Ο ίππος, ζώο περήφανο, δυνατό και γρήγορο είναι και ένα από τα πιο εξελιγμένα. Αποτελεί σύμβολο του θυμοειδούς μέρους της ανθρώπινης ψυχής, από όπου πηγάζουν, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, το θάρρος και η διάθεση του ανθρώπου για διάκριση και επιτυχία, κατακτήσεις, που του εξασφαλίζουν εκτός των άλλων, ικανοποίηση, πληρότητα και χαρά.
Ο μύθος του Αγίου Γεωργίου που καβάλα πάνω σ’ ένα άλογο σκοτώνει το δράκοντα με τις τρεις κεφαλές, συμβολίζει τη νίκη ενάντια στο κακό.
Το άτομο θα ήταν τελείως αδρανές και παθητικό χωρίς την ύπαρξη των επιθυμιών και των συγκινήσεων, μαζί με τη χαρά που γεννά η ικανοποίησή τους, επιδίωξη που στον άνθρωπο του κατώτερου και του μέσου επιπέδου, αφυπνίζει και δραστηριοποιεί την αντίστοιχη όψη του νου, δηλαδή την κατώτερη και τον εξωθεί συνεχώς στη δράση.
Από την άλλη πλευρά όταν οι συγκινήσεις δεν ελέγχονται από ένα ισορροπημένο νου, ταλαιπωρούν τον άνθρωπο και τον κάνουν να μοιάζει με πλοίο που παραδέρνει χωρίς τιμόνι σε φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Σύμφωνα με τον γνωστό μύθο, ο ίππος αναπήδησε από το έδαφος, όταν φιλονίκησαν πάνω στην Ακρόπολη της Αθήνας, η Αθηνά, θεά της σοφίας και ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας. Στον αγώνα αυτό νικήτρια αναδείχθηκε η Αθηνά,στο επίπεδο της οποίας ανήκουν οι απελευθερωμένες ψυχές.
Στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα παριστάνεται ο θεός Ποσειδώνας να φεύγει νικημένος, στη θέα της εξημέρωσης του ίππου που ήταν δικό του δημιούργημα. Αυτός είναι και ο λόγος που αποκαλούσαν τη θεά Αθηνά Ιππία, από την ιδιότητά της δηλαδή να δαμάζει τους ίππους.
Είναι η θεά Αθηνά που υποδεικνύει στον Εριχθόνιο, τον τρόπο με τον οποίο θα έσυραν οι ίπποι το πολεμικό άρμα, ενώ η ίδια η θεά στη διάρκεια της γιγαντομαχίας είχε χρησιμοποιήσει τον πολεμικό ίππο που η ίδια είχε εκγυμνάσει.
Ο Βελλερεφόντης κατόρθωσε να δαμάσει τον Πήγασο με ένα χαλινάρι που του έδωσε η θεά Αθηνά, πράγμα που δείχνει ότι ο νους πρέπει να είναι ισορροπημένος στην κατώτερη, αλλά και στην ανώτερη μορφή του. Στη θεά Αθηνά αντιστοιχεί ο ήμερος ίππος, επομένως το εξημερωμένο, ήρεμο, θυμοειδές μέρος της ψυχής.Αντίθετα ο ίππος του θεού της θάλασσας ήταν άγριος, δυσήνιος και ορμητικός, ανεξέλεγκτος.
Στη Δυτική Ευρώπη και την Άπω Ανατολή,το άλογο θεωρούταν ότι είχε το χάρισμα να προκαλεί την εμφάνιση πηγών με το να χτυπά την οπλή του στο έδαφος.
Ο Πήγασος μ’ ένα χτύπημα της οπλής του πάνω στον Ελικώνα, άνοιξε μια πηγή, την Ιπποκρήνη, κοντά στο δάσος που ήταν αφιερωμένο στις Μούσες. Τότε οι Μούσες μαζεύτηκαν γύρω από την πηγή για να χορέψουν και να τραγουδήσουν και από τότε θεωρούταν ότι το νερό της πηγής βοηθούσε την ποιητική έμπνευση. Αντίθετα ο Ποσειδώνας, με ένα κτύπημα έκανε να ανοίξει πάνω στην Ακρόπολη πηγή αλμυρού νερού, κίνηση που υπονοεί την πνευματική ακαρπία, τη στασιμότητα του ανθρώπου που παραμένει προσηλωμένος στη συγκινησιακή πλευρά του εαυτού του. Η θεά Αθηνά φύτεψε εκεί μια ελιά, σύμβολο φυσικής και πνευματικής καρποφορίας.
Ο φτερωτός ίππος, ο Πήγασος, γιος της Μέδουσας και του Ποσειδώνα, προσωποποιεί τον κατώτερο νου, η ωριμότητα του οποίου ανυψώνει τη συνείδηση σε ανώτερες πνευματικές σφαίρες.
Ο Πήγασος προήλθε από το αίμα της μητέρας του, όταν την αποκεφάλισε ο Περσέας και συμβολίζει τη νοητική φύση του ανθρώπου, που, λυτρωμένη από τις γήινες επιδιώξεις, πετά στα πνευματικά ύψη.Το ότι ο Περσέας κόβει το κεφάλι της Μέδουσας δείχνει ότι στερεί από το νου τις εγωιστικές του τάσεις, όχι όμως και τη δύναμη του που συμβολίζεται με το αίμα.
Ο μύθος του Αγίου Γεωργίου που, καβάλα πάνω σ’ ένα άλογο, σκοτώνει τον δράκοντα με τις τρεις κεφαλές, συμβολίζει τη νίκη ενάντια στο κακό. Το κατόρθωμα αυτό του έφιππου Αγίου Γεωργίου, συμβολίζει τη νίκη πάνω στον κατώτερο εαυτό και την ελευθέρωση της αληθινής βασιλοπούλας, της ψυχής. Κάτι αντίστοιχο είναι η αντιπαράθεση στον κινέζικο συμβολισμό του δράκου με το άλογο. Κάθε ένα από τα δύο πλάσματα παίρνει ένα αντίθετο χαρακτηριστικό, το άλογο αντιπροσωπεύει τη θετική πλευρά και ο δράκος την αρνητική. Έρχονται αντιμέτωπα σε μια θανάσιμη μάχη όπου το άλογο αντιπροσωπεύει το καλό, ενώ ο δράκος το κακό.
Το άλογο είναι το ανθρώπινο στοιχείο ενώ ο δράκος είναι το τέρας που βρίσκεται μέσα μας και πρέπει να σκοτωθεί.
Ως σύμβολο μπορεί να είναι διφορούμενο, αφού εκφράζει ηλιακή δύναμη όταν είναι λευκό (τα χρυσά ή πύρινα άλογα εμφανίζονται μαζί με ηλιακούς θεούς), σύροντας τα άρματά τους, αλλά και σεληνιακή, σαν το υγρό στοιχείο, τη θάλασσα και το χάος και τα άλογα των θεών του ωκεανού. Έτσι το άλογο μπορεί να είναι σύμβολο της ζωής και του θανάτου, ηλιακό και σεληνιακό.
Σε μία παράσταση από τα γλυπτά του Παρθενώνα, άλογα σύρουν το άρμα του Ήλιου αλλά και της Σελήνης.Το άλογο μπορεί και περνά εύκολα από τη μέρα στη νύχτα και αντίστροφα, από τη ζωή στο θάνατο και από τον ενεργητικό στον παθητικό ρόλο.
Στην Αποκάλυψη του Ιωάννη αναφέρονται 4 είδη ίππων.
“Ιππος λευκός και ο καθήμενος επι αυτόν έχων τόξον και εδώθη αυτώ στέφανος,και εξήλθε νικών και ίνα νικήση.
Ίππος πυρρός, και τω καθημένω επί αυτόν εδόθη αυτώ λαβείν την ειρήνην εκ της γης και ίνα αλλήλους σφάξωσι, και εδόθη αυτώ μάχαιρα μεγάλη.
Ίππος μέλας, και ο καθήμενος επί αυτόν έχων ζυγόν εν τη χειρί αυτού.
Ίππος χλωρός, και ο καθήμενος επάνω αυτού, όνομα αυτώ ο θάνατος, και ο άδης ηκολούθει μετα αυτού”.
Παραδόσεις από τη στέππα και την Κεντρική Ασία, τη χώρα των Σαμάνων, αποδίδουν στο άλογο μαγικές ικανότητες. Πίστευαν πως το άλογο είναι ψυχοπομπός για τον άλλο κόσμο και μπορεί και βλέπει εκεί που τα ανθρώπινα μάτια δεν μπορούν και βρίσκει τον δρόμο για την άλλη διάσταση.
Όταν ένας σαμάνος πέθαινε, τον έθαβαν με την ενδυμασία ιππασίας, τη σέλλα του σα μαξιλάρι, τα ηνία, το τόξο και τα βέλη τοποθετημένα στα χέρια του.
Στην Ιλιάδα, ο Αχιλλέας θυσίασε 4 άλογα στη νεκρική πυρά του Πάτροκλου, ώστε να μεταφέρουν τον φίλο του στον άλλο κόσμο.
Ο ίππος αντιστοιχεί στα 5 στοιχεία ή επίπεδα του κόσμου:
- στη γη, όπου το ζώο στηρίζεται με τα 4 πόδια του
- στο νερό, που με την οπλή του ο Πήγασος έκανε ν’ αναβλύσει,
- στον αέρα, όπου ο φτερωτός αυτός ίππος πετά χρησιμοποιώντας τα φτερά, αλλά και τα πόδια, για να υποδηλωθεί το γεγονός ότι ο ανώτερος νους συμπαρασύρει στην πτήση του και τον κατώτερο, γήινο αντίστοιχό του.
- στο πυρ του νου, στη σφαίρα του οποίου μπορεί χάρη στα φτερά του να πετά με άνεση και αντλώντας από θείες πηγές, να χορηγεί στον κατώτερο άνθρωπο την έμπνευση
- στο πυρ της ζωής, ταυτόσημο με τον αιθέρα, που είναι το επίπεδο του ίδιου του Θεού.