Η παλιά ιδέα που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες για την έννοια της “κρίσης” σήμερα είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Είτε θέλουμε να το αποδεχτούμε είτε όχι, είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σε κρίση, που σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε καιρούς αλλαγών, σε ένα σημείο καμπής, όπου η πλάστιγγα της ιστορίας γέρνει προς δύο
κατευθύνσεις. Σε καιρούς κρίσης, ή αλλιώς, σε καιρούς αλλαγών, όλα τα πράγματα φαίνονται ασταθή. Η ανασφάλεια και η αμφιβολία κυβερνούν στις μέρες μας και κανείς δε θέλει να ρισκάρει, να επιχειρήσει μεγάλα έργα, λόγω της αβεβαιότητας του τι μπορεί να συμβεί την επόμενη μέρα.
Είναι σε τέτοιους καιρούς κρίσης που οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να έρθουν σε συγκρούσεις χωρίς να αφήσουν χώρο για διαπραγματεύσεις.
Υπάρχει μια πικρή αντίθεση ανάμεσα σε αυτούς που βρίσκονται στη μία πλευρά της αλλαγής ή στην άλλη: αυτοί που κοιτάζουν όλα όσα μένουν πίσω και αυτοί που ονειρεύονται όλα όσα είναι να έρθουν στο μέλλον. Και οι δύο πλευρές έχουν καλά και επαρκή επιχειρήματα για να υπερασπιστούν τη θέση τους. Και η κάθε πλευρά υπερασπίζεται τη θέση της με τυπικούς, σε καιρούς κρίσης, τρόπους: με βία και έλλειψη κατανόησης απέναντι στους άλλους.
Αυτοί που ατενίζουν με νοσταλγία το παρελθόν, αποκαλούνται υποτιμητικά “συντηρητικοί”. Κρίνονται με σκληρό τρόπο από τους άλλους επειδή δε μπορούν να αγκαλιάσουν ολοκληρωτικά την περιπέτεια του μέλλοντος. Δεν νιώθουν όμως συντηρητικοί. Προσπαθούν απλώς να μην χαραμίσουν όλα όσα έζησαν μέχρι σήμερα και να συγκεντρώσουν χρήσιμες εμπειρίες. Προσπαθούν να αποθησαυρίσουν αναμνήσεις και γνώσεις, ακριβώς όπως κάποιος συσσωρεύει πλούτο για να μπορέσει να ζήσει καλύτερα στο μέλλον.
Αυτοί που είναι στραμμένοι μονάχα προς το μέλλον – το οποίο, παρεμπιπτόντως, δε γνωρίζουν ακόμα-, αποκαλούνται υποτιμητικά “επαναστάτες”. Για εκείνους, καμία από τις παλιές εμπειρίες της ανθρωπότητας δεν είναι χρήσιμη πια και υπάρχει μόνο η συνεχόμενη αλλαγή, ένα ολοκληρωτικό γκρέμισμα κάθε ιδέας που ανήκει στον παλιό κόσμο και μια λατρεία προς όλα αυτά που θεωρούνται καλύτερα, απλά επειδή είναι καινούρια. Δεν αισθάνονται όμως επαναστάτες με την καταστροφική έννοια του όρου. Έχουν απλώς ανακαλύψει πως καμία από τις λύσεις που έχουν προταθεί μέχρι στιγμής δεν έχουν προσφέρει στην ανθρωπότητα την πολυπόθητη ευτυχία. Έτσι θεωρούν πως η λύση πρέπει να βρίσκεται σε κάτι διαφορετικό από όλα όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα και πως όλες οι παλιές φόρμουλες πρέπει να μείνουν στην άκρη , θεωρούμενες ως ανεπιτυχείς.
Σε καιρούς κρίσης, ωστόσο, στα σημεία καμπής της ιστορίας, είναι δύσκολο να δούμε τα πράγματα ξεκάθαρα. Αυτοί που βρίσκονται σε καθεμιά από τις δύο πλευρές γίνονται εμμονικοί με την ιδέα που υποστηρίζουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συνεισφέρουν καθόλου στο να βρεθεί μια αρμονική λύση.
Σε καιρούς κρίσης, προτείνουμε να πάρουμε τη γεωμετρική μορφή του τριγώνου σαν μοντέλο, με τις δύο του πλευρές να κοιτούν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, αλλά παρόλα αυτά να ενώνονται στην κορυφή, για να δώσουν ένα υψηλότερο νόημα και σκοπό.
Υπάρχουν, φυσικά, κάποια ξεπερασμένα και παρωχημένα στοιχεία του παρελθόντος, που μέσω της αποτυχίας τους έχουν αποδειχτεί μη έγκυρα και άχρηστα. Στο παρελθόν όμως είναι συσσωρευμένη και η πλούσια εμπειρία που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να επαναλάβουμε τις επιτυχίες και να αποφύγουμε τις αποτυχίες.
Στο μέλλον κυοφορούνται, χωρίς αμφιβολία, οι δόξες που θα έρθουν αναμφισβήτητα και δεν μπορούμε να τις αγνοήσουμε γιατί όλοι βαδίζουμε προς αυτές. Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο με το να αποδεχτούμε ότι, χωρίς αμφισβήτηση όλα όσα θα έρθουν στο μέλλον θα είναι και καλύτερα, απλά επειδή θα είναι καινούρια.
Παρόλο που αληθεύει το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε κρίση, αυτή η κρίση δε θα διαρκέσει για πάντα. Η αλλαγή είναι ανανέωση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις παλιές και δυνατές στήλες του παρελθόντος σαν μια βάση πάνω στην οποία θα χτιστούν τα όμορφα κιονόκρανα του παρόντος. Μόνο έτσι θα κατασκευάσουμε το οικοδόμημα της ιστορίας.
Από το ίδιο Τεύχος
Περισσότερα Άρθρα ΚΟΙΝΩΝΙΑ
12 Οκτωβρίου, 2024 / ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΑ
12 Οκτωβρίου, 2024 / ΚΟΙΝΩΝΙΑ