Ιστορικοί μεσαίωνες-αναγεννήσεις Αίγυπτος, Ελλάδα, Μεσοποταμία και οι επιρροές τους στην μετέπειτα ιστορία

Ο Νόμος των κύκλων

«Το Πάν ρέει μέσα και έξω. Κάθε πράγμα έχει τη διάρκεια του.

Κάθε πράγμα εξελίσσεται και κατόπιν εκφυλίζεται.

Η ταλάντωση του εκκρεμούς εκδηλώνεται σε όλα…Ο ρυθμός είναι σταθερός».

Κυμβάλειο

Τον συναντούμε παντού και είναι αυτός που ευθύνεται για την διαδοχή και εξέλιξη κάθε ζωντανού οργανισμού, είτε πρόκειται για γαλαξία, είτε για τον ίδιο τον άνθρωπο, είτε για μικρόβιο. Ημέρα και νύχτα, ζωή και θάνατος, ακμή και παρακμή, φως και σκοτάδι, χρυσές εποχές και μεσαίωνες είναι απόρροιες αυτού του νόμου.

Στην Ινδία και συγκεκριμένα στις Βέδες αναφέρεται ο πρωταρχικός δυισμός του χρόνου, στον οποίο βασίζεται κάθε άλλος επόμενος. Πρόκειται για την ημέρα του Βράχμα και την νύχτα του Βράχμα που αντιστοιχούν με μια περίοδο ενεργητικότητας και παθητικότητας (κοσμικού τύπου). Στην Κίνα έχουμε τη διδασκαλία των συνεχόμενων εναλλαγών των αντιθέτων, που εκφράζεται θαυμάσια μέσα από το σύμβολο του Γιν-Γιανγκ. Σύμφωνα με αυτό, το κάθε τι κινείται προς το αντίθετό του, όπως η ημέρα κινείται προς την νύχτα και το αντίθετα. Για να το επιτύχει όμως , κρύβει μέσα του το σπόρο του αντίθετού του. Παρόμοια μέσα σε κάθε χρυσή εποχή βρίσκεται ο σπόρος ενός μεσαίωνα και αντίθετα. Επίσης οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι μας μίλησα για την θεωρία τής αιώνιας επιστροφής, που συσχετίζεται με τον Νόμο των κύκλων.

Ο Όσβαλντ Σπένγκλέρ στο έργο του η παρακμή της δύσης θεωρεί ότι οι πολιτισμοί είναι ζωντανοί οργανισμοί με την δική τους ψυχή που εκφράζεται μέσα από την ΄τέχνη , την επιστήμη, την πολιτική και οικονομία, και την θρησκεία. Οι πολιτισμοί ακολουθούν μια πορεία που την παρομοιάζει με τις 4 εποχές, αρχίζοντας από την Άνοιξη (ακμή) ως το χειμώνα (παρακμή). Κατά τον Σπένγκλέρ ο πολιτισμός μας βρίσκεται στο Φθινόπωρο.

Τι είναι ένας μεσαίωνας η μια σκοτεινή εποχή;

Σκοτεινή είναι μια εποχή, όπου κυριαρχεί η ανασφάλεια και το χάος. Μια εποχή χωρίς πολιτική ενότητα, χωρίς ασφαλείς, πλούσιες και εκτεταμένες εμπορικές συναλλαγές και χωρίς μια πλατεία συνείδηση της κοινότητας μεταξύ των ανθρώπων. Είναι μια εποχή που κυριαρχεί το ένστικτό της ατομικής επιβίωσης. Ο στοχασμός και η υπηρεσία σε κάποιες ανώτερες αξίες θεωρούνται χάσιμο χρόνου. Αν και οι αρνητικές λειτουργίες ενός μεσαίωνα είναι εμφανείς, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και τη θετική του λειτουργία, η οποία συνίσταται στο ότι βοηθάει την κοινωνία να μετασχηματιστεί. Ένας μεσαίωνας είναι ταυτόχρονα και μια εποχή μεγάλης δημιουργικότητας. Είναι ένα χυτήριο όπου μέσα λιώνουν οι γερασμένες και φθαρμένες πολιτιστικές δομές. Από εκεί θα προέλθει η πρώτη ύλη για την οικοδόμηση του νέου πολιτισμού.

