Carl Sagan (1934-1996)
Υπάρχουν κάποιες προσωπικότητες στον χώρο της επιστήμης που αποτελούν ένα ορόσημο για την εποχή μας, διότι κατάφεραν να αφήσουν με τα έργα τους ανεξίτηλες σελίδες γραμμένες στο μεγάλο βιβλίο της Ιστορίας του Ανθρώπου.
Θυμάμαι σαν να ήταν χθες την αγωνία μου, τις εβδομάδες που ήμουν απογευματινός στο σχολείο, να προλάβω τη σειρά ενός ντοκιμαντέρ που έπαιζε νωρίς το απόγευμα η κρατική τηλεόραση. Κάθε επεισόδιο ένα ταξίδι στο ουράνιο στερέωμα που από τη μια με τοποθετούσε σε μια μικρή ασήμαντη γαλάζια σφαίρα μέσα στην απεραντοσύνη του κοσμικού ωκεανού και από την άλλη την ευκαιρία να μπορώ να συνειδητοποιώ το λόγο και τη σπουδαιότητα της κάθε ύπαρξης και δημιουργίας…
Το όνομα αυτής της εκλαϊκευμένης επιστημονικής σειράς ήταν «Cosmos : A Personal Voyage»1 και δημιουργός της ο Carl Sagan. Τα 13 αυτά επεισόδια αποτελούν ακόμα και σήμερα μια από τις πιο επιτυχημένες στο είδος της, έχοντας συλλέξει πληθώρα βραβείων Emmy.
Ο Carl Sagan θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του 20ου αιώνα, στο χώρο της αστρονομίας και της αστροφυσικής. Εύστοχα ονομάστηκε ως ο ποιητής της Επιστήμης, εφόσον ο λυρισμός των γραπτών του ήταν διάχυτος σε όλα τα έργα του. Τόσο με τα βιβλία του, όσο με τις διαλέξεις και τις παρουσιάσεις του ήταν ένας δάσκαλος, που άγγιξε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και μετέδωσε την κοσμική προοπτική των σύγχρονων, επικών ανακαλύψεων της επιστήμης.
Υπήρξε για πολλά χρόνια σύμβουλος της NASA όσον αφορά τις διαστημικές αποστολές. Συνέλαβε και εκτέλεσε την ιδέα του πρώτου συμπαντικού μηνύματος σε διαστημόπλοιο που προοριζόταν να περάσει τα σύνορα του Ηλιακού Συστήματος. Επρόκειτο για μία πλάκα ανοδιωμένου χρυσού στο Pioneer 10 που εκτοξεύθηκε το 1972 2 .
Ο Carl Sagan συνέχισε να επεξεργάζεται τα σχέδιά του και το πλέον λεπτομερές μήνυμα στάλθηκε στο διάστημα με το διαστημικό πρόγραμμα Voyager. 3 Από τους πλέον πρωτοπόρους εξερευνητές, ένθερμος μελετητής της εξω-βιολογίας και υποστηρικτής του SETI (Search for Extra-Terrestrial Intelligence). Συνιδρυτής της επιστήμης της Αστροβιολογίας με τον Τζόσουα Λέντερμπεργκ και συν-συγγραφέας του SETI: Intelligent life in the universe, με τον Σοβιετικό αστροφυσικό Ιωσήφ Σκλόβσκι τη δεκαετία του 60.
Αυτό άλλωστε παρουσιάζεται και ως η αφορμή για ένα βιβλίο του «Contact» – Η Επαφή (1985), που έγινε ταινία το 1997 με τη Τζόντι Φόστερ. Είναι το μοναδικό σύγγραμμά του, που για τα μέχρι στιγμής δεδομένα ανήκει στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας…
Είχε επίσης αρκετές διακρίσεις στο ενεργητικό του. Μία από αυτές ήταν το 1978 με το Βραβείο Πούλιτζερ για το έργο του «Οι Δράκοι της Εδέμ». Ο Carl Sagan ήταν ένας διακεκριμένος επιστήμονας, συγγραφέας και ανθρωπιστής που άφησε το δικό του ίχνος με μία σημαντική πνευματική του κληρονομιά και εξακολουθεί να εμπνέει και να φωτίζει την μονόδρομη για πολλούς εξελικτική πορεία της ανθρωπότητας προς τα άστρα…
Αφορισμοί του Carl Sagan:
«Αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν, τότε σίγουρα πρόκειται για τεράστια σπατάλη χώρου».
«Η πρόβλεψη που μπορώ να κάνω με τη μεγαλύτερη βεβαιότητα είναι ότι οι πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις θα είναι αυτές τις οποίες σήμερα δεν είμαστε αρκετά σοφοί για να τις προβλέψουμε».
Stephen Hawking (1942 -2018)
Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες της εποχής μας. Με τα βιβλία και τις διαλέξεις του έφερε πιο κοντά τους απλούς ανθρώπους στον κόσμο της επιστήμης και άλλαξε τον τρόπο σκέψης τους. Τιμήθηκε με δεκάδες βραβεία και διακρίσεις.
