Αινίγματα της αρχαίας Αιγυπτιακής τεχνολογίας (Β’ μέρος)

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΤΡΥΠΑΝΙΩΝ

Την περίοδο που έκανε τις μετρήσεις του στην Αίγυπτο ο Φ. Πετρί, βρήκε πέτρινους κυλίνδρους που προϋποθέτανε την ύπαρξη τρυπανιών. Αλλά ποτέ δεν βρέθηκε κανένα τρυπάνι ή άλλο παρόμοιο εργαλείο, ούτε καν υπήρξαν παραστάσεις για κάτι τέτοιο. Να υποθέσουμε ότι η πάροδος των χιλιετιών έσβησε κάθε ίχνος εκείνης της τεχνολογίας; Δύσκολο, γιατί όχι μόνο οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι αλλά και οι αρχαίοι Έλληνες ταξιδιώτες εξεπλάγησαν από την έλλειψη αποδείξεων που επιτρέπουν να γνωρίσουμε άλλες υψηλότερες όψεις της αιγυπτιακής επιστήμης.

Ιστορικοί όπως ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Ηρόδοτος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και άλλοι έβγαλαν δικά τους συμπεράσματα για τις μεθόδους κατασκευής, αλλά έχουν αποδειχθεί αβάσιμα. Οι Αιγύπτιοι τους κράτησαν στο ίδιο σκοτάδι με μας, γεγονός που σημαίνει ότι δεν ήταν τα ίχνη του χρόνου που έσβησαν  την Αιγυπτιακή τεχνολογία. Πιθανόν να το έκαναν ηθελημένα, για λόγους άγνωστους σε μας ή οι ίδιοι οι Αιγύπτιοι είχαν άγνοια επί του θέματος. Γιατί, πρέπει να πούμε ότι κάποιες πρόσφατες θεωρίες υποστηρίζουν την ιδέα ότι τις μεγάλες πυραμίδες δεν τις έκαναν οι ιστορικοί Αιγύπτιοι αλλά κάποιος άλλος παλαιότερος λαός, άγνωστος στην ιστορία. Ατλαντική αποικία; Εξωγήινος πολιτισμός; Το θέμα παραμένει ανοιχτό, λόγω απουσίας ικανοποιητικών εξηγήσεων και απαντήσεων.

Τα αινίγματα της μεθόδου κατασκευής των Αιγυπτίων παίρνουν κολοσσιαίες διαστάσεις όταν αναλύει κανείς τα τρυπάνια τους, που πρέπει να υποθέσουμε ότι υπήρξαν. Κι αυτό γιατί βρέθηκαν οι κύλινδροι που είχαν εξαχθεί από την πέτρα όταν τρυπήθηκε, προκειμένου να φτιαχτούν τα λεγόμενα κανωπικά αγγεία, που περιείχαν τα εντόσθια από τις μούμιες στην αρχαία αυτοκρατορία των πρώτων Δυναστειών. Οι έρευνες του Πετρί και των συνεργατών του, απέδειξαν ότι αυτό το εργαλείο χρησιμοποιήθηκε τότε, πάνω σε σκληρές πέτρες όπως λευκό και μαύρο πορφυρίτη (μαρμάρινου τύπου) ή διορίτη. Το εκπληκτικό είναι ότι τα ίχνη της χρήσης του παρατηρούνται από την 1η  Δυναστεία και σβήνουν μετά την 6η. Επίσης, από τότε παύει να επεξεργάζεται ο διορίτης (ορυκτό σκληρό σαν το διαμάντι), εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις. Ξανά λοιπόν το πρόβλημα της τεχνολογικής οπισθοδρόμησης.

Η ανάλυση των Αιγυπτιακών τρυπανιών δείχνει ότι είχαν μια διεισδυτικότητα διάτρησης 2,5 χιλιοστών σε κάθε στροφή στις σκληρές αυτές πέτρες, με καθαρό κόψιμο και τέλειο παραλληλισμό ανάμεσα στα κοψίματα. Αυτό θα μπορούσαν να το κατορθώσουν μόνο με διαμάντι,  σύμφωνα με τα σημερινά μας τεχνολογικά δεδομένα. Τα σύγχρονα, όμως, τρυπάνια που έχουν ατσάλινους σωλήνες με τρεις ή τέσσερις μύτες στην περιφέρεια κοπής από διαμάντι ή καρβίδια, τρυπούν 0,04 χιλιοστά σε κάθε στροφή. Αν πιεστεί περισσότερο καίγονται οι μύτες και αχρηστεύεται το τρυπάνι. Αυτό σημαίνει ότι τα αρχαία αιγυπτιακά τρυπάνια είχαν διεισδυτικότητα 50 φορές μεγαλύτερη από τα σύγχρονα. Δηλαδή μπορούσαν να υποστούν μια δύναμη πίεσης 50 φορές μεγαλύτερη. Τα σύγχρονα τρυπάνια μπορούν να υποστούν πίεση έως και 50 κιλά, ενώ τα αιγυπτιακά δέχονταν, όπως προκύπτει από την ανάλυση, 2.500 κιλά. Αυτό είναι εντελώς αδύνατο για τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα, αφού το διαμάντι ή το καρβίδιο με τέτοια πίεση θα γινόταν κομμάτια, γιατί μπορεί να είναι πολύ σκληρά είναι όμως και πολύ εύθραυστα.