Η αναγέννηση, οι χρυσές εποχές

Κάθε φορά που το ρολόι της ιστορίας σηματοδοτούσε μια νέα Χρυσή Εποχή, καλούσε μεγάλους επιστήμονες, μυστικιστές, καλλιτέχνες, φιλοσόφους, πολιτικούς. Τότε η ανθρωπότητα σηκωνόταν για ακόμη μια φορά μέσα από το σκοτάδι του μεσαίωνα, μέσα από την βαρβαρότητα, την άγνοια, τον εγωισμό, τις προλήψεις, το φόβο και την μισαλλοδοξία. Σε κάθε χρυσή εποχή ή Αναγέννηση βλέπουμε μια ολιστική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς που συνθέτουν ένα πολιτισμό (πολιτική, θρησκεία, τέχνη, επιστήμες, φιλοσοφία) και όχι μια μονομερή ανάπτυξη ενός τομέα. Επίσης παρατηρούμε το αρμονικό δέσιμο αυτών των τομέων που δεν αντιμάχονται μεταξύ τους, αλλά συνδυάζονται και συμπληρώνουν ό ένας τον άλλο. Μεγάλες μορφές εμφανίζονται δημιουργώντας νέες σχολές και νέα ρεύματα, προκαλώντας μια μεγάλη αλλαγή στο περιβάλλον τους και στην κοινωνία.

Αρχαία Αίγυπτος

Η περίοδος του Αρχαϊκού Βασιλείου (3^η, 4^η, 5^η δυναστεία) χαρακτηρίζεται, κατά την επίσημη αιγυπτιολογία, από την κατασκευή των πυραμίδων. Αυτό είναι ουσιαστικά το πολιτιστικό γεγονός που ορίζει αυτήν την εποχή και ιδιαίτερα την 4^η δυναστεία σαν Χρυσή εποχή της Αιγύπτου. Οι Φαραώ που συνδέονται με αυτήν την εποχή είναι ο Χέοπας, ο Χεφρίνος και ο Μυκερίνος. Ένα αινιγματικό πρόσωπο που αναφέρεται σε αυτή την χρυσή εποχή είναι ο Ιμχοτέπ. Υπήρξε πρωθυπουργός, αρχιτέκτονας και σε αυτόν αποδίδεται η κλιμακωτή πυραμίδα της Σακάρα. Σε μεταγενέστερες εποχές θεοποιήθηκε. Από το 2280 ως το 2060 π.χ η Αίγυπτος γνώρισε την Πρώτη Ενδιάμεση Περίοδο, η οποία αποτελείται από την 7^η έως την 10^η δυναστεία και χαρακτηρίζεται από επαναστάσεις και εμφυλίους πολέμους. Η βασιλική εξουσία πολύ αποδυναμωμένη δεν μπορούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της και ο κόσμος υπέφερε πραγματικά. Αντίθετα οι επαναστάσεις συντέλεσαν στην ενίσχυση της εξουσίας των τοπικών πριγκίπων

Μια άλλη εποχή δόξας έχουμε κατά την διάρκεια βασιλείας της 12^ης δυναστείας (1937 – 1759 π.Χ.) των Αμενχετεπ και Σέσωστρις. Η Αίγυπτος ζει μια αναγέννηση, λόγω των ικανών Φαραώ, όπως ο Σέστρώσις Α. Η ανάπτυξη των τεχνών, της λογοτεχνίας, της μεταλλουργίας, χαρακτηρίζουν αυτήν την εποχή, ενώ νίκες καθοριστικές οριοθετούν τα πλαίσια του βασιλείου. Τα κείμενα των σαρκοφάγων κάνουν την ε μφάνιση τους. Γύρω στο 1720 οι Ύξως εισέβαλαν στην Αίγυπτο σηματοδώντας έτσι μια νέα σκοτεινή περίοδο. Μια άλλη αναγέννηση ξεκινά από την 18^η δυναστεία και κορυφώνεται την εποχή των Ραμσήδων (19^η δυναστεία, 1295 – 1186 π.Χ.). Με την βασιλεία του Σέτι Α, βλέπουμε να πραγματοποιείται μια οικονομική και στρατιωτική αναδιοργάνωση. Ο διάδοχός του Ραμσής Β βασίλεψε 67 χρόνια και οδήγησε τη δυναστεία σε μια κορύφωση, με οικονομική ευμάρεια και πολιτική σταθερότητα, όπως και πολεμικά κατορθώματα. (Μάχη του Καντές).

Μεσοποταμία

Στην Μεσοποταμία έχουμε τον Χρυσό αιώνα της Ουρ (2474 – 2398 π.Χ.). Η ευγένεια της σκέψης και της έκφρασης που διαπνέει τα ιερά τους κείμενα, ο σεβασμός στους θεούς, οι νόμοι της δικαιοσύνης, τα δικαιώματα των γυναικών, η εκπαίδευση των παιδιών σε σχολεία από τους ιερείς , η μεγάλη τους τέχνη στην αρχιτεκτονική με τις τεράστιες κατασκευές, η πλούσια γνώση τους για την Αστρονομία και την αστρολογία, το πρώτο ημερολόγιο, τα αρδευτικά συστήματα, όλα αυτά δείχνουν την ύπαρξη ενός μεγάλου πολιτισμού. Η ένωση και η άνθιση της Μεσοποταμίας θα συντελεστεί κάτω από την κυριαρχία του βασιλιά Σαργών της Ακκάδ. Καταφέρνει να επεκτείνει την αυτοκρατορία προς την Συρία, το Ιράν και τη Μικρά Ασία.

Η Ακκαδική Αυτοκρατορία μπαίνει σε ένα μεσαίωνα το 2254 – 2070 π.Χ. Υπάρχουν εξεγέρσεις των λαών που ήταν υποτελείς στους Ακκάδες. Μεγάλος μέρος της δύναμης της αυτοκρατορίας αναλώθηκε στην καταστολή των εξεγέρσεων. Παράλληλα τα νομαδικά φύλα που περιφέρονταν στα σύνορα έκαναν επιδρομές αναζητώντας λάφυρα. Εξαιτίας αυτών των καταστάσεων η Ακκαδική αυτοκρατορία έφτασε στο τέλος της γύρω στο 2018 π.Χ.

Επίσης στην Μεσοποταμία έχουμε την χρυσή εποχή της Βαβυλώνας. Η Βαβυλώνα γίνεται το θρησκευτικό κέντρο και η πρωτεύουσα της Μεσοποταμίας κατά τη βασιλεία του Χαμουραμπί (1750-1790 π.Χ.) Η αυτοκρατορία απλωνόταν από τον Περσικό κόλπο ως την Νινευή και από τα όρη του Ελαμ ως την Συρία. Κατά την Βασιλεία του Χαμουραμπί έγινα μεγάλες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα που είχαν σχέση με την πολιτική, την θρησκεία , την τέχνη και την καθημερινότητα. Οι διάδοχοι του Χαμουραμπί δεν διέθεταν τα απαραίτητα προσόντα, οι Χετταίοι επιτίθονται και αποδυναμώνουν την Βαβυλώνα και οι Κασσίτες την κυριεύουν για τα επόμενα 350 χρόνια, που αναφέρονται ως η σκοτεινή εποχή της Βαβυλώνας.

Αρχαία Ελλάδα

Ο ελληνικός πολιτισμός έχει να δείξει αρκετές φωτεινές εποχές. Το ταξίδι αρχίζει στο Αιγαίο και στην Κρήτη του Μίνωα. Η δύναμη της Κρήτης οφειλόταν στην κυριαρχία στην θάλασσά. Η μινωική φάση του ελληνικού πολιτισμού κράτησε χιλιάδες χρόνια περνώντας από πολλές αναγεννήσεις και μεσαίωνες. Ήδη πριν αρχίσει η παρακμή του μινωικού πολιτισμού αρχίζουν να ανθίζουν οι πρώτες πόλεις του Μύθου των Μυκηνών (Μυκήνες, Τίρυνθα, Πύλος κ.α) Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύσσεται από το 1700 έως το 1250 π.Χ. Το σπουδαιότερο επίτευγμα της Μυκηναϊκής περιόδου ήταν ότι για πρώτη φορά η κλειστή θάλασσά του Αιγαίου αποτέλεσε μια πολιτιστική ενότητα και ο πολιτισμός εγκαθρυδίθηκε σε όλο το Αιγαίο πέλαγος. Ωστόσο το 1200 π.Χ ξεκινά η πτώση του Μυκηναϊκού πολιτισμού εξαιτίας της εμπλοκή τους σε πολλές διαμάχες. Η Ελλάδα βυθίζεται σε ένα μεσαίωνα, στους λεγόμενους σκοτεινούς χρόνους που ονομάζονται γεωμετρική περίοδος από τα ευρήματα με τις γεωμετρικές διακοσμήσεις.

Αργότερα έχουμε την κορύφωση του Ελληνικού πολιτισμού που είναι ο Χρυσός Αιώνας της Αθήνας (5^ος αιώνας π.Χ.). Μια περίοδος που άσκησε μεγάλη επίδραση στην μεταγενέστερη μοίρα του πολιτισμένου ανθρώπου. Μέσα σε ελάχιστα χρόνια ενσαρκώνονται πολλοί σημαντικοί άνθρωποι, άνθρωποι που μπορούν να θεωρηθούν σαν ένα αρχέτυπο, ένα λαμπερό παράδειγμα. Η τέχνη ονομάστηκε αργότερα κλασσική και ταύτισε τον όρο αυτό με τις έννοιες της διαχρονικής αξίας και τελειότητας. Στην πολιτική έχουμε την μορφή του Περικλή και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας. Οι επιστήμες και η φιλοσοφία αναπτύσσονται και οι άνθρωποι ανακαλύπτουν ότι η γνώση μαζί με την ηθική εκπαίδευση είναι η ρίζα της ανάπτυξης μια κοινωνίας. Μορφές όπως ο Πυθαγόρας, ο Σωκράτης ο Πλάτωνας (κ.α.) εμφανίζονται την εποχή αυτή.

Η ανάπτυξη του πλούτου αλλά και του μορφωτικού επιπέδου έπαιξε καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στην άνθιση, αλλά και στην παρακμή του χρυσού αυτού αιώνα. Αρχίζει να υφίσταται η πάλη των τάξεων, αυξάνεται η ηθική διαφθορά, η απληστία και η βαρβαρότητα. Οι άνθρωποι στρέφονται στον εαυτό τους αποδυναμώνοντας τη δύναμη του δήμου. Όλα τα παραπάνω, καθώς και οι εμφύλιες διαμάχες στον πελοποννησιακό πόλεμο, οδήγησαν σε μια νέα σκοτεινή εποχή. Αργότερα έχουμε την ελληνιστική αναγέννηση με τους Μακεδόνες και τον Μέγα Αλέξανδρο.

Η στάση μας

Ο νόμος των κύκλων, ασταμάτητος αναπόφευκτος και αμείλικτος συνεχίζει να χαράζει στα αυλάκια του χρόνου δρόμους φωτεινούς και σκοτεινούς, χωρίς να επαναλαμβάνεται ακριβώς ο ίδιος. Αυτήν περίοδο λένε ότι ζούμε σε μια σκοτεινή εποχή. Δεν έχει σημασία αν η εποχή μας είναι σκοτεινή η φωτεινή. Αυτό που έχει σημασία είναι η στάση μας απέναντι σε αυτές. Να κατανοήσουμε ότι θα έρθουν καλές και κακές μέρες και να δούμε τον Μεσαίωνα σαν μια δοκιμασία για εμάς. Μια δοκιμασία για να κατανοήσουμε και να αναπτύξουμε τις αρετές μας και τις δυνάμεις μας. Να μπορούμε να είμαστε σπόροι φωτός για να ανθίσει μια μελλοντική φωτεινή εποχή.

Βιβλιογραφία