Πριν από πολλά χρόνια του είχαν δώσει δύο χρόνια ζωής κι εκείνος διέψευσε τους γιατρούς. Το 2017 ο Χόκινγκ, (ο οποίος στα 21 του χρόνια διαγνώστηκε ότι έπασχε από την ανίατη νόσο του κινητικού νευρώνα, η οποία σταδιακά προκάλεσε την πλήρη παράλυση του σώματός του, τον καθήλωσε σε αναπηρικό αμαξίδιο και τον ανάγκασε να χρησιμοποιεί φωνή παραγόμενη από υπολογιστή 4 για να επικοινωνεί), είχε παραδεχθεί με το συνηθισμένο φλεγματικό του χιούμορ ότι «ποτέ του δεν περίμενε πως θα έφτανε τα 75».
Έγραψε βιβλία και έδωσε διαλέξεις σε αμφιθέατρα και αίθουσες που γέμιζαν ασφυκτικά από διψασμένους νέους οι οποίοι ήθελαν να γνωρίσουν και να ακούσουν έναν σημαντικό επιστήμονα και ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά στη σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας.
Όμως το πιο αξιοθαύμαστο χάρισμα του Χόκινγκ δεν ήταν οι γνώσεις του. Ήταν η ικανότητα να μπορεί να μεταδίδει τις θεωρίες του στο ευρύ κοινό. Είχε πει ακόμη στη βρετανική δημόσια ραδιοφωνία και τηλεόραση, πως πίστευε ότι η σημαντικότερη ανακάλυψή του ήταν πως οι μελανές οπές δεν είναι «εντελώς μαύρες», κάτι που ίσως βοηθήσει να καταλάβουμε πώς μπορεί να λυθούν τα παράδοξα μεταξύ Κβαντομηχανικής και της Γενικής θεωρίας της σχετικότητας.
Το σύγγραμμά του «Το Χρονικό του Χρόνου» 5 είναι ένα πάντρεμα γνώσεων γύρω από την σύγχρονη κβαντομηχανική με τις θεωρίες του καθηγητή να παρουσιάζονται με έναν προσιτό και εκλαϊκευμένο τρόπο αρχίζοντας από την Μεγάλη Έκρηξη που έδωσε ζωή σε ό,τι υπάρχει γύρω μας, μέχρι τις σύγχρονες θεωρίες για το αν πράγματι το σύμπαν διαστέλλεται και εάν μία μελανή οπή εκπέμπει φωτόνια από την ύλη που μόλις απορρόφησε. Όλα αυτά, με σχεδιαγράμματα και γλώσσα λιτή και κατανοητή .
Ο Hawking συνέχισε τη συγγραφή, εκδίδοντας Το Σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο (The Univerise in a Nutshell) το 2001, και «Μια πιο σύντομη ιστορία του χρόνου» (A Briefer History of Time) το οποία έγραψε το 2005 για να εκσυγχρονίσει τα προηγούμενα έργα του.
Αποφάσισε επίσης να παρέχει ελεύθερα την ιστορική διατριβή του, «Ιδιότητες των διαστελλομένων συμπάντων», μέσα από την ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.
Όπως ο ίδιος ανέφερε: «δίνοντας ανοικτή πρόσβαση στη διατριβή για το PhD μου, ελπίζω να εμπνεύσω τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να κοιτάξουν ψηλά στα αστέρια και όχι χαμηλά στα πόδια τους, να αναρωτηθούν για τη θέση μας στο σύμπαν και να προσπαθήσουν να το κατανοήσουν. Ο καθένας οπουδήποτε στον κόσμο θα πρέπει να έχει ελεύθερη και απεριόριστη πρόσβαση όχι μόνο στην έρευνά μου, αλλά επίσης στην έρευνα κάθε μεγάλου και διερευνητικού νου σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης κατανόησης».
«Είχα μια καταπληκτική ζωή σε αυτόν τον πλανήτη, ενώ συγχρόνως διέτρεχα με το μυαλό μου ολόκληρο το σύμπαν και τους νόμους της Φυσικής. Έφτασα στα πέρατα του γαλαξία, ταξίδεψα σε μια μαύρη τρύπα και γύρισα στις απαρχές του χρόνου. Στη Γη είδα αναταράξεις και ηρεμία, επιτυχία και πόνο. Ήμουν πλούσιος και φτωχός, οργανικά ικανός και ανίκανος. Δέχθηκα συγχαρητήρια και επικρίσεις, αλλά ποτέ δεν αγνοήθηκα. Χάρις στη δουλειά μου είχα το εξαιρετικό προνόμιο να συμβάλω στην κατανόηση του σύμπαντος».