Η επίσημη αρχαιολογία αρνείται ότι οι Αιγύπτιοι γνώριζαν ή χρησιμοποιούσαν τα διαμάντια. Αυτό όμως δεν είναι το σημαντικότερο. Το αληθινό πρόβλημα είναι ότι ένα τέτοιο υλικό, σκληρό σαν το διαμάντι αλλά 50 φορές ανθεκτικότερο στην πίεση, δεν υπάρχει πάνω στην γη. Μήπως οι Αιγύπτιοι είχαν πέτρες από άλλα πυκνότερα άστρα; Μήπως γνώριζαν αλχημικές μεθόδους για να σκληραίνουν τις πέτρες κοπής ή να μαλακώνουν αυτά που έκοβαν; Μήπως χρησιμοποιούσαν άλλες μεθόδους εντελώς άγνωστες για τη σύγχρονη τεχνολογία; Αυτά και άλλα ερωτήματα ή προτάσεις έχουν διατυπωθεί, αλλά παραμένουν χωρίς απάντηση.

Επίσης παραμένει αίνιγμα το πώς κατάφερναν οι Αιγύπτιοι να χαράζουν τα ιερογλυφικά τους πάνω σε διορίτη, με βάθος εσωγλύφου 0,17 χιλιοστά και εντελώς ομοιογενή, πράγμα που μόνο με διαμάντι θα μπορούσαν να καταφέρουν. Αλλά όπως έχει ήδη αναφερθεί οι Αιγύπτιοι δεν είχαν διαμάντια.

Καμιά από τις  «σκληρές» πολύτιμες πέτρες που βρέθηκαν στην Αίγυπτο, όπως το τοπάζι, το βήριλο, το χρυσοβήριλο, το κοριντόν, δεν έχει τις απαιτούμενες ιδιότητες. Αυτά τα εργαλεία που η τεχνολογική ανάλυση δείχνει ότι πρέπει να είχαν οι Αιγύπτιοι, αλλά που οι αρχαιολόγοι δεν βρήκαν και αρνούνται ότι υπήρξαν, εξακολουθούν ακόμα να αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα αινίγματα της ιστορίας του πολιτισμού που, ανάμεσα σε άλλα, μας κληροδότησε η Αίγυπτος.

ΤΟΡΝΟΙ ΚΑΙ ΠΡΙΟΝΙΑ

Στο μουσείο του Καΐρου υπάρχουν μερικές ενδιαφέρουσες συλλογές από αιγυπτιακά εργαλεία κατασκευασμένα από μπρούτζο και σμυρίδι, υλικά που χρησιμοποιούνταν αρκετά στην Αίγυπτο. Τέτοια  «κοινά» εργαλεία μπορεί επίσης να δει κανείς σε άλλα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Και λέμε «κοινά» γιατί, όπως αποδεικνύεται, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη μερικών μεγαλουργημάτων της αρχαιότερης Αιγύπτου. Αν παρατηρήσουμε τα αγγεία της αρχαίας αυτοκρατορίας από διορίτη και αναλύσουμε το εσωτερικό κενό τους, βλέπουμε κυκλικές χαρακιές παράλληλες και σε κανονικές αποστάσεις μεταξύ τους, όπως θα έκανε ένας σύγχρονος τόρνος. Αν είχαν δουλέψει αυτά τα αγγεία με σμυριδόσκονη, το τελείωμα θα παρουσίαζε ακανόνιστες χαρακιές. Μόνο η χρήση ενός τόρνου με διαμαντένια μύτη θα επέτρεπε ένα τόσο ομοιόμορφο και λεπτό τελείωμα. Όμως οι αρχαιολόγοι αρνούνται επίμονα την ύπαρξη του διαμαντιού, όπως είπαμε, στην Αίγυπτο αλλά και του τόρνου σε εκείνη την αρχαϊκή εποχή των πρώτων Δυναστειών. Η άρνηση τους βέβαια βασίζεται στην έλλειψη ευρημάτων… ενώ μπρος στα μάτια τους έχουν τα αποτελέσματα στα εξαιρετικά κανωπικά αγγεία.

