Όλοι έχουμε συνηθίσει ν’ ακούμε όλο και πιο συχνά τη φράση «δεν έχω χρόνο», αλλά τις περισσότερες φορές αυτή η δικαιολογία είναι συνήθως ψεύτικη, συνειδητά ή ασυνείδητα, ή απλά οφείλεται σε μια λανθασμένη ικανότητα να συνειδητοποιήσουμε το πέρασμα του διαθέσιμου χρόνου και να χρησιμοποιήσουμε το δικό μας χρόνο.
Όπως ήδη έχει αποδείξει η σύγχρονη επιστήμη, ο χρόνος είναι μια μορφή ενέργειας. Αλλά μια πολύ ιδιαίτερη ενέργεια, που δεν μπορεί να παραχθεί ούτε να αποθηκευτεί. Μόνο να χρησιμοποιηθεί μπορεί κι αν δεν χρησιμοποιηθεί, εξαντλείται, χωρίς δυνατότητα ανάκτησης.
Ο χρόνος, εκτός από τις τρεις φάσεις του παρελθόντος, του παρόντος κα του μέλλοντος, έχει επίσης άλλες δύο διαστάσεις, τις οποίες θα μπορούσαμε να ονομάσουμε: « διάρκεια» και «στιγμή». Η διάρκεια σχετίζεται με την ποσότητα του απαραίτητου ή διαθέσιμου χρόνου για να πραγματοποιήσουμε μια δράση. Η στιγμή σχετίζεται με την ποιότητα του χρόνου, η οποία βρίσκεται σε μεγαλύτερη ή μικρότερη συμφωνία με τη δράση αυτή. Η διάρκεια είναι ένας αντικειμενικός παράγοντας. Η στιγμή είναι μια διάσταση υποκειμενική, ψυχολογική και επομένως αστάθμητη.
Πόσες φορές δεν μας έχει συμβεί να είμαστε σ’ ένα μάθημα, μια συνάντηση ή μια τελετή και στο τέλος να αισθανθήκαμε σαν να είχαν περάσει μόλις λίγα λεπτά; Αλλά στην πραγματικότητα διήρκησαν μια ώρα ή περισσότερο… Σε περιπτώσεις όπως αυτές, η στιγμή έχει ανακόψει τη διάρκεια, καθετοποιώντας μαγικά το χρόνο. Η στιγμή έχει κάτι μεταφυσικό και μαγικό, τρέφεται από μια συνείδηση ανυψωμένη από τη βούληση και μπορεί να φτάσει την αιωνιότητα. Η διάρκεια είναι πάντα οριζόντια και τρέφεται από αυτήν την ίδια, μέχρι που παύει να υπάρχει.
Η σωστή διαχείριση του χρόνου εξαρτάται από την αρμονική σχέση μεταξύ της «διάρκειας» και της «στιγμής» σε όλες και σε κάθε μία από τις δραστηριότητές μας. Κι αυτό εξαρτάται από μια πραγματική συνειδητοποίηση του χρόνου από τη δική μας πλευρά και από τη σωστή οργάνωση και χρήση του.
Η οργάνωση του χρόνου είναι λοιπόν ένα ζήτημα τόσο φυσικό, όσο ψυχολογικό και νοητικό. Απαιτεί μια αντικειμενική ικανότητα να εκτιμάμε και να προγραμματίζουμε έξυπνα τις πράξεις προς πραγματοποίηση, αλλά απαιτεί επίσης και βούληση, πειθαρχία και θετική φαντασία, που επιτρέπει να κατασκευάζουμε «πύργους χρόνου» και «στιγμές». Πρέπει να μάθουμε «να ξοδεύουμε χρόνο για να κερδίζουμε χρόνο», πρέπει να μάθουμε να επενδύουμε ενέργεια και συνείδηση στο χρόνο που διαθέτουμε.
Πρώτα πρέπει να δούμε ποιος είναι ο χρόνος που διαθέτουμε. Δεν έχουμε όλοι την ίδια ποσότητα ούτε την ίδια ποιότητα ενέργειας, επομένως δεν έχουμε όλοι τον ίδιο χρόνο. Καθένας χρειάζεται το δικό του χρόνο για να εργαστεί, να φάει, να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί, να κάνει τα ψώνια του σπιτιού κλπ, και για να μελετήσει, να σκεφτεί. ..
Αν υπολογίζουμε αυτούς τους χρόνους με τρόπο γραμμικό και ποσοτικό, πολύ πιθανό να χρειαζόμαστε περισσότερες από 24 ώρες τη μέρα για να κάνουμε όλα αυτά που θέλουμε. Αλλά αν μαθαίναμε να οργανώνουμε το χρόνο κάθετα, κατασκευάζοντας «πύργους χρόνου», θα βλέπαμε ότι όχι μόνο μπορούμε να πραγματοποιήσουμε τους στόχους μας γρηγορότερα και καλύτερα, αλλά ότι μας περισσεύει χρόνος.
