Ο άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται μέσα στο παιχνίδι της Μάγια, και νιώθει ατομική μοναξιά, αν αποφασίσει να κοιτάξει για μια στιγμή μέσα του, εκδηλώνει μια αντίδραση ένωσης που παραπέμπει στην κοινωνία και μια αντίδραση τάξης που παραπέμπει στο Κράτος. Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος πιστεύει πως μπορεί να ξεφύγει από την οδυνηρή και ακατανόητη μοναξιά του. Όμως σύντομα ανακαλύπτει πως ούτε έτσι λύνεται το πρόβλημα. Η κοινωνία με τη μορφή της ένωσης και το Κράτος με τους ρυθμιστικούς του νόμους συμπεριλαμβάνουν πολύ πλατιά ανθρώπινα σύνολα, που γενικά δεν χωρούν οι ιδιαιτερότητες και οι προσωπικές αποχρώσεις του καθενός. Κι από εδώ ξεκινάει η αντίστροφη διαδικασία, όπου αναζητούνται πιο περιορισμένες και εξειδικευμένες ενώσεις, στις οποίες είναι δυνατό να μοιραστούν από κοινού μορφές δουλειάς, καλλιτεχνικά γούστα, ενδιαφέροντα, σπουδές, πεποιθήσεις.
Αυτές οι ομαδοποιήσεις γεννιούνται, για να καταπραΰνεται η μοναξιά και για να ικανοποιούνται ορισμένες ανάγκες ατομικού χαρακτήρα, τις οποίες ούτε η κοινωνία, λόγω της ευρύτητάς της, ούτε ο άνθρωπος από μόνος του, λόγω έλλειψης μέσων, μπορεί να καλύψει.
Ας χρησιμοποιήσουμε το πρότυπο του Κράτους σαν να ήταν ένα ανθρώπινο σώμα κι ας δούμε αυτές τις διάφορες ομαδοποιήσεις που αναφέραμε, σαν να ήταν αυτές οι εξειδικευμένοι ιστοί μέσα στο σώμα. Με αυτόν τον τρόπο οι ομαδοποιήσεις έχουν τη θεμελιώδη αποστολή της εξειδικευμένης τους λειτουργίας και της τελειοποίησης αυτής της λειτουργίας. Είναι όπως μια υγιής καρδιά, όπως κάποια καλά συγκροτημένα πνευμόνια ή όπως ένα στομάχι με άριστη ικανότητα πέψης, που επιτρέπει μια σωστή αφομοίωση.
Όμως ας υποθέσουμε τώρα ότι το σώμα αρρωσταίνει, δηλαδή ότι το Κράτος αρχίζει να παρουσιάζει μεγάλες φθορές στην κορυφή του. Είναι λογικό να δούμε ότι στο βαθμό που φθείρεται η σκεπτόμενη κεφαλή του σώματος, θα αρχίσουν και τα υποδεέστερα όργανα να ξεφτίζουν. Το στομάχι θα πάψει να κάνει σωστά την πέψη, τα πνευμόνια θα δυσκολεύονται να απορροφήσουν καθαρό οξυγόνο, η καρδιά θα δίνει ανεπαρκείς ωθήσεις προς το αίμα κι από την αταξία των εξειδικευμένων οργάνων θα προέλθει μια ακόμα σοβαρότερη αρρώστια για το σώμα γενικότερα. Είναι δύσκολο να αποφανθούμε για το αν τα όργανα αχρηστεύουν το σώμα ή αν το σώμα εκφυλίζει τα όργανα. Όμως στο παιχνίδι της Μάγια αυτός που έχει τις περισσότερες ικανότητες επιβαρύνεται με το μεγαλύτερο μέρος της ενοχής. Η διάνοια που συντόνιζε το σώμα είναι επίσης η αιτία της αταξίας του όλου και των μερών.
Πώς εκδηλώνεται η ασθένεια στις ανθρώπινες ομαδοποιήσεις; Με τον ίδιο τρόπο όπως και στο σώμα. Αυτές παύουν να εκπληρώνουν τις ιδιαίτερες λειτουργίες τους και χάνουν σιγά-σιγά το πνεύμα της ένωσης που κάποια στιγμή τις κίνησε, για να διαιρεθούν όλο και περισσότερο, όπως όταν πεθαίνει το σώμα και τα κύτταρα διεκδικούν το καθένα ξεχωριστά το δικαίωμα στην ανεξαρτησία. Τώρα δεν είναι πια ομαδοποιήσεις μέσα στο Κράτος -όργανα μέσα στο σώμα- αλλά μικρά κρατίδια ή μικρά σώματα που προσπαθούν να υπάρξουν με αυτόνομο τρόπο, ξεχνώντας ότι το νόημα της ύπαρξής τους απέρρεε από το πνεύμα της ενότητας.
Όταν το σώμα πεθαίνει, ξεσπάει ένας αληθινός πόλεμος μεταξύ των κυττάρων. Στερούμενα της ενοποιητικής διάνοιας που πριν τα κατεύθυνε, τώρα το καθένα προσπαθεί να επιζήσει χωρίς να ενδιαφέρεται καθόλου για τα άλλα.
