Συμβολισμός της Αρχιτεκτονικής στην Αρχαία Αίγυπτο

Η Αίγυπτος, η πατρίδα του μυστηρίου, όπως την έ­χουν ονομάσει οι αρχαίοι Έλληνες, ακόμα και σήμερα μας δημιουργεί θαυμασμό και μας γοητεύει με τη μεγαλο­πρέπειά της και μας προκαλεί απορία με την απεραντο­σύνη της. Αν και έχουμε μελετήσει πολύ την Ιστορία, την Τέχ­νη, τη θρησκεία της, ακόμα και σήμερα, ίσως περισσότε­ρο από ποτέ, η Αίγυπτος εί­ναι για μας ένα ερωτηματικό, ίσως γιατί, όπως κάποτε μας είπε ένας ξεναγός στη Μέμφιδα: «Οι αιγυπτιολόγοι με το να γράφουν και να μελετούν τό­σο όλα αυτά που άλλοι έχουν γράψει και μελετήσει, δεν έχουν χρόνο για να κοιτάξουν, έχουν χάσει την ικανότητα θαυμασμού και δεν καταλαβαί­νουν το αληθινό Πνεύμα της Αρχαίας Αιγύπτου».

Στην Αίγυπτο καθετί έ­χει ένα νόημα, τίποτα δεν έ­χει γίνει τυχαία και κάθε μέρος συνδέεται αρμο­νικά με το σύνολο. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να πραγματευτούμε ένα θέμα τόσο συγκεκριμένο σαν αυτό και ακόμα περισσότερο μόνο σε λίγες σελίδες. Βλέπουμε στην Αίγυπτο ένα πνευματικό και υπερφυσικό αίσθημα που κάνει τους ανθρώπους να δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στις θρησκευτικές κατασκευές, αφαιρώντας τη σημασία αυτή σχεδόν ολοκληρωτικά από τα σπίτια. Αυτά, ήταν συνήθως κατασκευασμένα από ξύλο ή από τούβλα ψημένα στο ήλιο και αφού ήταν φθαρτά υ­λικά, δεν μπορούσαν να αντέ­ξουν στον χρόνο.

Η Αρχιτεκτονική είναι για τους Αιγυπτίους η εικόνα του ανθρώπου για το Μεγάλο Έργο του Θεού: το Σύμπαν. Είναι αντανά­κλαση του Μυστηρίου της Φύ­σης, που κλείνουν στα έργα τους, ξεσκεπάζοντάς το για αυτόν που ξέρει να διαβάσει τη γλώσσα των Μυστηρίων. Και γι’ αυτό τον λόγο τα μνημεία τους έχουν ονομαστεί «Πέτρι­να Βιβλία», γιατί περιέχουν μία Μεγάλη Σοφία που είναι κληροδότημα για τις μελλον­τικές γενιές, και έχει φτάσει μέχρι εμάς νικώντας τους φραγμούς του χρόνου.

Οι Αιγύπτιοι βάζουν στα έργα τους τα αιώνια Ιδεώδη και τις Γνώ­σεις που είναι άφθαρτα και αναλλοίωτα με μία τάση διαι­ώνισης, και γι’ αυτό, ακόμα και τώρα έχουν ένα Μήνυμα για μας, παρόλες τις διαφορές του χρόνου και του χώρου. Και αφού σε όλη την Ισ­τορία της Αιγύπτου παραμένει το ίδιο Πνεύ­μα, αντίστοιχα και οι μορφές έκφρασής του παραμένουν οι ίδιες. Αν και είναι αλήθεια ότι υπάρχει μία κάποια εξέλιξη και αλλα­γή στην Τέχνη της, ωστόσο υπάρχει ένα είδος σταθερότητας, ισορροπίας, μία αιώνια πιστότητα στον εαυτό τους. Σε εμάς τους ανθρώπους του 21^ου αιώνα, που είμαστε συνηθισμένοι στις βίαιες αλλαγές, αυτή η σταθερότητα μας φαίνεται παράξενη. Αλλά αν ρωτούσαμε τους Αιγυπτίους τον λόγο αυτής της σταθερότητας θα μας απαν­τούσαν ότι, όταν μία φορά βρούμε το τέλειο, το μόνο που μπο­ρούμε να κάνουμε είναι να συ­νεχίσουμε στον ίδιο δρόμο μέ­χρι η φυσική φθορά να μας αναγ­κάσει να δημιουργήσουμε μία άλλη καινούργια μορφή. Τους κανόνες τους, όπως έχουμε πει, τους είχαν αντλήσει από τον Ουρανό και από τη Φύση, ακο­λουθώντας την Αρχαία Ερμη­τική Πηγή «όπως είναι επάνω είναι κάτω, όπως είναι κάτω είναι επάνω».