Να κατασκευάζουμε «πύργους χρόνου» είναι να μπορούμε να κάνουμε διάφορα πράγματα ταυτόχρονα, χωρίς όμως να χάνουμε τη συνείδηση που βάζουμε σε καθένα από αυτά. Είναι να εργαζόμαστε με διάφορους φορείς της συνείδησης ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, να μελετάμε σημειώσεις ενώ το φαγητό μαγειρεύεται στην κατσαρόλα, να σκεφτόμαστε πάνω σ’ ένα θέμα που μας απασχολεί ενώ κάνουμε τα ψώνια στην αγορά, να έχουμε μια συνάντηση καναλιού ενώ ο υπολογιστής κατεβάζει ένα μεγάλο αρχείο κ.λ.π.
Φαίνεται δύσκολο επειδή πρέπει να δουλεύουμε και να εξασκούμε σχεδόν ταυτόχρονα την προσοχή, τη συγκέντρωση, τη μνήμη και τη φαντασία σε διάφορα επίπεδα την ίδια στιγμή, με τρόπο που να ενεργοποιείται η συνείδηση, αλλά με λίγη πρακτική εξάσκηση είναι πιο εύκολο από ό,τι φαίνεται. Κάποια από αυτά τα πράγματα ήδη τα κάνουμε ασυνείδητα. Το θέμα είναι να τα κάνουμε με τρόπο συνειδητό και προγραμματισμένο. και να βάλουμε τη φαντασία να δουλέψει για να βρούμε πολλά περισσότερα παραδείγματα, προσαρμοσμένα στο δικό μας τρόπο εργασίας, στις δικές μας ανάγκες και τελικά στο δικό μας τρόπο ζωής.
Για να οργανώσουμε καλύτερα το διαθέσιμο χρόνο που αφιερώνουμε σε κάθε δράση, βασικά απαιτούνται τρεις φάσεις:
1)Φάση σχεδιασμού: στην οποία πρέπει να ξεκαθαρίσουμε και να ιεραρχήσουμε καλά τους στόχους και να διακρίνουμε αυτό που είναι ουσιώδες και σημαντικό από το δευτερεύον. Να προσδιορίσουμε τα βήματα που θα ακολουθήσουμε και τον απαιτούμενο χρόνο για την πραγματοποίησή τους, με προθεσμίες μέχρι την επίτευξη των στόχων. Να ορίσουμε προτεραιότητες με βάση τους παράγοντες της επείγουσας ανάγκης και της σημασίας: α) σημαντικό και επείγον, β) σημαντικό αλλά όχι επείγον, γ) επείγον αλλά όχι σημαντικό και δ) ούτε σημαντικό ούτε επείγον.
2)Φάση πραγματοποίησης: είναι η εφαρμογή του σχεδίου στην πράξη, αποφεύγοντας τις παγίδες των τριών νόμων της αδράνειας: του νόμου της ελάχιστης προσπάθειας, του νόμου των διακοπών, επειδή πάντα τείνουμε να ψάχνουμε κάποια δικαιολογία για να παρατήσουμε την εργασία, και του νόμου της αναβλητικότητας από φόβο στο λάθος, στο ρίσκο ή λόγω παθητικότητας.
3)Φάση αναθεώρησης: πρέπει να είμαστε ικανοί να συγκρίνουμε τις πραγματοποιημένες δράσεις με αυτές που σχεδιάσαμε, να τις αναλύσουμε για να μάθουμε από τα λάθη και να μην τα επαναλάβουμε και για να αξιολογήσουμε αυτό που πήγε καλά, ανταποκρινόμενο στο «γιατί» και το «πώς». Αυτό πρέπει να εφαρμόζεται τόσο στις διαφορετικές φάσεις σχεδιασμού, εφ’ όσον έχουν πραγματοποιηθεί, όσο και στην τελική φάση, μετά την επίτευξη του προβλεπόμενου στόχου.
Μερικές πρακτικές συμβουλές:
Να έχουμε υπόψη μας ότι ο αποτελεσματικός ρυθμός συνεχόμενης εργασίας δεν υπερβαίνει λίγο πολύ τα 40 λεπτά. Αυτό εξαρτάται από τον καθένα, καθώς και από τις ώρες της μέρας στις οποίες δουλεύουμε. Αν τον υπερβούμε.. .θα χάσουμε χρόνο. Να ξέρουμε να ξεκουραζόμαστε στα διαλλείματα, το οποίο δεν σημαίνει να μην κάνουμε τίποτα, αλλά απλά να αλλάζουμε δραστηριότητα, δηλαδή να δρούμε με άλλο φορέα της προσωπικότητας.
Να εφαρμόζουμε τον κανόνα της χρυσής αναλογίας του Πυθαγόρα το 60/40: οργανώνουμε μόνο το 60 % του χρόνου μας, αφήνοντας ένα 20% για τα απρόβλεπτα κι ένα άλλο 20 % για ελεύθερο χρόνο χαλάρωσης. Μην οργανώνουμε το 100 % του χρόνου μας, πρέπει να ξέρουμε να αφήνουμε χώρο στα απρόβλεπτα και να μπορούμε να «αναπνέουμε», ώστε να μην αγχωνόμαστε.