Έχουν βρεθεί επίσης πέτρινα πιάτα που έγιναν με τόρνο, που αποδεικνύουν ότι είχαν χρησιμοποιηθεί εργαλεία με πολλαπλές μύτες και ότι το κομμάτι για επεξεργασία περιστρεφόταν κυκλικά, με τη σειρά του, δηλαδή όπως ακριβώς ο μηχανισμός που χρησιμοποιεί ο σύγχρονος τορναδόρος.

Άλλο εργαλείο που χρησιμοποιείτο πολύ στην Αίγυπτο της αρχαίας εποχής, είναι το πριόνι με σμυρίδι στα δόντια. Έχουν βρεθεί στα λατομεία, σε μισοκομμένους ασβεστόλιθους ίχνη από σμυρίδι και οξειδωμένο χαλκό. Η ανάλυση όμως του βάθους του κοψίματος δείχνει ότι το πριόνι επέφερε μια δύναμη πίεσης που ο χαλκός δεν θα μπορούσε να αντέξει. Η κλίση της λάμας και η ταχύτητα καθόδου της καθώς έκοβε, είναι τέτοιες που καταντούν αδύνατες για ένα κάπως μαλακό μέταλλο, όπως είναι ο χαλκός ή ακόμη ο μπρούτζος. Η μόνη εξήγηση είναι ότι είχαν ατσάλινα  πριόνια, αλλά η αρχαιολογία δεν δέχεται την ύπαρξη και γνώση του σιδήρου στην αρχαία εποχή. Αλλά ακόμη και σε μεταγενέστερες εποχές το σίδερο ήταν μετεωριτικής προέλευσης και η χρήση του περιοριζόταν στις τελετουργίες. Επιπλέον δεν έχει την ίδια σκληρότητα με το ατσάλι. Υπάρχει βέβαια η θεωρία της αλχημικής μετατροπής της σκληρότητας των μετάλλων ή των πετρών, που  όπως αναφέρει η παράδοση, γινόταν με μυστικές μεθόδους, οι οποίες έκαναν το χαλκό πολύ πιο σκληρό ή τις πέτρες πολύ μαλακές, για να τις κόψουν και εύκολα και με μεγάλη ακρίβεια και καθαρότητα.  Δεν υπάρχει όμως καμιά απόδειξη ή επιστημονική επιβεβαίωση αυτής της δυνατότητας στην εποχή μας.

Το καταπληκτικό έργο της σαρκοφάγου του Χέοπα στη Μεγάλη Πυραμίδα αποδεικνύει ότι το εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε ήταν πολύ πιο τέλειο από το απλό χάλκινο πριόνι με το σμυρίδι. Ο παραλληλισμός των πλευρών της προϋποθέτει τη χρήση δυο συναθροισμένων ατσάλινων λουριών, οπλισμένων πάνω στην ίδια υποδομή και με κίνηση συγχρονισμένη και καθοδηγούμενη μηχανικά, συγχρόνως και για τις δυο λουρίδες. Η υπόθεση για τη χρήση μιας τέτοιας μηχανής-που έγινε με βάση τα δεδομένα της σημερινής τεχνολογικής ανάλυσης- βασίζεται στο γεγονός ότι η απόκλιση των κομμένων επιφανειών παρουσιάζει λάθος ενός μόνο χιλιοστού επί μήκους 2,23 μ. της πλευράς της σαρκοφάγου.

Δηλαδή ένα καταπληκτικό κατόρθωμα και για τα σημερινά δεδομένα.

Το λάθος απόκλισης του παραλληλισμού των εδρών στη σαρκοφάγο του Ξέσωστρι 2ου είναι 0,06 χιλ. επί 2,70 μ. μήκος. Στη σαρκοφάγο του Χεφρίνου είναι ακόμα μικρότερο, της τάξης των 0,03 χιλ. Αυτό σημαίνει πλέον ότι οι Αιγύπτιοι κατόρθωναν εργασίες μικρομετρίας που απαιτούν στις μέρες μας πολύ λεπτά εργαλεία, με οπτικές τεχνολογικές μεθόδους. Αυτό μας οδηγεί στο επόμενο σημείο, της οπτικής ακρίβειας των ογκόλιθων κατοπτρικού τύπου.

ΚΑΤΟΠΤΡΑ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΕΔΡΩΝ

Πέρα από τις σαρκοφάγους που ήδη αναφέραμε, που αποτελούν πραγματικούς καθρέπτες (με την εξαίρεση αυτής του Χέοπα, που της λείπει το τελικό φινίρισμα- λείανση), ο πιο θαυμάσιος δείκτης γεωμετρικής και οπτικής ακρίβειας είναι η λιθόστρωτη επένδυση της Μ. Πυραμίδας. Πριν γίνουν οι διάφορες καταστροφές και λεηλασίες κατά την περίοδο των αιώνων των ασβεστόλιθων αυτής της επένδυσης, η  Μεγάλη Πυραμίδα έλαμπε ολόκληρη, από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά στην έρημο, σαν να ήταν ένας καθρέπτης με τέσσερις πλευρές. Αν εξαιρέσουμε μέρος της βόρειας πλευράς, το υπόλοιπο καταστράφηκε από τη φθορά, το χρόνο και τις λεηλασίες, γιατί επί αιώνες χρησιμοποιήθηκε από τους μεταγενέστερους λαούς σαν λατομείο για να κάνουν τα δικά τους κτίρια. Μερικοί μάλιστα ογκόλιθοι αυτής της επένδυσης διατηρήθηκαν άψογα θαμμένοι στην άμμο, επιτρέποντας σήμερα μια αρκετά αποτελεσματική αναλυτική τεχνολογική μελέτη της κατεργασίας τους.

Ο Δρ. Αλβάρεθ Λόπεθ στο έργο του ΄΄ Το αίνιγμα των πυραμίδων ΄΄ λέει ότι η λείανση ενός μόνο ογκόλιθου της επένδυσης της Μεγάλης Πυραμίδας, με συνολική επιφάνεια 20 τετραγωνικά μέτρα, αντιστοιχεί με την οπτική λείανση του κατόπτρου του τηλεσκοπίου του όρους Πάλομαρ στις ΗΠΑ. Οι Αιγύπτιοι όμως έπρεπε να λειάνουν μ΄αυτόν τον τρόπο πάνω από 25.000 τέτοιους ογκόλιθους για να ολοκληρώσουν το έργο επένδυσης. Αυτό σήμερα θα ήταν ακατόρθωτο,  κυρίως από οικονομική άποψη και από έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών. Είναι λοιπόν δυνατό να δεχτούμε μετά από τέτοιες αναλύσεις ότι λεγεώνες σκλάβων σε καταναγκαστική εργασία έκαναν τέτοια δουλειά; Και να μεταφέρουν τις πέτρες χωρίς να υποστούν καμιά φθορά ή γρατζουνιά; Ο παραλληλισμός των εδρών τους δεν ξεπερνάει το λάθος απόκλισης των 0,05 χιλιοστών, λάθος που σήμερα θεωρείται αποδεκτό σε οπτικά έργα μεγάλης οπτικής ακρίβειας. Με τέτοια στοιχεία, πραγματικά μπορούμε να πούμε ότι η Μεγάλη Πυραμίδα ήταν το μεγαλύτερο όργανο οπτικής ακρίβειας που κατασκευάστηκε ποτέ.

Επίσης η τοποθέτηση των κατοπτρικών αυτών ογκολίθων της επένδυσης αποτελεί ένα επικό έργο ακόμα και για τα σημερινά τεχνολογικά δεδομένα, γιατί έπρεπε να τοποθετηθούν, διατηρώντας τον τέλειο παραλληλισμό και την ακριβή κλίση, ώστε να μη χαλάσει το τελικό συνολικό αποτέλεσμα που θα έκανε την κάθε έδρα της πυραμίδας έναν πελώριο καθρέφτη. Αυτό το έργο, με μήκος  230 μ. της πλευράς της πυραμίδας και ύψος 148 μ., είναι κάτι το αξεπέραστο και ακόμα αφάνταστο, αν το καλοσκεφτούμε πρακτικά. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει, κατά την γνώμη των σύγχρονων ειδημόνων τεχνικών, έναν έλεγχο της γωνίασης, με δεδομένο ότι οι ογκόλιθοι σχηματίζονται από δίεδρα ακριβώς 90 μοιρών πριν τη μεταφορά και τοποθέτησή τους, δηλαδή με περιθώρια λάθους της τάξης του ενός δευτερολέπτου. Σ’ αυτήν την περίπτωση η σημερινή τεχνολογία, προκειμένου να το καταφέρει, θα χρησιμοποιούσε μια μέθοδο που καλείται ιντερφερομετρική. Χρησιμοποιείται δηλαδή ένα οπτικό εργαλείο μέτρησης βασισμένο στις αλληλεπιδράσεις (interferencias)των φωτεινών κυμάτων.

Αν και η φαντασία μας δυσκολεύεται να το παραδεχθεί, όλα αυτά δείχνουν την ύπαρξη, πριν τουλάχιστον 5.000 χρόνια, μιας τεχνολογίας παρόμοιας με τη σημερινή και σε μερικά σημεία ίσως και ανώτερης. Αυτό προϋποθέτει προηγμένες γνώσεις επιστημονικού και τεχνολογικού χαρακτήρα στους αρχαίους Αιγύπτιους. Όμως αυτές οι ανώτατες γνώσεις δεν μπόρεσαν να αναδυθούν από το τίποτα ή από μια νεολιθική κοινωνία, όπως θέλει να πιστέψουμε η κατεστημένη αρχαιολογία. Ούτε μπόρεσαν να εμφανιστούν απότομα, όπως δείχνει η επίσημη Ιστορία. Όλα οδηγούν στο συμπέρασμα ή έστω στην επαρκώς τεκμηριωμένη υπόθεση, ότι στην αρχαία αυτοκρατορία έπρεπε να υπάρχουν πανεπιστήμια και τεχνολογικά ινστιτούτα όπου, όπως και σήμερα, χιλιάδες σπουδαστές ειδικεύονταν και μάθαιναν αυτές τις γνώσεις στις διάφορες ανώτατες εξειδικεύσεις τους.

ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΕΩΔΑΙΣΙΑ

Η έκπληξη του αιγυπτιολόγου δεν αφήνει πίσω αυτήν του τεχνικού, όταν υπολογίζεται ο προσανατολισμός των πυραμίδων. Η τεχνολογική έρευνα στην Αίγυπτο μοιάζει με μια τεράστια κούτα εκπλήξεων, που σαν το κέρας της αφθονίας του μύθου, συνεχίζει να βγάζει ανεξάντλητα αινίγματα, καθώς εμείς τα παίρνουμε για να τα μελετήσουμε.

Ας υπενθυμίσουμε ότι το αζιμούθιο είναι μια γωνία σχηματισμένη από ένα κάθετο σταθερό επίπεδο και από ένα άλλο που περνάει από ένα ορισμένο σημείο της ουράνιας σφαίρας. Για τον υπολογισμό των προσανατολισμών χρησιμοποιείται το αζιμούθιο. Υποτίθεται ότι οι Αιγύπτιοι έπρεπε να  πάρουν ως βάση κάποιο άστρο γύρω από τον πολικό αστέρα, προκειμένου να ορίσουν τον αληθινό βορρά. Σημαντικό στοιχείο για να αποκτήσει κανείς έναν ακριβή προσανατολισμό είναι να καταφέρει να ευθυγραμμίσει όσο πιο τέλεια γίνεται, τη βάση του οικοδομήματος. Για παράδειγμα, η βάση της Μεγάλης Πυραμίδας έχει ευθυγραμμιστεί πάνω στο συμπαγή βράχο του οροπεδίου της Γκίζας, με τρόπο που σήμερα δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε καλύτερα. Μόλις που γίνεται αισθητή μια πολύ μικρή κλίση, εντελώς ομοιογενής σε όλη τη βάση, ένα τετράγωνο τόσο τέλειο, με πλευρά 230 περίπου μέτρα, που έχει απόκλιση μόλις κλάσματα μιας ίντσας.

Στον ακόλουθο πίνακα παραθέτουμε τη συγκριτική διάταξη των λαθών απόκλισης στη βάση διαφόρων πυραμίδων. Σ’ αυτήν του Χέοπα, όπως φαίνεται, έχει ένα ελάχιστο λάθος 1,6 εκ. επί 230 μ. Στη διπλανή στήλη είναι το λάθος απόκλισης που οι πυραμίδες παρουσιάζουν ως προς τον τέλειο ιδανικό προσανατολισμό του άξονα βορρά-νότου. Από το έμπειρο μάτι του αναγνώστη δεν πρέπει να ξεφύγει το γεγονός ότι τα λάθη αυτά κατανέμονται ανάλογα με τις πυραμίδες. Σε μικρότερο λάθος στον προσανατολισμό της πυραμίδας αντιστοιχεί επίσης μικρότερο λάθος στη βάση. Η συγκριτική ανάλυση αποκλείει αυτά τα δεδομένα να έχουν προκύψει στην τύχη ή από υπολογισμούς χωρίς τη χρήση οπτικών οργάνων, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Εκτός από την πυραμίδα του Ζωσέρ, που φαίνεται να φτιάχτηκε με άλλη τεχνολογική κατάρτιση, ο μέσος όρος λάθους για τις αναφερόμενες πυραμίδες δεν φαίνεται να ξεπερνάει το 8΄ του τόξου. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να τις προσανατολίσουν, ιδίως μερικές απ’ αυτές, χωρίς την χρήση οργάνων. Αλλά η αρχαιολογία λέει ότι το έκαναν με γυμνό μάτι! Η σύγχρονη αγροτομετρία, στην οποία χρησιμοποιούνται θεοδόλιθοι, χρονόμετρα και αστρονομικοί πίνακες, αποδέχεται στις μετρήσεις της ένα λάθος της τάξης των 10΄ τόξου.

Αυτό το ελάχιστο λάθος απόκλισης στον προσανατολισμό των εδρών των πυραμίδων σε σχέση με τις τέσσερις κατευθύνσεις του χώρου είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει. Για παράδειγμα, το αστεροσκοπείο του Παρισιού, που φτιάχτηκε το 1660 δείχνει ένα λάθος προσανατολισμού μεγαλύτερο από 18΄ και το παρατηρητήριο που κατασκεύασε ο αστρονόμος Τίχο Μπράχε, δάσκαλος του Κέπλερ, το ίδιο. Αν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν στα χέρια τους έναν αστρολάβο, όπως εκείνου του Ίππαρχου που θεωρείται ιδρυτής της τριγωνομετρίας, τον 2ο π.Χ. αιώνα, θα είχαν κάνει ένα λάθος των 30΄. Ο αστρολάβος του Τίχο Μπράχε θα έδειχνε ένα λάθος 10΄, μόλις 30 χρόνια πριν. Πώς μπόρεσαν να τα καταφέρουν πολύ καλύτερα οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πριν τουλάχιστον 5.000 χρόνια; Αναπάντητο ερώτημα, γιατί για να κάνουν κάτι τέτοιο έπρεπε να διαθέτουν όργανα οπτικής ακρίβειας, τα οποία όμως ούτε βρέθηκαν ποτέ, ούτε καν αναφέρονται πουθενά σε παπύρους,  ανάγλυφα ή συγγράμματα των κλασικών συγγραφέων. Η προκλητική αντίφαση είναι εμφανής και κάτι παραπάνω από αινιγματική.

Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΟΓΚΟΛΙΘΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Δεκαετίες ολόκληρες η εβραϊκή προπαγάνδα με έργα όπως «Οι Δέκα Εντολές» και άλλα, μας έχουν πλασάρει την εικόνα χιλιάδων σκλάβων σε καταναγκαστική εργασία, οι οποίοι κατασκεύαζαν πυραμίδες κάτω από το ανελέητο μαστίγιο του Αιγύπτιου αφέντη. Τέτοια αντίληψη στηρίζεται και στην Παλαιά Διαθήκη της Βίβλου, μια ιστορία του Εβραϊκού λαού, με έντονα προπαγανδιστικά στοιχεία για την υπεροχή του «εκλεκτού λαού», που για ψυχολογικούς λόγους παρουσιάζεται έντονα ο διαχωρισμός ανάμεσα στον «καλό» λαό του Ισραήλ και τους «κακούς» Αιγυπτίους. Μια όμως αντικειμενική ιστορική μελέτη μας αποκαλύπτει ότι οι σχέσεις του εβραϊκού λαού με τον αιγυπτιακό την εποχή του Ραμσή, που υποτίθεται ότι συνυπήρξαν στην Αίγυπτο, ήταν μετοχικού τύπου. Όπως δηλαδή εκείνες που υπήρξαν στην αρχαία Ελλάδα ανάμεσα στους γνήσιους πολίτες των πόλεων και τους μόνιμους ξένους ή «μετοίκους». Μια σχέση «ενοικίου», θα λέγαμε, στην οποία η παροχή των εδαφών είχε ως αντάλλαγμα κάποια φορολογία, ένα είδος ενοικίου με τη μορφή χρηματικής ή εργασιακής πληρωμής. Καμιά σχέση όμως με τη μορφή της σκλαβιάς.

Αν εξετάσουμε τα πράγματα από άλλες όψεις, θα συμπεράνουμε ότι το παραμύθι των χιλιάδων σκλάβων σε καταναγκαστικά έργα που έφτιαχναν πυραμίδες, δεν έχει βάση.

Πρώτον, στην Αίγυπτο, όπως και στην Ελλάδα και άλλους αρχαίους πολιτισμούς, ο αριθμός των σκλάβων ήταν σχετικά μικρός και αναλάμβανε κατώτερες εργασίες, ποτέ όμως δεν μπορούσε να συμμετάσχει στην κατασκευή των ιερών μνημείων, των οίκων των θεών τους. Αυτό ήταν προνόμιο και τιμή των ελεύθερων πολιτών, που έπρεπε να είναι επίσης και ειδικευμένοι τεχνίτες, όπως αναφέραμε σχετικά με τους ογκόλιθους της κατοπτρικής επένδυσης της Μεγάλης Πυραμίδας. Ούτε το κτίσιμο του Παρθενώνα και των Ελληνικών ναών δεν έγινε από σκλάβους, ούτε και οι πυραμίδες.

Δεύτερον, αν υποθέταμε την ύπαρξη των εκατοντάδων χιλιάδων σκλάβων στην Αίγυπτο, θα έπρεπε να δεχτούμε επίσης την ύπαρξη ενός πελώριου στρατού για τη συντήρηση της τάξης και την αναχαίτιση των πιθανών εξεγέρσεων που φυσικά θα προέκυπταν. Παράλληλα θα γίνονταν οι εκστρατείες και οι πόλεμοι που τόσο συχνοί ήταν στην εποχή του Ραμσή. Αυτό κοινωνιολογικά θα ήταν αδύνατο. Θα  χρειαζόταν δε και πελώριος στρατός, σαν εσωτερική αστυνομία, γιατί τότε ο βασικός οπλισμός των στρατιωτών ήταν απλά σπαθιά και ασπίδες. Μπορούμε να φανταστούμε μια χούφτα στρατιωτών έτσι οπλισμένων να αντιμετωπίζει μια ορδή από εξεγερμένους σκλάβους, οπλισμένους με τα εργαλεία της δουλειάς τους; Ας είμαστε ρεαλιστές, σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής εκείνης. Δεν θα υπήρξε επίσης οικονομικό καθεστώς για να συντηρήσει τόσους σκλάβους μαζί με τόσους στρατιώτες, συν τα πελώρια έξοδα των ίδιων των κατασκευών. Η ανάλυση της οικονομικής δύναμης της τότε Αιγύπτου καθιστά αδύνατο κάτι τέτοιο.

Τα έργα λοιπόν γίνονταν από εθελοντές, ελεύθερους πολίτες, όπως αναφέρουν εξάλλου οι πάπυροι, σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου, όταν είχαν τελειώσει οι αγροτικές δουλειές και ο λαός μπορούσε να ασχοληθεί με τα ΄΄ θεία έργα ΄΄, όπως λένε τα αρχαία κείμενα, ώστε τραγουδώντας με χαρά να υπηρετήσουν τους θεούς τους.

Καταρρέει επίσης το παραμύθι των χιλιάδων σκλάβων που σέρνουν μια πελώρια πέτρα κάτω από τα χτυπήματα των μαστιγίων. Μια λεπτομερής ανάλυση αποδεικνύεται πολύ διαφωτιστική σχετικά με το ζήτημα της μεταφοράς των ογκόλιθων.

Υποτίθεται ότι χρησιμοποιούσαν ξύλινα έλκηθρα πάνω στα οποία τοποθετούσαν τις πέτρες για τη μεταφορά τους. Σύμφωνα με τους σύγχρονους υπολογισμούς θα χρειάζονταν 50 άνδρες για να σύρουν ένα έλκηθρο με μια πέτρα των 2,5 τόνων, όπως αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στην Μεγάλη Πυραμίδα. Την ιδέα αυτή την πήραν οι αρχαιολόγοι από κάποια ανάγλυφα στα οποία βλέπει κανείς εργάτες να σέρνουν ογκόλιθους πάνω σε έλκηθρα. Ειδικά από το ανάγλυφο του Ελ Μπέρσε (12ης Δυναστείας), στο οποίο φαίνεται το άγαλμα του Φαραώ Δυεγιουτιχοτέπ, που ζυγίζει 60 τόνους και σέρνεται από 172 άντρες σ’ ένα έλκηθρο, ενώ κάποιος άλλος πάνω στα ξύλα του έλκηθρου ρίχνει κάποιο υγρό που υποτίθεται χρησιμοποιούσαν για να ελαττώσουν τη θερμοκρασία και την τριβή με το έδαφος.  Ένας πρόχειρος υπολογισμός δείχνει όμως ότι η παράσταση είναι εντελώς συμβολική, γιατί θα χρειαζόταν όχι 172 άνδρες αλλά 1.200 για να σέρνουν 60 τόνους, εκτός του ότι με τέτοιο βάρος το έλκηθρο θα έλιωνε αφού ήταν από απλό ξύλο.

Στην Αίγυπτο όμως υπάρχουν μονόλιθοι που ζυγίζουν εκατοντάδες τόνους. Μέχρι και 600 τόνους υπολογίστηκε ότι ζυγίζει κάποια μονολιθική πλάκα στην πυραμίδα του Μυκερίνου, ανυψωμένη σ’ ένα ύψος μερικών μέτρων. Κατ’ αρχήν, το όριο ανύψωσης βαρών των δυνατότερων γερανών, σήμερα, δεν ξεπερνάει τους 400 τόνους. Δεύτερον, θα χρειαζόταν 12.000 άνδρες για να το μεταφέρουν. Υποθέτοντας ότι η απόσταση μεταξύ τους είναι μισό μέτρο και χωρίζονται σε πέντε σειρές, σαν βεντάλια έλξης, θα κάλυπταν μια έκταση μήκους 1.200 μ. μπροστά στον ογκόλιθο για να το σέρνουν, πράγμα ήδη απίθανο. Τα σχοινιά λοιπόν με τα οποία θα το τραβούσαν θα πρέπει να είχε το καθένα από τα πέντε μήκος 1.200 μ.

