, Άγιος Βερνάρδος του Κλαιρβώ, καταγράφει τον Κανόνα του τάγματος. Ο Κανόνας περιελαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο κάποιος υποψήφιος μπορεί να γίνει αδελφός ιππότης, τους κανόνες συμπεριφοράς και τις απαγορεύσεις, καθώς και τον οπλισμό, την εμφάνιση και τη διατροφή του ιππότη.

Ο ιπποτικός Κώδικας Τιμής υπαγορεύει μια υψηλού επιπέδου ηθική συμπεριφορά στα μέλη του τάγματος. “Θα σέβεσαι τους αδυνάτους και θα είσαι ο υπερασπιστής τους”. “Δε θα δειλιάσεις ποτέ μπροστά στον εχθρό”. “Δε θα λες ψέματα και θα κρατάς πάντα το λόγο που έχεις δώσει”. “Θα είσαι γενναιόδωρος και θα δίνεις βοήθεια σε όλους”…

1129 μ.Χ., σύνοδος του Τρουά. Οι Ναΐτες κερδίζουν την επίσημη αποδοχή του τάγματος απ’ την Καθολική Εκκλησία. Η αδελφότητα, που λίγα χρόνια πρίν ξεκίνησε σε καταστάσεις απόλυτης φτώχειας, γίνετε πλέον ισχυρή, κατέχοντας γη, κάστρα, στόλους και λιμάνια. Η επιροή και η δημοτικότητα αυξάνεται κατακόρυφα. Νέοι καταφτάνουν από παντού για να ζητήσουν να εισέλθουν στο τάγμα. Οι λόγοι ποικίλλουν. Η αναζήτηση της περιπέτειας, η προστασία των αδυνάτων, η ταπείνωση των ματαιόδοξων, η αφοσίωση σε ανώτερα ιδανικά…

Βρισκόμαστε σε ένα απ τα στρατόπεδα τους. Βλέπουμε γύρω μας ιππότες που ακολουθούν το πρότυπο του πολεμιστή – μοναχού. Φοράνε λευκούς μανδύες και έχουν ένα κόκκινο σταυρό στο στήθος και στην ασπίδα. Είναι το λευκό της αγνότητας και το κόκκινο της ανδρείας. Η ζωή τους χαρακτηρίζεται έντονα από βαθιά αφοσίωση, πειθαρχία και ασκητισμό. Οι αρετές που τους ωθούν είναι η ανδρεία, η ευγένεια, ο αλτρουισμός, η ειλικρίνεια και η δικαιοσύνη. Οργανώνονται στα πρότυπα του κοινοβιακού ιπποτισμού και αυτό, πέρα απ την υψηλού επιπέδου συμβίωση που επιφέρει, δημιουργεί και τη συνείδηση του “απ’ το Εγώ στο Εμείς και απ’ το Εμείς στο Παν”.

Ποτέ δε βλέπουμε ιππότη να καυχιέται για τη γενναιότητα του. Όλοι όμως αναφέρονται στις αρετές των συντρόφων τους. Που και που συναντάμε και γηραιότερα μέλη της αδελφότητας. Δεν υπάρχουν πολλοί, μιας και οι περισσότεροι έχουν πέσει ηρωικά σε κάποια μάχη. Μπορεί να έχουν παραδώσει τα όπλα και τα πολεμικά τους άλογα και να μην μπορούν πλέον να διατελέσουν τα στρατιωτικά τους καθήκοντα, αλλά αναμφίβολα λειτουργούν σαν ζωντανά παραδείγματα συμπεριφοράς και σαν πρότυπα ευγένειας για τους νεότερους αδελφούς τους.

1187 μ.Χ., μάχη του Χάττιν. Οι Ναΐτες ετοιμάζονται να παλέψουν με τις δυνάμεις του Σαλαντίν. Τα σπαθιά βγαίνουν απ τη θήκη και καρφώνονται στο χώμα. Οι πολεμιστές έχουν δημιουργήσει το σύμβολο του σταυρού. Γονατίζουν τελετουργικά, προσεύχονται και υπόσχονται να μη διαπράξουν πράξεις ενάντια στη τιμή.

Οι σάλπιγγες του πολέμου ηχούν. Οι Ναΐτες ετοιμάζονται να πολεμήσουν με τιμή, όπως υπαγορεύει ο Κώδικας Τιμής τους. Ποτέ δεν πολεμούν εναντίον μικρότερου αριθμού αντιπάλων ή με εχθρούς που έχουν χειρότερα απ τα δικά τους όπλα. Δεν θα χτυπήσουν ποτέ κάποιον πισώπλατα και δεν θα τραυματίσουν το άλογο του αντιπάλου. Και φυσικά, όσο κυμάτιζει το Λάβαρο των Ναϊτών, δεν νοείται κανένας ιππότης να εγκαταλείψει τη μάχη.