Να αρχίζουμε από εκείνο που μας αρέσει λιγότερο, από το πιο δύσκολο. Έτσι, όταν πλέον θα είμαστε κουρασμένοι, θα μας έχει μείνει να κάνουμε αυτό που μας αρέσει, το πιο εύκολο, και θα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε καλά, παρά την κούραση.
Να είμαστε χαλαροί πριν τη δράση, έχοντας πάντα συνείδηση του στόχου και των σκοπών. Να οραματιζόμαστε με τη φαντασία μας το σκοπό και τα βήματα μέχρι να φτάσουμε σ’ αυτόν.
Να μη θέλουμε να τα κάνουμε όλα ταυτόχρονα. Να καθορίζουμε και να σεβόμαστε τις προτεραιότητες και τις προθεσμίες που εμείς οι ίδιοι έχουμε θέσει για κάθε φάση της εργασίας μας.
Να προσπαθούμε να κάνουμε να μας αρέσει αυτό που κάνουμε. Απαιτείται λίγη βούληση διοχετευμένη με αγάπη. Κι αν μάθουμε να αγαπάμε τη δράση μας, η διάρκεια σταματά και μετατρέπεται σε «στιγμές» πληρότητας και ικανοποίησης του εκτελεσμένου καθήκοντος.
Να συνειδητοποιούμε ποιοι είναι οι παράγοντες που μας κάνουν να χάνουμε χρόνο: οι εξωτερικοί, όπως οι διακοπές από το τηλέφωνο, να πάμε να καπνίσουμε ή να πιούμε έναν καφέ με συντρόφους, η έλλειψη πληροφοριών, οι αποφάσεις των ανωτέρων μας που καθυστερούν . και οι εσωτερικοί παράγοντες, όπως το να μην έχουμε ξεκάθαρους ούτε ιεραρχημένους τους στόχους, η έλλειψη συγκέντρωσης, η αδυναμία να λέμε ΟΧΙ όταν χρειάζεται, η αναποφασιστικότητα, η έλλειψη συντονισμού με την υπόλοιπη ομάδα, η έλλειψη μεθοδολογίας κλπ.,.ΜΟΝΟ αν συνειδητοποιήσουμε αυτούς τους διαφορετικούς παράγοντες και μάθουμε να τους ελέγχουμε με πειθαρχία, θα μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε και να τους νικήσουμε.
Να κρατάμε μια μικρή ατζέντα για να γράφουμε καθημερινά τις εργασίες που έχουμε να κάνουμε, αυτές που δεν έχουν ολοκληρωθεί ή εκκρεμούν, καθώς και τις νέες ιδέες ή εμπνεύσεις που μπορεί να έρθουν κατά τη διάρκεια της μέρας. Αυτή η διαδικασία, αν γίνεται καλά και πειθαρχημένα ανοίγει τις πόρτες στη δημιουργικότητα και στη διαίσθηση.
Είναι σημαντικό να εφαρμόζουμε το χρυσό κανόνα: «κάθε πράγμα στη θέση του και μία θέση για κάθε πράγμα». Η ζωντανή τάξη, δηλαδή οργανωμένη και συνειδητή, μας επιτρέπει πάντα να κερδίζουμε χρόνο. Επίσης «υπάρχει μια στιγμή για όλα κι ένας χρόνος για κάθε πράγμα».
Κάθε δράση πρέπει να διαρκεί τόσο, όσο ο διαθέσιμος χρόνος για να πραγματοποιηθεί. Τίποτα δεν είναι τόσο απλό και εύκολο όσο φαίνεται. Κάθε δράση παίρνει περισσότερο χρόνο από όσο φαίνεται. Πρέπει να μάθουμε να οραματιζόμαστε τις δράσεις μας πριν τις πραγματοποιήσουμε, με σκοπό να προβλέψουμε όλα τα πιθανά σενάρια και τους παράγοντες που θα μπορούσαν να τις εμποδίσουν. Το να κάνουμε μια εργασία με συνεχόμενο τρόπο παίρνει λιγότερο χρόνο από το να την πραγματοποιήσουμε με διακοπές. Πρέπει να μάθουμε να συγκεντρωνόμαστε σ’ αυτό που κάνουμε, σαν μια ακτίνα λέιζερ του νου, ελέγχοντας κάθε δυνατότητα διάσπασης του νου μας. Κάθε διάσπαση μάς κάνει να χάνουμε πολύ περισσότερο χρόνο από όσο φανταζόμαστε. Γιατί μετά πρέπει να τα ξαναρχίσουμε όλα από την αρχή.
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν μια καθολική πανάκεια, αλλά απλές συμβουλές για να έχουμε πρόσβαση σε μια διάσταση της συνείδησης στη διαχείριση του χρόνου, που καθένας οφείλει να δουλέψει μόνος του ως μαθητής και φιλόσοφος.
Αυτό που έχει σημασία είναι να μπορούμε να διαχειριστούμε το χρόνο μας σωστά, με τάξη και ρυθμό, με αποτελεσματικότητα και παραγωγικότητα.. .κι έτσι να μπορούμε να κερδίσουμε … και να νικήσουμε τον χρόνο!