«Μία από τις μεγάλες αποκαλύψεις της διαστημικής εποχής είναι η νέα οπτική κάτω από την οποία η ανθρωπότητα έμαθε να κοιτάζει τον εαυτό της: όταν παρατηρούμε τη Γη από το Διάστημα, βλέπουμε ένα ενιαίο σύνολο. Αντιλαμβανόμαστε την ενότητα, όχι τις διαιρέσεις».
Πέρα από τα πλαίσιο της κάθε προσωπικής ιστορίας, γίνεται αντιληπτό πως αυτοί οι επιστήμονες με το δικό τους ξεχωριστό και μοναδικό τρόπο κατάφεραν και φύτεψαν με τα έργα τους σπόρους φωτός για το μέλλον και με την εξέχουσα προσφορά τους στον χώρο της επιστήμης, κατάφεραν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον Κόσμο, αγγίζοντας ευαίσθητες χορδές που πάλλονται στον χώρο και τον χρόνο…
Παραπομπές
1 Η συγκεκριμένη σειρά και τα πρώτα μικρά βιβλία τσέπης που κυκλοφορούσαν στα ελληνικά ήταν σε μεγάλο βαθμό καθοριστικά στις αρχές της δεκαετίας του 80 για πολλούς νέους όπως ήμουν κι εγώ, ώστε να αρχίσω να ερευνώ μέσα σε φιλοσοφικούς και επιστημονικούς προβληματισμούς, προσπαθώντας να διευρύνω τους πνευματικούς μου ορίζοντες.
2 Eπάνω στην μικρή πλακέτα ήταν χαραγμένο, σε «επιστημονική» γλώσσα, ένα μήνυμα που ήταν κωδικοποιημένο με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι εύκολη η αποκρυπτογράφησή του από έναν τεχνολογικά ανεπτυγμένο εξωγήινο πολιτισμό.
Οι πινακίδες παρουσιάζουν δύο εκπροσώπους του ανθρώπινου γένους, έναν από το κάθε φύλο, μαζί με διάφορα σχέδια που παρέχουν πληροφορίες περί της προέλευσης του διαστημικού σκάφους.
3 Ο όρος χρυσός δίσκος του Βόγιατζερ αναφέρεται σε δυο όμοιους δίσκους αρχείου δεδομένων με ήχους και εικόνες από τη Γη. Το περιεχόμενο του δίσκου καθορίστηκε για τη NASA από μία επιτροπή, με πρόεδρο τον Carl Sagan στο Πανεπιστήμιο Cornell. Είναι προσαρμοσμένοι στα δύο διαστημικά σκάφη Βόγιατζερ 1 και Βόγιατζερ 2 που εκτοξεύθηκαν το 1977 με προορισμό τους εξωτερικούς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και κατόπιν το πέραν αυτών διάστημα. Στα αγγλικά ονομάζονται «Sounds of Earth». Ο χρυσός δίσκος του Βόγιατζερ υλοποιεί την αέναη αναζήτηση του Ανθρώπου, με την προσδοκία να μπορέσει κάποια στιγμή να γίνει αντιληπτός από κάποιες νοήμονες οντότητες στον απέραντο διαστρικό μας χώρο…
4 Ο Χόκινγκ επέτρεψε να χρησιμοποιηθεί η ηχογραφημένη φωνή του στην βιογραφική ταινία του 2014 «The Theory of Everything» , όπου τον ενσάρκωσε ο Eddie Redmayne, σε έναν ρόλο που χάρισε στον τελευταίο το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου.
5 Το Χρονικό του Χρόνου του Stephen Hawking αποτελεί ένα εκδοτικό φαινόμενο. Έχει μεταφραστεί σε τουλάχιστον 40 γλώσσες, και έχουν πουληθεί εκατομμύρια αντίτυπά του σε ολόκληρο τον κόσμο. Θεωρείται πλέον ένα κλασσικό έργο.
Βιβλιογραφία
- Το Σύμπαν Ι Σκλόφσκι – Καρλ Σαγκάν, Μτφ Ντίνος Γαρουφαλλιάς, Εκδόσεις Ράπτης 1978
- Το Χρονικό του Χρόνου, Stephen Hawking, Μτφ Κωνσταντίνος Χαρακας, Εκδόσεις Κάτοπτρο 1997 2016
- Μαύρες Τρύπες, Stephen Hawking, Μτφ Κωνσταντίνος Σίμος , Εκδόσεις Κάτοπτρο 1997
Διαδίκτυο
- http://popaganda.gr/o-vios-tou-carl-sagan/
- https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=352
- https://antikleidi.com/2013/03/03/carl-sagan/
- https://zenithmag.wordpress.com/2011/12/21/carl-sagan/
- https://www.newsbeast.gr/world/arthro/690807/i-agnosti-pleura-tou-pasignostou-stiven-hoking
- https://www.newsbomb.gr/tags/tag/44129/stiven-xokingk
- http://www.mixanitouxronou.gr/tag/stiven-chokingk/