Αλλά στην Αίγυπτο δεν γνώριζαν το ατσάλι, καθώς λέγεται, και τα σχοινιά τους ήταν φτιαγμένα από ίνες παπύρου ή άλλων φυτών. Υπολογίζοντας λοιπόν την ανθεκτικότητα των φυτικών ινών που διέθεταν οι Αιγύπτιοι (που δεν ήταν ατσάλινα σύρματα), Γερμανοί επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τέτοια σχοινιά θα έπρεπε να έχουν μια διάμετρο πάνω από ενάμισυ μέτρο πάχος για να σύρουν εκείνο το βάρος χωρίς να σπάσουν. Φανταζόμαστε την εικόνα: 5 πελώρια σχοινιά, 1.200 μ. μήκος και με διάμετρο έστω 1,5 μ., θα είχαν βάρος δεκάδων τόνων που ο εργάτης δεν θα μπορούσε ούτε καν να αγκαλιάσει ούτε να βαστήξει πάνω στους ώμους του. Προσθέτοντας όμως το βάρος των σχοινιών, θα χρειαζόταν περισσότεροι άνδρες και συνεπώς περισσότερο σχοινί, που θα είχε περισσότερο ακόμα βάρος…Μπαίνουμε έτσι σ’ ένα φαύλο κύκλο. Επομένως δεν μπορεί να μεταφέρθηκαν έτσι τέτοια βάρη. Το πώς όμως κανείς δεν το ξέρει.

Τουλάχιστον μέχρι στιγμής δεν δόθηκε ικανοποιητική επιστημονική απάντηση. Μπορούμε βέβαια να κάνουμε εικασίες, περί αντιβαρυτικής, νοητικής δύναμης των ιερέων που ελάττωνε το βάρος της πέτρας (η σύγχρονη παραψυχολογία αναγνωρίζει τη δυνατότητα τέτοιων φαινομένων αλλά σε μικρότερη κλίμακα), αλχημικές μυστικές μεθόδους για να σκληραίνουν τις ίνες κ.λ.π. Τίποτα δεν αποκλείεται, αλλά και τίποτα δεν επιβεβαιώθηκε. Έτσι, παραμένουμε στην άγνοια. Δεν ξέρουμε πώς έκαναν τα μεγαλουργήματά τους οι Αιγύπτιοι, ξέρουμε όμως πώς δεν τα έκαναν. Κάτι είναι κι αυτό!

Ευτυχώς ο Clarke, ένας ειδικός στην αιγυπτιακή τεχνολογία, απέδειξε ότι ήδη στην 5η Δυναστεία χρησιμοποιούνταν τροχοί τοποθετημένοι στη βάση κινητών σκαλών. Αυτό όμως δεν αρκεί για να εξηγήσει ικανοποιητικά πολλές περιπτώσεις πελώριων βαρών. Τουλάχιστον όμως καταρρίφθηκε η αρχαιολογική θεωρία ότι οι Αιγύπτιοι δεν γνώριζαν στις πρώτες Δυναστείες τον τροχό και την τροχαλία.

Η αρχαία Αίγυπτος εξακολουθεί να είναι μια ζωντανή πρόκληση για κάθε αντικειμενικό και ανοικτόμυαλο ερευνητή. Δεχόμενοι την πρόκληση αυτή ξέρουμε ότι θα ανοιχτούν μπροστά μας εκατοντάδες αινίγματα, αντιφάσεις, όπως αυτές ανάμεσα στην αρχαιολογία και την ιστορία, στην τεχνολογία και την επιστήμη.

Με δεδομένη αυτήν την πρόκληση, θα γκρεμιστούν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις, πολλά ψέματα πάνω στα οποία είχαμε οικοδομήσει την αυτοπεποίθηση  και τη σιγουριά μας για την υπεροχή του σύγχρονου πολιτισμού μας…ως την κορυφή της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Κι όμως καταλαβαίνουμε ότι δεν ήταν έτσι. Ότι μπορεί ένας πολιτισμός να έχει συγχρόνως μια μεγάλη τεχνολογική και επιστημονική ανάπτυξη και μια μαγική νοοτροπία, θεμελιωμένη στο σεβασμό και την πίστη στις θείες δυνάμεις.

Η επιστημονική φάση του πολιτισμού, αντίθετα μ’ αυτά που έλεγαν ο θετικισμός του Α. Κοντ και ο υλισμός του Έγκελς, δεν αποτελεί αναγκαστικά ανώτερο στάδιο και μεταγενέστερο εξελικτικά από την μαγική, τη θρησκευτική ή την φιλοσοφική φάση. Όλα μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά. «Παν τώ παντί» έλεγαν οι αρχαίοι σοφοί. Ας μάθουμε το μάθημα, που τόσο χρειαζόμαστε.

Συγγραφέας: Πλάνας Γιώργος

Από το ίδιο Τεύχος

Περισσότερα Άρθρα ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σχετικά Άρθρα