Άλλο χαρακτηριστικό της Αρχιτεκτονικής της Αι­γύπτου είναι η μεγαλοπρέπειά της, οι μεγάλες κατασκευές. Όπως η αρχαία Ελληνική αρ­χιτεκτονική παίρνει ως μέ­τρο της τον άνθρωπο, έτσι η Αιγυπτιακή παίρνει ως μέτρο το Σύμπαν. Και παρόλες τις μεγάλες δι­αστάσεις που υπάρχουν, αντα­νακλάται μία αρμονία εμπλου­τισμένη με Μυστικιστική Σοφία ακόμα και στο μικρότερο ανάγλυφο, έτσι όπως ένας αρμονι­κός άνθρωπος είναι αρμονικός σε κάθε κύτταρο του σώματός του. Αυτοί οι αρχαίοι κατασκευαστές δεν σκέφθηκαν τον άνθρωπο με τις ψυχολογικές αδυναμίες και με τις νοητικές αμφιβολίες του. Αλλά Αυτόν πού υπάρχει και δονεί πίσω από όλα τα πράγ­ματα. Αυτόν πού δίνει Ζωή στο Σύμπαν.

Η Πυραμίδα, λέει ο καθηγητής F. SCHWARΖ, συνεχίζει να είναι το αυθεντικό σύμβολο της Αρχαίας Αιγύπτου, για τη φαινομενική της αχρηστία στον γήινο κόσμο μας και για την άχρονη αξία της που της επιτρέπει να αντιμετωπίσει τον χρόνο σαν πρόκληση για την αιωνιότητα.

Οι πιο σημαντικές και μεγαλύτερες πυραμίδες παρου­σιάστηκαν στην αρχή της Ισ­τορικής Αιγύπτου και καθετί γύρω από αυτές είναι σαν ένα δίχτυ από αναπάντητα ερωτή­ματα: πότε, πώς, από ποιόν κτίστηκαν; Δημιουργώντας μας μία σειρά ατελείωτων αι­νιγμάτων από ιστορική, επισ­τημονική και θρησκευτική ά­ποψη. Άλλα αυτά δεν είναι θέμα αυτού του άρθρου.

Η πυραμιδική μορφή μας μιλά για την επιθυμία του ανθρώπου που θέλει να καθετοποιηθεί και να κατακτήσει τον Ουρανό για να εξασφαλίσει μία ένωση του υλικού με τον πνευ­ματικό κόσμο. Και η ίδια η ετυμολογική πηγή της λέξης πυραμίδας μας μιλάει για τη λέξη φωτιά (Πυρ) πού ανορθώ­νεται και είναι σύμβολο της ένωσης, της Πνευματικότητας.

Όλες οι Κοσμογονίες μας μιλάνε για το Πρωταρχικό Βου­νό που βγαίνει και υψώνεται μέσα από τα Πρωταρχικά Ύδατα, και σ’ αυτό το Βουνό ξεκουρά­ζεται το Πουλί της Φωτιάς, ο Γιος του Ήλιου που έφερε στους ανθρώπους μία σπίθα Γνώσης, τη δυνατότητα ανόρ­θωσης πάνω από το υλικό επί­πεδό τους.

Και είναι η Πυραμίδα ένα Σύμβολο αυτού του Πρωταρχικού Βουνού, ένας Ναός στον όποιο οι άνθρωποι ενώ­θηκαν με αυτή την Αρχή Φω­τιάς και Γνώσης, πεθαίνοντας στον υλικό κόσμο για να γεννηθούν στον Πνευματικό Κόσ­μο. Είναι το Σύμβολο του αν­θρώπου που υπερβαίνει αυτό το τεράστιο Βουνό από κυβι­κές πέτρες που σχηματίζουν την Πυραμίδα, για να γίνει αυτός ο ίδιος ο ακρογωνιαίος λίθος, το πυραμίδιο, η μόνη πυραμιδική πέτρα πού υπάρχει στην κατασκευή της πυραμίδας.

Το να ισχυριζόμαστε ότι οι Πυραμίδες έχουν χτιστεί μόνο σαν τάφοι των Φαραώ, ίσως να μας οδηγήσει στο ίδιο λά­θος που θα μπορεί να πέσουν οι απόγονοί μας όταν θα κα­τεβαίνουν στις κρυπτές των Καθεδρικών Ναών και θα ανακαλύπτουν εκεί τάφους. Δεν θα νόμιζαν και αυτοί ότι οι Καθεδρικοί Ναοί είχαν κατασκευαστεί μόνο για να θάβονται εκεί οι μεγάλοι βασιλιάδες ή οι άγιοί μας;

Όλη η Αίγυπτος είναι γε­μάτη από Ιερά και Ναούς που παραμένουν πιστοί στους προστάτες-Θεούς τους από τους πιο μακρινούς χρόνους. Για να δώ­σουμε μία ιδέα του μεγάλου αριθμού ναών θα αναφέρουμε ότι εί­ναι γνωστό πώς υπάρχουν σχε­δόν 20.000 αρχαιολογικοί χώροι σε όλο το μήκος του Νεί­λου.

Γι’ αυτό, όταν θα μιλάμε για τον Ναό, θα αναφερόμαστε στο παραδοσιακό σχήμα στο ό­ποιο βασίζονται οι Ναοί της Νέας Αυτοκρατορίας που φτάνουν μέχρι εμάς.

«Ένας Ναός είναι ένα Σύμπαν σε μικρογραφία, οι Πυλώνες είναι τα βουνά που κλεί­νουν τον ορίζοντα. Ο Θεός εί­ναι στο σκοτάδι, στο βάθος του Ιερού. Το πρωί οι Ιεροφάντες σπάζουν τις πήλινες σφραγίδες, ανοίγουν την πόρτα, του Ιερού, περιποιούνται τον Θεό, του φέρνουν τροφή σαν προσφορά και σιγά-σιγά τον βγάζουν από το Ιερό μαζί με τον ήλιο πού ανατέλλει. Το ιερό πλοίο που μεταφέρει τον Θεό προχωράει προς το φως α­νάμεσα στο μισοσκόταδο της υπόστηλης αίθουσας και φτά­νει στον Πρόναο το μεσημέρι. Και μετά ξαναγυρίζει σιγά-σιγά στο σημείο που ξεκίνησε για να είναι εκεί τη στιγμή που ο ήλιος δύει. Τό­τε κλείνουν την πόρτα και την ξανασφραγίζουν μέχρι το επόμε­νο πρωινό». (Paul Tieche).

«Όλοι οι Ναοί είναι το­ποθετημένοι στην ανατολική όχθη του Νείλου, ενώ οι τάφοι στη δυτική.

«Ένας δρόμος με σφίγγες μας αναγγέλλει ότι ο Ναός βρί­σκεται κοντά, και γι’ αυτό τον έχουν συσχετίσει με το φυσικό σώμα του ανθρώπου, το ΚΑΤ, που μας αναγγέλλει την παρου­σία μιας ψυχής.

Οι οβελίσκοι, τοποθετη­μένοι μπροστά στην Πόρτα σαν βελόνες πού διοχετεύουν την ηλιακή ενέργεια, την Ουράνια Ζωή, έχουν σχέση με το Ζωτικό σώμα του ανθρώπου, που το έλεγαν ΑΝΚ.

Οι Πυλώνες, τεράστιοι τραπεζοειδείς τοίχοι, ανάμεσα στους όποιους υπάρχει μία μι­κρή πόρτα, είναι τα βουνά α­νάμεσα από τα οποία ανεβαίνει ο Φτερωτός Ήλιος, ο Άμμων-Ρα, όταν λάμψει το μεσημέρι και έχουν σχέση με τις δύο Αδελφές θεές την Ίσιδα και τη Νέφτιδα.

Αυτοί οι πυλώνες είναι είσοδοι για ένα προπύλαιο πού περικυκλώνεται από κολώνες στο όποιο το φως του ήλιου χύνεται άπλετο. Κι αυτό έχει σχέση με το συναισθηματικό σώμα του άνθρωπου, το ΚΑ.

Μετά, βρίσκουμε αυτό που λέμε υπόστηλη αίθουσα, σκιερή αίθουσα όπου πολλές ιδέες αρχίζουν να ανθίζουν, συμβολισμένες σ’ αυτό το δά­σος από κολώνες με μορφή φυ­τών. Συμβολίζει τον κατασ­κευασμένο κόσμο του νοητικού σώματος μας, δηλαδή ΑΒ-ΧΑΤΙ στα αιγυπτιακά, που είναι η συγγένεια μεταξύ του υλικού κόσμου και της πνευματικές Διάνοιας (ΒΑ I), και συμβο­λίζεται με δύο δίδυμα αδέλ­φια. Αυτή την πνευματική Διά­νοια την έχουμε στο Ναό στην αίθουσα όπου αναπαύεται το Πλοίο του Ρα, η πιθανότητα να ταξιδέψουμε προς το Ανώ­τερο.

Το Ιερό του Ναού, εκεί όπου «κοιμάται ο Θεός» εί­ναι και το Ιερό του Άνθρω­που, ή Διαίσθηση, ΤΣΕ Ι ΒΥ, όπου κατοικεί ο Εσωτερικός Θεός ή Βούληση του Ανθρώπου.

Στο ίδιο το Ιερό υπάρ­χει μία μικρή σχισμή στην οροφή πού επιτρέπει να φωτίζεται το άγαλμα τού θεού, Και είναι αυτό το μικρό στοιχείο που είναι συσχετισμένο με το ανώτερο τμήμα του ανθρώπου, το ΣΟΥ ή ΑΤΜΟΥ των Αιγυπτίων, ο φωτεινός Κεραυνός που ανε­βαίνει προς τον Ουρανό και κατεβαίνει στη Γη για να την φωτίσει.

Το πάτωμα του Ναού εί­ναι η γη της Αιγύπτου και γι’ αυτό είναι διακοσμημένο όπως και οι τοίχοι με μοτίβα λουλουδιών. Από αυτό φυτρώ­νουν οι κολώνες σαν δένδρα με παπυρόμορφα, λωτόμορφα κιονόκρανα. Η οροφή είναι ο ουράνιος θόλος, μπλε, γεμάτη αστέρια.

Στο μπροστινό τμήμα του Ναού, το προσιτό στον λαό φαί­νεται καθαρά η μεγαλοπρέπεια και η λαμπρότητα της αιγυπτια­κής κατασκευής αλλά προχωρών­τας προς τα μέσα, η οροφή χαμηλώνει και το πάτωμα υψώνεται σαν να είναι ο Ουρανός και η Γη που στο αιώνιο σύμβολο θέλουν να ενωθούν στο ίδιο σημείο ο­πού ο Άνθρωπος ενώνεται με τον Θεό, μέσα και έξω του.

Συγγραφέας: Χιμένεθ Μαρία

Από το ίδιο Τεύχος

Περισσότερα Άρθρα ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Σχετικά Άρθρα