«Οι αριθμοί είναι θεμέλιο κάθε γνώσης και αιτία κάθε γέννησης, αύξησης και τελειοποίησης των όντων», δίδασκε ο Πυθαγόρας δυόμισι χιλιετίες πριν ο K.F. GAUSS υποστηρίξει ότι «η σπουδή των αριθμών» αποτελεί τη «βασιλίδα των μαθηματικών» και τα μαθηματικά «τη βασιλίδα των επιστημών».
Όμως τι είναι οι αριθμοί; Γιατί όλοι καταλαβαίνουμε τι σημαίνει «τρία μήλα» ή «πέντε βιβλία», αλλά ποιος μπορεί να εξηγήσει τι είναι το ίδιο το «τρία» ή το «πέντε»; Μπορούμε να καταλάβουμε ότι η έννοια του αριθμού είναι επίκτητη και έχει σχέση με την εμπειρία των αισθήσεων μας, μπορούμε να ερμηνεύσουμε, ίσως, κάποιες ιδιότητες των αριθμών, αλλά το να ορίσει κανείς τον αριθμό είναι αδύνατο.
Η έρευνα λοιπόν των αριθμών είναι μια μεταφυσική και περισσότερο μυστικιστική από διανοητική εργασία, είναι να κυνηγάς το απόκρυφο και μυστικό. Αλλά η δασκάλα-φύση είναι πάντα πρόθυμη να μας αποκαλύψει τα μυστικά της αρκεί να «κρούσουμε» την πόρτα. Και θα μας πει ότι τα πάντα είναι δημιουργημένα από ρυθμούς και αριθμούς (α-ριθμούς). Από το πιο «ατελές» μικρόβιο μέχρι τον πιο λαμπρό ουράνιο θόλο με τους γαλαξίες, τους ήλιους και τις κοσμικές ενέργειες, οι αριθμοί με τις επαναλήψεις, τις πράξεις και τις αναλογίες τους ενσαρκώνουν λογικά και άμορφα φαινόμενα μέσα σε μια υπέρλογη ΑΡ-ΜΟΝΙΑ.
Έτσι βλέπουμε τη γεωμετρική πρόοδο 0,3,6,12,24,48,96,129,384 (κάθε όρος είναι διπλάσιος του προηγούμενου) του BODE να καθορίζει:
- Με την πρόσθεση του 4 σε κάθε αριθμό έχουμε τις αποστάσεις των πλανητών από τον ήλιο, αρκεί να πάρουμε το 10, που δηλώνει την απόσταση Γης-Ήλιου, ως μονάδα μέτρησης. Μάλιστα οι αριθμοί αυτοί έδειξαν ότι ανάμεσα στον Άρη ή τον Δία πρέπει να υπάρχει κάποιος πλανήτης (δηλ. στο 28) έψαξαν και βρήκαν τους αστεροειδείς, κομμάτια κάποιου καταστραμμένου πλανήτη.
- Με την πρόσθεση του 3 παίρνουμε με προσέγγιση τις αποστάσεις από τον Δία των δορυφόρων του, αν πάρουμε ως μονάδα μέτρησης την ακτίνα του.
- Με την πρόσθεση του 2,5 τακτοποιούνται παρόμοια και οι δορυφόροι του Κρόνου. Τόσο ο Δίας, όσο και ο Κρόνος παρουσιάζουν δομή Ήλιου λέει η επιστήμη, ενώ η παράδοση αναφέρει τον Κρόνο σαν ένα νεκρό Ήλιο και τον Δία σαν μελλοντικό.
Έτσι ανακαλύπτουμε ότι με κανονικό ρυθμό αναπνοής (18 φορές το λεπτό) κάνουμε 25.920 αναπνοές την ημέρα. Μια εβδομηντάχρονη συνηθισμένη ζωή αποτελείται από 25.920 ημέρες, η μεταπτωτική κίνηση του άξονα της Γης (αντίστοιχη διέλευση του Ήλιου από τα 12 ζώδια) διαρκεί 25.920 γήινα χρόνια, ενώ η κίνηση του ηλιακού μας συστήματος γύρω από το κέντρο του γαλαξία μας είναι κατά προσέγγιση 25.10χ6 χρόνια. Αλλά φανερή είναι και η σχέση που έχουν με τον γήινο άνθρωπο οι 9 μήνες που αποτελούν το έτος της Αφροδίτης (διάρκεια ανθρώπινης εγκυμοσύνης) ή οι 3 μήνες που χρειάζεται ο Ερμής για να ολοκληρώσει την περιφορά του γύρω από τον Ήλιο (διάρκεια γήινης εποχής) ή τα 12 χρόνια που διαρκεί η περιφορά του Δία (όσο χρειαζόμαστε για να φτάσουμε στην εφηβεία) ή τα 30 χρόνια που κάνει ο Κρόνος στην δικιά του περιφορά (όσα χρόνια χρειάζεται για να ολοκληρώσουμε την ανάπτυξη όλων μας των δυνατοτήτων). Και σίγουρο είναι ότι η Γη έχει ένα ρυθμό αναπνοής (κάθε 12 ώρες) και ο Ήλιος ένα ρυθμό εκπομπής ενεργειών (11ετής κύκλος των ηλιακών κηλίδων). Όλα αυτά χωρίς να ξεχνάμε τις ακριβοχρονικές κινήσεις στις οποίες υπακούουν όλα τα ουράνια σώματα (μπορείτε να φανταστείτε τι θα γινόταν αν ήταν ανυπάκουα;) και είναι αυτές οι πειθαρχημένες κινήσεις που μας δίνουν τον ρυθμό και αριθμό του χρόνου στη ζωή μας. Η περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της δίνει ημέρα και νύκτα, η περιφορά της Σελήνης γύρω από τη Γη δίνει τον μήνα, η περιφορά μας περί τον Ήλιο το έτος με τις 4 εποχές του, η μεταπτωτική κίνηση το Ουράνιο Έτος με τις μεγάλες ζωδιακές εποχές, η κίνηση του περιηλίου της Γης, που ολοκληρώνεται σε 108.000 χρόνια, δίνει την απόκρυφη μονάδα χρόνου 4χ108.000=432.000 χρόνια που λέγεται Κάλι Γιούγκα (μαύρη εποχή).
Αλλά και οι σύγχρονες θεωρίες της φυσικής παρουσιάζουν τους αριθμούς με τις τακτικές επαναλήψεις τους, τους ρυθμούς, να είναι η βαθύτερη ουσία των φαινομένων του μικρόκοσμου και μακρόκοσμου. Έτσι ύλη και ενέργεια είναι ισοδύναμες και η ενέργεια είναι κύματα με κάποια μικρή ή μεγάλη συχνότητα (ρυθμό) και μάλιστα είναι «κβαντισμένα», δηλαδή το ποσό ενέργειας που μεταφέρουν είναι πολλαπλάσιο κάποιας «μονάδας ενέργειας». Φθάσαμε δηλαδή σε μια θεώρηση του κόσμου εντελώς νοητική και αφηρημένη, καθώς το εκφράζουμε με ρυθμούς και αριθμούς κατανοώντας έτσι τους σοφούς της αρχαίας Αιγύπτου που δίδασκαν ότι «το σύμπαν είναι νοητικό» ή τον Ηράκλειτο που έλεγε «τα πάντα ρει».
Ένα άλλο μυστικό των αριθμών παρατηρούμε στην εκδήλωση κάποιων δυνάμεων -ή θεών θα έλεγαν οι αρχαίοι- όταν εμφανίσουμε κάποιους λόγους ή αναλογίες μεγεθών. Πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι οι δυο άρρητοι (δεν μπορούν να ειπωθούν) αριθμοί π=3,14… και φ=1,618..., που έχουν άπειρα δεκαδικά ψηφία -όχι όμως περιοδικά- και όπως ξέρουμε ο πρώτος εκφράζει το πηλίκο της περιφέρειας προς την διάμετρο κάθε κύκλου και έχει σχέση με τη δημιουργία ενώ ο φ (από το αρχικό του ονόματος Φειδίας) λέγεται «αριθμός της χρυσής τομής» και έχει σχέση με την ίδια τη ζωή της δημιουργίας.
Ο π έχει άμεση σχέση με τον τετραγωνισμό του κύκλου -άλυτο πρόβλημα ακόμα για τους σημερινούς μαθηματικούς- αν και σε πολλά όστρακα και κοχύλια η φύση δίνει τη λύση. Ο φ υπάρχει παντού στην κατασκευή του φυσικού μας σώματος ή στα φύλλα των δένδρων. Χρησιμοποιήθηκε (μαζί με τον π) από τους αρχαίους στην κατασκευή ναών και πυραμίδων -όλη η αρχιτεκτονική του Παρθενώνα στηρίζεται στα τετράγωνα χρυσής τομής, το «ζωντανό» θέατρο της Επιδαύρου έχει 21 και 34 σειρές καθισμάτων (34¤21=φ), το θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα έχει όλες τις πέτρες του ανόμοιες αλλά με αναλογίες χρυσής τομής στις διαστάσεις τους.
Σήμερα ξέρουμε τη «δύναμη» των αναλογιών και λόγων κάποιων αριθμών, κυρίως σε θέματα αισθητικής και διακόσμησης (για παράδειγμα, λέμε ότι οι διαστάσεις στο κουτί τσιγάρων του MARLBORO παρουσιάζουν λόγο χρυσής τομής). Βέβαια η επιστήμη έχει βρει πειραματικά την κατάλληλη αναλογία φυσικών μεγεθών, για να μπορέσει να εκδηλώσει δυνάμεις «κρυφές» όπως τον ηλεκτρισμό ή πάλι ξέρει ότι για να ακούσει κανείς μια ορισμένη συχνότητα στο ραδιόφωνο πρέπει να γυρίσει το κουμπί έτσι, ώστε να σχηματιστεί μέσα στη συσκευή ο κατάλληλος λόγος χωρητικότητας και επαγωγής.
Θεωρούμε ίσως περιττό να αναφέρουμε τη σχέση των αριθμών και της μουσικής, εφόσον αυτοί είναι ρυθμοί, αριθμοί, λόγοι και αναλογίες, συχνότητες και κραδασμοί όλα ενοποιημένα και συμφωνημένα στην κατασκευή κάθε αρ-μονίας. Εξάλλου η πλειονότητα των μεγάλων μουσικών ήταν και μαθηματικοί και φιλόσοφοι. Έτσι θα βρούμε χώρο να αναφέρουμε κάτι πού λιγότερο γνωστό που είναι η εμφάνιση των αριθμών στον γραπτό λόγο. Ξεκινώντας από την αντιστοιχία γραμμάτων και αριθμών του ελληνικού αλφαβήτου (α=1 ,β=2…) και τη γνωστή ισοδυναμία λέξεων ή αριθμών (π.χ. Β+Ι+Β+Λ+Ο+Σ=314 ή Κ+Ο+Σ+Μ+Ο+Σ=600=6+0+0=6) φθάνουμε σε κάποιους ομηρικούς στίχους όπου δυο συνεχόμενες στροφές έχουν ακριβώς το ίδιο άθροισμα των αριθμών των γραμμάτων:
Ιλιάδα Η, 264-265:
Αλλ’ αναχασσάμενος λίθων ήλετο χειρί
παχείη=3498
κείμενων εν πεδίω, μέλανα, τρηχύν τε
μέγαν τε =3498
Ιλιάδα Τ, 306-307:
Μη με πριν σίτοιο κελεύετε μηδέ
ποτήτος =2848
άσασθαι φίλον ήτορ, επεί μ’ άχος αίνων
ικάνει =2848
ή παρατηρώντας τις συλλαβές των λέξεων κάποιων στροφών όπως:
Ιλιάς Γ 181 : ω μάκαρ Ατρείδη, μοιρηγενές, ολβιόδαιμον
1 2 3 4 5
Κάτι παρόμοιο έκανε ο μαθηματικός και αστρονόμος του 1ου αι. μ.Χ. Λεωνίδας ο Αλεξανδρεύς γράφοντας ποιήματα:
Εις προς ένα ψήφισιν ισάζεται, ου δυο δοιοίς =4111
Ου γαρ έτε στέργω την δολιχογραφίην =4111
(Ερμηνεία: Ένα- ένα στίχο θα κάνω να έχει τον ίδιο αριθμό, όχι δυο- δυο γιατί τώρα πια δεν μ’ αρέσει η μακρολογία!)
άλλο ποίημα του:
Ην οπότε γραμμαίσιν εμήν φρένα μούνον έτερπον
ουδ’ όναρ ευγενέταις γνώριμος Ιταλίδες, =6.600
αλλά τα νυν πάντεσσιν εράσμιος όψε γαρ έγνων,
οππόσιν Ουρανίην Καλλιόπη προφέρει. =6.600
(Ερμηνεία: Όταν μόνον οι τροχιές (η αστρονομία) με ευχαριστούσαν, ούτε στον ύπνο μου δεν με γνώριζαν στις ευγενείς ιταλικές πόλεις, τώρα όμως με αγαπούν όλοι γιατί αργά ανακάλυψα, πόσον η Καλλιόπη (η μούσα της ποίησης) είναι ανώτερη της Ουράνιας (η μούσα της αστρονομίας).
Σημειώνουμε πως όταν ο Λεωνίδας ανακάλυψε αυτό το ταλέντο του άρχισε να το αξιοποιεί εγκαταλείποντας σταδιακά την αστρονομία.
Ο καθένας μας θα μπορούσε να βρει αμέτρητες άλλες εφαρμογές των αριθμών και να πεισθεί ότι αυτοί «κυβερνούν» τον κόσμο. Τότε, άλλα μυστήρια θα αρχίσουν να ξυπνούν μέσα του. Τότε θα ψάξει όχι μόνο με τη λογική αλλά και με την καρδιά του αναρωτώμενος τα μυστικά της ύπαρξης και της ζωής. Ίσως τότε ξυπνήσει μέσα του η Ακρό-πολη και τον βοηθήσει να βρει τον σκοπό και τη θέση του στην υπερβατική αρμονία του κόσμου.
Από το ίδιο Τεύχος
8 Δεκεμβρίου, 2024 / ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