Οι σταυροφόροι ορμούν πάνω στον εχθρό και ένα αίσθημα ηρωισμού και ανδρείας διακατέχει το χώρο. Παλεύουν για το Λάβαρο και τα σύμβολα τους, για τις αξίες και τα ιδανικά τους, δίχως φόβο απέναντι στο θάνατο. Μα οι αντίπαλοι είναι πολυπληθέστεροι. Υπερτερούν. Οι Ναΐτες χάνουν αλλά δεν το βάζουν κάτω. Ενσαρκώνοντας τον Κανόνα τους, παλεύουν με ανδρεία μέχρι την τελευταία στιγμή, πολεμούν και πεθαίνουν με τιμή…

Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα χάσουν πολλές μάχες απ τους μουσουλμάνους. Γνωρίζοντας την μια ήττα μετά την άλλη, θα υποχωρήσουν σταδιακά απ’ τους Άγιους Τόπους. Το Ναΐτικο τάγμα αποσύρετε στη Γαλλία, στην οποία βασιλεύει ο Φίλιππος ο Ωραίος. Ο βασιλιάς όμως έχει χρέη προς τους Ναΐτες και, όχι απλά δεν θέλει να τα ξεχρεώσει, αλλά αντίθετα, εποφθαλμιά και την περιουσία τους. Αποφασίζει λοιπόν να τους καταστρέψει. Εκδίδει κατηγορίες εναντίων τους και χρησιμοποιώντας τη δύναμη και την επιρροή του, καταφέρνει να συλλάβει το μεγαλύτερο μέρος των ιπποτών, με διάφορες ψευδής κατηγορίες. Μαζί τους είναι και ο Μέγας Μάγιστρος του τάγματος, ο Ζακ ντε Μολέ, που με την κατηγορία του αιρετικού, ετοιμάζεται να αντικρίσει την πυρρά.

Ξημερώνει η 18η του Μάρτη του 1314 μ.Χ. Είναι η ημερομηνία που σηματοδοτεί τη λήξη της επίσημης ιστορίας των Ναϊτών. Σ’ ένα νησί του Σηκουάνα, στο κέντρο του Παρισιού, ο Ζακ ντε Μολέ, ετοιμάζεται να αντικρίσει την άλλη διάσταση. Βγάζει τα ρούχα του αργά και τελετουργικά. Τον οδηγούν στη σορό με τα ξύλα και τους δαυλούς. Αντί να τρέμει, αψηφά το φόβο και το θάνατο και αποδέχεται το τραγικό του μέλλον σε στάση προσευχής.

Βλέποντας πόσο θαρραλέα και τελετουργικά αντιμετωπίζει την κατάσταση, καταλαβαίνουμε τόσα πολλά για τη νοοτροπία τους. Το να ζήσουν και να πεθάνουν με τιμή, το να είναι αφέντες του εαυτού τους και όχι έρμαια των φόβων τους, το να υπηρετούν τα Λάβαρα και τις ιδέες τους, περιφρονώντας ακόμα και τον θάνατο, ήταν για τους Ναΐτες καθημερινότητα.

Οι Ιππότες του Ναού, με όλη την φυσική ευγένεια, τη δικαιοσύνη και την ηθική μεγαλοπρέπεια που τους διακατείχε, αποτελούν αναμφίβολα ένα πρότυπο και ένα παράδειγμα συμπεριφοράς και στάσης ζωής ακόμα και για τις μέρες μας. Η αντίληψη τους για τη ζωή, οι αρετές τους, η συμπεριφορά τους, το ότι αψηφούσαν τον θάνατο για χάρη μιας ζωής με αξίες και ιδεώδη και η ιπποτική τους νοοτροπία, αποτελούν λόγους διαλογισμού και κίνητρα δράσεων. Συνειδητοποιούμε την παρακαταθήκη που άφησαν με την πολεμική τους κραυγή, που εκφράζει απόλυτα την ανιδιοτελή νοοτροπία τους: “Non nobis, Domine, non nobis, sed Nomini Tuo da gloriam. Όχι για μένα Κύριε, όχι για μένα, αλλά για τη δόξα Του Ονόματος Σου”…

Πηγές:

Μονογραφία:

«Ναΐτες Ιππότες, οι στρατιώτες του Χριστού», Γεώργιος Σ. Ψαρουλάκης, Παγκόσμια Πολεμική Ιστορία, Σειρά Πολεμιστές

Βιβλία:

«Μυστικές Εταιρείες» (Ναΐτες Ιππότες, η πρώτη μυστική αδελφότητα της Ευρώπης), Γεώργιος Στάμκος, Εκδ. Αρχέτυπο
«Ο Εσωτερικός Δρόμος των πολεμικών τεχνών» (Τα ιπποτικά τάγματα στην ευρώπη, Το ιπποτικό τάγμα, Οι ιππότες του ναού ή Ναΐτες), Michel Echenique, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, Αθήνα 2008 (Γ΄έκδοση), Μετάφ. Γ.Α.Πλάνας
«Ο Πολεμιστής» (Ιππότες: Η αναγέννηση του ήρωα), Ε. Α. Κωστάκης, Εκδ. Αρχέτυπο
«Μυστικά Τάγματα» (Ναΐτες Ιππότες), D. V. Barrett, Εκδ. Σκαι βιβλίο
«Μικρή Ιστορία του Κόσμου» (Ευγενείς Ιππότες), E. H. Gombrich, Εκδ. Πατάκη

Περιοδικά:

«Το Τάγμα των Ναΐτών», Σ. Παττακός, Περ. Νέα Ακρόπολη Τεύχος Νο 47, σελ. 7, Αθήνα 1990
«Εσωτερικά Τάγματα στον μεσαίωνα», Α. Χατζημπαλάση, Περ. Νέα Ακρόπολη Τεύχος Νο 51, σελ. 7, Αθήνα 1990
«Τα Εσωτερικά Τάγματα στον Μεσαίωνα και οι επιδράσεις τους απ’ την Ανατολή», Χ. Κωστόπουλος, Περ. Νέα Ακρόπολη Τεύχος Νο 58, σελ. 16, Αθήνα 1992

Ντοκιμαντέρ: