Συμβολισμός της Αρχιτεκτονικής στην Αρχαία Αίγυπτο

Η Αίγυπτος, η πατρίδα του μυστηρίου, όπως την έχουν ονομάσει οι αρχαίοι Έλληνες, ακόμα και σήμερα μας δημιουργεί θαυμασμό και μας γοητεύει με τη μεγαλοπρέπειά της και μας προκαλεί απορία με την απεραντοσύνη της. Αν και έχουμε μελετήσει πολύ την Ιστορία, την Τέχνη, τη θρησκεία της, ακόμα και σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, η Αίγυπτος είναι για μας ένα ερωτηματικό, ίσως γιατί, όπως κάποτε μας είπε ένας ξεναγός στη Μέμφιδα: «Οι αιγυπτιολόγοι με το να γράφουν και να μελετούν τόσο όλα αυτά που άλλοι έχουν γράψει και μελετήσει, δεν έχουν χρόνο για να κοιτάξουν, έχουν χάσει την ικανότητα θαυμασμού και δεν καταλαβαίνουν το αληθινό Πνεύμα της Αρχαίας Αιγύπτου».

Στην Αίγυπτο καθετί έχει ένα νόημα, τίποτα δεν έχει γίνει τυχαία και κάθε μέρος συνδέεται αρμονικά με το σύνολο. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να πραγματευτούμε ένα θέμα τόσο συγκεκριμένο σαν αυτό και ακόμα περισσότερο μόνο σε λίγες σελίδες. Βλέπουμε στην Αίγυπτο ένα πνευματικό και υπερφυσικό αίσθημα που κάνει τους ανθρώπους να δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στις θρησκευτικές κατασκευές, αφαιρώντας τη σημασία αυτή σχεδόν ολοκληρωτικά από τα σπίτια. Αυτά, ήταν συνήθως κατασκευασμένα από ξύλο ή από τούβλα ψημένα στο ήλιο και αφού ήταν φθαρτά υλικά, δεν μπορούσαν να αντέξουν στον χρόνο.

Η Αρχιτεκτονική είναι για τους Αιγυπτίους η εικόνα του ανθρώπου για το Μεγάλο Έργο του Θεού: το Σύμπαν. Είναι αντανάκλαση του Μυστηρίου της Φύσης, που κλείνουν στα έργα τους, ξεσκεπάζοντάς το για αυτόν που ξέρει να διαβάσει τη γλώσσα των Μυστηρίων. Και γι’ αυτό τον λόγο τα μνημεία τους έχουν ονομαστεί «Πέτρινα Βιβλία», γιατί περιέχουν μία Μεγάλη Σοφία που είναι κληροδότημα για τις μελλοντικές γενιές, και έχει φτάσει μέχρι εμάς νικώντας τους φραγμούς του χρόνου.

Οι Αιγύπτιοι βάζουν στα έργα τους τα αιώνια Ιδεώδη και τις Γνώσεις που είναι άφθαρτα και αναλλοίωτα με μία τάση διαιώνισης, και γι’ αυτό, ακόμα και τώρα έχουν ένα Μήνυμα για μας, παρόλες τις διαφορές του χρόνου και του χώρου. Και αφού σε όλη την Ιστορία της Αιγύπτου παραμένει το ίδιο Πνεύμα, αντίστοιχα και οι μορφές έκφρασής του παραμένουν οι ίδιες. Αν και είναι αλήθεια ότι υπάρχει μία κάποια εξέλιξη και αλλαγή στην Τέχνη της, ωστόσο υπάρχει ένα είδος σταθερότητας, ισορροπίας, μία αιώνια πιστότητα στον εαυτό τους. Σε εμάς τους ανθρώπους του 21^ου αιώνα, που είμαστε συνηθισμένοι στις βίαιες αλλαγές, αυτή η σταθερότητα μας φαίνεται παράξενη. Αλλά αν ρωτούσαμε τους Αιγυπτίους τον λόγο αυτής της σταθερότητας θα μας απαντούσαν ότι, όταν μία φορά βρούμε το τέλειο, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο μέχρι η φυσική φθορά να μας αναγκάσει να δημιουργήσουμε μία άλλη καινούργια μορφή. Τους κανόνες τους, όπως έχουμε πει, τους είχαν αντλήσει από τον Ουρανό και από τη Φύση, ακολουθώντας την Αρχαία Ερμητική Πηγή «όπως είναι επάνω είναι κάτω, όπως είναι κάτω είναι επάνω».

Άλλο χαρακτηριστικό της Αρχιτεκτονικής της Αιγύπτου είναι η μεγαλοπρέπειά της, οι μεγάλες κατασκευές. Όπως η αρχαία Ελληνική αρχιτεκτονική παίρνει ως μέτρο της τον άνθρωπο, έτσι η Αιγυπτιακή παίρνει ως μέτρο το Σύμπαν. Και παρόλες τις μεγάλες διαστάσεις που υπάρχουν, αντανακλάται μία αρμονία εμπλουτισμένη με Μυστικιστική Σοφία ακόμα και στο μικρότερο ανάγλυφο, έτσι όπως ένας αρμονικός άνθρωπος είναι αρμονικός σε κάθε κύτταρο του σώματός του. Αυτοί οι αρχαίοι κατασκευαστές δεν σκέφθηκαν τον άνθρωπο με τις ψυχολογικές αδυναμίες και με τις νοητικές αμφιβολίες του. Αλλά Αυτόν πού υπάρχει και δονεί πίσω από όλα τα πράγματα. Αυτόν πού δίνει Ζωή στο Σύμπαν.

Η Πυραμίδα, λέει ο καθηγητής F. SCHWARΖ, συνεχίζει να είναι το αυθεντικό σύμβολο της Αρχαίας Αιγύπτου, για τη φαινομενική της αχρηστία στον γήινο κόσμο μας και για την άχρονη αξία της που της επιτρέπει να αντιμετωπίσει τον χρόνο σαν πρόκληση για την αιωνιότητα.

Οι πιο σημαντικές και μεγαλύτερες πυραμίδες παρουσιάστηκαν στην αρχή της Ιστορικής Αιγύπτου και καθετί γύρω από αυτές είναι σαν ένα δίχτυ από αναπάντητα ερωτήματα: πότε, πώς, από ποιόν κτίστηκαν; Δημιουργώντας μας μία σειρά ατελείωτων αινιγμάτων από ιστορική, επιστημονική και θρησκευτική άποψη. Άλλα αυτά δεν είναι θέμα αυτού του άρθρου.

Η πυραμιδική μορφή μας μιλά για την επιθυμία του ανθρώπου που θέλει να καθετοποιηθεί και να κατακτήσει τον Ουρανό για να εξασφαλίσει μία ένωση του υλικού με τον πνευματικό κόσμο. Και η ίδια η ετυμολογική πηγή της λέξης πυραμίδας μας μιλάει για τη λέξη φωτιά (Πυρ) πού ανορθώνεται και είναι σύμβολο της ένωσης, της Πνευματικότητας.

Όλες οι Κοσμογονίες μας μιλάνε για το Πρωταρχικό Βουνό που βγαίνει και υψώνεται μέσα από τα Πρωταρχικά Ύδατα, και σ’ αυτό το Βουνό ξεκουράζεται το Πουλί της Φωτιάς, ο Γιος του Ήλιου που έφερε στους ανθρώπους μία σπίθα Γνώσης, τη δυνατότητα ανόρθωσης πάνω από το υλικό επίπεδό τους.

Και είναι η Πυραμίδα ένα Σύμβολο αυτού του Πρωταρχικού Βουνού, ένας Ναός στον όποιο οι άνθρωποι ενώθηκαν με αυτή την Αρχή Φωτιάς και Γνώσης, πεθαίνοντας στον υλικό κόσμο για να γεννηθούν στον Πνευματικό Κόσμο. Είναι το Σύμβολο του ανθρώπου που υπερβαίνει αυτό το τεράστιο Βουνό από κυβικές πέτρες που σχηματίζουν την Πυραμίδα, για να γίνει αυτός ο ίδιος ο ακρογωνιαίος λίθος, το πυραμίδιο, η μόνη πυραμιδική πέτρα πού υπάρχει στην κατασκευή της πυραμίδας.

Το να ισχυριζόμαστε ότι οι Πυραμίδες έχουν χτιστεί μόνο σαν τάφοι των Φαραώ, ίσως να μας οδηγήσει στο ίδιο λάθος που θα μπορεί να πέσουν οι απόγονοί μας όταν θα κατεβαίνουν στις κρυπτές των Καθεδρικών Ναών και θα ανακαλύπτουν εκεί τάφους. Δεν θα νόμιζαν και αυτοί ότι οι Καθεδρικοί Ναοί είχαν κατασκευαστεί μόνο για να θάβονται εκεί οι μεγάλοι βασιλιάδες ή οι άγιοί μας;

Όλη η Αίγυπτος είναι γεμάτη από Ιερά και Ναούς που παραμένουν πιστοί στους προστάτες-Θεούς τους από τους πιο μακρινούς χρόνους. Για να δώσουμε μία ιδέα του μεγάλου αριθμού ναών θα αναφέρουμε ότι είναι γνωστό πώς υπάρχουν σχεδόν 20.000 αρχαιολογικοί χώροι σε όλο το μήκος του Νείλου.

Γι’ αυτό, όταν θα μιλάμε για τον Ναό, θα αναφερόμαστε στο παραδοσιακό σχήμα στο όποιο βασίζονται οι Ναοί της Νέας Αυτοκρατορίας που φτάνουν μέχρι εμάς.

«Ένας Ναός είναι ένα Σύμπαν σε μικρογραφία, οι Πυλώνες είναι τα βουνά που κλείνουν τον ορίζοντα. Ο Θεός είναι στο σκοτάδι, στο βάθος του Ιερού. Το πρωί οι Ιεροφάντες σπάζουν τις πήλινες σφραγίδες, ανοίγουν την πόρτα, του Ιερού, περιποιούνται τον Θεό, του φέρνουν τροφή σαν προσφορά και σιγά-σιγά τον βγάζουν από το Ιερό μαζί με τον ήλιο πού ανατέλλει. Το ιερό πλοίο που μεταφέρει τον Θεό προχωράει προς το φως ανάμεσα στο μισοσκόταδο της υπόστηλης αίθουσας και φτάνει στον Πρόναο το μεσημέρι. Και μετά ξαναγυρίζει σιγά-σιγά στο σημείο που ξεκίνησε για να είναι εκεί τη στιγμή που ο ήλιος δύει. Τότε κλείνουν την πόρτα και την ξανασφραγίζουν μέχρι το επόμενο πρωινό». (Paul Tieche).

«Όλοι οι Ναοί είναι τοποθετημένοι στην ανατολική όχθη του Νείλου, ενώ οι τάφοι στη δυτική.

«Ένας δρόμος με σφίγγες μας αναγγέλλει ότι ο Ναός βρίσκεται κοντά, και γι’ αυτό τον έχουν συσχετίσει με το φυσικό σώμα του ανθρώπου, το ΚΑΤ, που μας αναγγέλλει την παρουσία μιας ψυχής.

Οι οβελίσκοι, τοποθετημένοι μπροστά στην Πόρτα σαν βελόνες πού διοχετεύουν την ηλιακή ενέργεια, την Ουράνια Ζωή, έχουν σχέση με το Ζωτικό σώμα του ανθρώπου, που το έλεγαν ΑΝΚ.

Οι Πυλώνες, τεράστιοι τραπεζοειδείς τοίχοι, ανάμεσα στους όποιους υπάρχει μία μικρή πόρτα, είναι τα βουνά ανάμεσα από τα οποία ανεβαίνει ο Φτερωτός Ήλιος, ο Άμμων-Ρα, όταν λάμψει το μεσημέρι και έχουν σχέση με τις δύο Αδελφές θεές την Ίσιδα και τη Νέφτιδα.

Αυτοί οι πυλώνες είναι είσοδοι για ένα προπύλαιο πού περικυκλώνεται από κολώνες στο όποιο το φως του ήλιου χύνεται άπλετο. Κι αυτό έχει σχέση με το συναισθηματικό σώμα του άνθρωπου, το ΚΑ.

Μετά, βρίσκουμε αυτό που λέμε υπόστηλη αίθουσα, σκιερή αίθουσα όπου πολλές ιδέες αρχίζουν να ανθίζουν, συμβολισμένες σ’ αυτό το δάσος από κολώνες με μορφή φυτών. Συμβολίζει τον κατασκευασμένο κόσμο του νοητικού σώματος μας, δηλαδή ΑΒ-ΧΑΤΙ στα αιγυπτιακά, που είναι η συγγένεια μεταξύ του υλικού κόσμου και της πνευματικές Διάνοιας (ΒΑ I), και συμβολίζεται με δύο δίδυμα αδέλφια. Αυτή την πνευματική Διάνοια την έχουμε στο Ναό στην αίθουσα όπου αναπαύεται το Πλοίο του Ρα, η πιθανότητα να ταξιδέψουμε προς το Ανώτερο.

Το Ιερό του Ναού, εκεί όπου «κοιμάται ο Θεός» είναι και το Ιερό του Άνθρωπου, ή Διαίσθηση, ΤΣΕ Ι ΒΥ, όπου κατοικεί ο Εσωτερικός Θεός ή Βούληση του Ανθρώπου.

Στο ίδιο το Ιερό υπάρχει μία μικρή σχισμή στην οροφή πού επιτρέπει να φωτίζεται το άγαλμα τού θεού, Και είναι αυτό το μικρό στοιχείο που είναι συσχετισμένο με το ανώτερο τμήμα του ανθρώπου, το ΣΟΥ ή ΑΤΜΟΥ των Αιγυπτίων, ο φωτεινός Κεραυνός που ανεβαίνει προς τον Ουρανό και κατεβαίνει στη Γη για να την φωτίσει.

Το πάτωμα του Ναού είναι η γη της Αιγύπτου και γι’ αυτό είναι διακοσμημένο όπως και οι τοίχοι με μοτίβα λουλουδιών. Από αυτό φυτρώνουν οι κολώνες σαν δένδρα με παπυρόμορφα, λωτόμορφα κιονόκρανα. Η οροφή είναι ο ουράνιος θόλος, μπλε, γεμάτη αστέρια.

Στο μπροστινό τμήμα του Ναού, το προσιτό στον λαό φαίνεται καθαρά η μεγαλοπρέπεια και η λαμπρότητα της αιγυπτιακής κατασκευής αλλά προχωρώντας προς τα μέσα, η οροφή χαμηλώνει και το πάτωμα υψώνεται σαν να είναι ο Ουρανός και η Γη που στο αιώνιο σύμβολο θέλουν να ενωθούν στο ίδιο σημείο οπού ο Άνθρωπος ενώνεται με τον Θεό, μέσα και έξω του.

Συγγραφέας: Χιμένεθ Μαρία