Όταν το Κράτος πεθαίνει και υπάρχει μόνο μια κοινωνία που είναι απλά συνάθροιση ανθρώπων, αυτή η συνάθροιση αρχίζει να διαλύεται, πράγμα που εκδηλώνεται καθαρά στη διαδικασία κατά την οποία υποφέρουν επώδυνα οι ανθρώπινες ομάδες. Πριν η καθεμία είχε κάποια αξία και μια δουλειά και μεταξύ όλων παραγόταν ένα αρμονικό αποτέλεσμα. Τώρα η καθεμιά θέλει το δικό της μέρος, το καλύτερο μέρος, και καμιά δεν κοιτάζει να συμβαδίζει με τις άλλες. Η καθεμιά σκέφτεται πως είναι “το σύνολο” και πως οι υπόλοιπες περισσεύουν στο κοινωνικό πανόραμα. Η καθεμία πιστεύει πως είναι η καλύτερη, η ανώτερη, η μοναδική ικανή να γίνει η κεφαλή κι έτσι όλες παλεύουν να αναρριχηθούν στο ανώτερο μέρος της κοινωνίας, καθώς καμιά δεν θέλει να μεγαλώσει. Θέλει να αναρριχηθεί, μόνο να αναρριχηθεί.
Η διαδικασία δεν περιορίζεται σε αυτό το σημείο. Έχοντας διακηρύξει τη αυτονομία της η κάθε ομάδα, σύντομα αρχίζουν οι αντιπαραθέσεις μέσα στην ίδια την ομάδα. Τώρα είναι οι άνθρωποι αυτοί που γίνονται αντίπαλοι και παλεύουν σκληρά για μια θέση, μια τιμή, κάποια εισοδήματα, ένα όνομα ή για ένα είδος ατιμωρησίας, για να ικανοποιήσουν όλα τα προσωπικά τους καπρίτσια.
Όταν χωρίστηκαν οι διάφορες ομάδες, έπαψε το Κράτος να αποτελεί αντικείμενο ενδιαφέροντος σαν σύνολο. Όταν εμφανίζεται η σύγκρουση μέσα σε μια ομάδα, παύει το ενδιαφέρον για την ομάδα ως τέτοια και οι επιθυμίες επικεντρώνονται στα ατομικά οφέλη.
Αν μεταφέρουμε αυτήν την εντεινόμενη και διευρυνόμενη πάλη μέσα στην κοινωνία, στους φίλους, στους αδερφούς, τότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι το Κράτος έχει πεθάνει κι ότι όλες οι συνιστώσες του αντιπαλεύουν στη γη του τάφου προσπαθώντας να επιζήσουν εγωιστικά, μέχρις ότου μια νέα τάξη τους επιτρέψει να συμμετάσχουν σε ένα νέο Κράτος, σε ένα νέο ακέραιο σώμα.
Σε όλη αυτή τη διαδικασία εμφανίζεται για μια ακόμα φορά το παιχνίδι της Μάγια. Οι άνθρωποι ομαδοποιούνται και για το παιχνίδι αντιπαρατίθενται και χωρίζουν συνδυάζοντας τους παλμούς τους με τις παράξενες αναπνοές της Ζωής, που ενώνουν και χωρίζουν αναζητώντας σε κάθε νέα εμπειρία μια καλύτερη τελειοποίηση.
Οι άνθρωποι συναθροίζονται, γιατί ανακαλύπτουν ότι χρειάζονται μια αμοιβαία βοήθεια και στη συνέχεια χωρίζονται βασιζόμενοι σε μια υποτιθέμενη αυτάρκεια. Το παιχνίδι διαρκεί όσο η ζωή ενός ανθρώπου ή όσο η ζωή ενός Κράτους.
Όμως έτσι όπως η διάλυση του σώματος δεν υποδηλώνει την εξαφάνιση του πνεύματος του ανθρώπου, έτσι και η διάλυση του κράτους και η διάρρηξη των μερών του δεν σημαίνει το θάνατο του πνεύματος της τάξης. Οι ίδιοι κύκλοι που η Μάγια μας δείχνει με τη μορφή της μέρας και της νύχτας, των εποχών που εναλλάσσονται κυκλικά ζωγραφίζοντας με διαφορετικό τρόπο τη Φύση, επιδρούν επίσης και σε όλα τα ζωντανά πράγματα. Κατ’ αναλογία επιδρούν στον άνθρωπο, στις ενώσεις του, στα όνειρά του και σε ό,τι αυτός πραγματώνει.
Σήμερα η Μάγια έχει επινοήσει το θέαμα των συνδικάτων, των εκκλησιών, των οικονομικών συναλλαγών, των ομίλων, των πολιτικών κομμάτων και τελικά κάθε είδους ομαδοποιήσεων, στις οποίες ο άνθρωπος αναζητεί τη λύση για τις βιολογικές, ψυχολογικές, νοητικές, αυστηρά πνευματικές ανάγκες του, επιδιώκοντας βασικά να εξαλείψει το αίσθημα της μοναξιάς.
Όμως έχει εξαφανιστεί η μοναξιά; Αντίθετα, προσπαθώντας να την καταπραΰνει ο άνθρωπος έχει πολλαπλασιάσει τους δρόμους, έχει ατομικοποιήσει τη μοναξιά σε χιλιάδες σωματίδια που μεγαλώνουν και πληθαίνουν τον πόνο.
*από το βιβλίο “Παιχνίδια στον Καθρέφτη”, φιλοσοφικά δοκίμια για την απατηλότητα του κόσμου
Από το ίδιο Τεύχος
Περισσότερα Άρθρα ΚΟΙΝΩΝΙΑ
8 Νοεμβρίου, 2024 / ΚΟΙΝΩΝΙΑ
8 Νοεμβρίου, 2024 / ΚΟΙΝΩΝΙΑ