Εξαφάνιση της ηγεμονίας
Σήμερα, τα ανεπτυγμένα κράτη της Δύσης μοιάζουν να έχουν μια αδιαμφισβήτητη ηγεμονία. Ωστόσο αυτή τείνει να αποδυναμώνεται και θα συνεχίσει έτσι. Ήδη, οι πόλεμοι που κάνουν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, είναι μικρής εμβέλειας με επίκεντρο τον πόλεμο από απόσταση, όπως οι βομβαρδισμοί από το πυροβολικό, από τα πολεμικά πλοία ή από αεροπλάνα. Οι στρατιωτικές εξουσίες είναι αντίθετες -λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους την κοινή γνώμη- με τις χερσαίες επιχειρήσεις, επειδή είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν μεγάλες απώλειες σε στρατιώτες.
Επίσης, ολοένα και περισσότερο οι πολίτες αυτών των χωρών στριμωγμένοι από την οικονομική ανέχεια θα πιέζουν τις κυβερνήσεις τους να πάψουν να ξοδεύουν πόρους σε προβληματικά μέρη του κόσμου, πόροι που βέβαια ξοδεύονται όχι από φιλανθρωπία αλλά ως μοχλός πολιτικής επιβολής.
Με βάση τα παραπάνω, είναι πολύ πιθανό οι ΗΠΑ να πάψουν να υποστηρίζουν το ΝΑΤΟ και να προωθήσουν τη δημιουργία ενός στρατού πιο οικονομικού και ευέλικτου, ο οποίος θα έχει ως σκοπό την άμεση υπεράσπιση του κράτους τους. Η οικονομική υποστήριξη από τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη κρατών-δορυφόρων, για να ανοίξουν τις αγορές τους στο επιβαλλόμενο μοντέλο της σύγχρονης οικονομικής παγκοσμιοποίησης, θα τείνει μειώνεται. Αυτό θα οδηγήσει σταδιακά στην αντιστροφή της τάσης της παγκοσμιοποίησης και στη δημιουργία αγορών με περισσότερο τοπικό χαρακτήρα.
Ήδη, οι πολιτικές εξελίξεις στη Λατινική Αμερική δείχνουν τη μεγάλη αδυναμία της κυβέρνησης των ΗΠΑ να επιβάλλει τις επιλογές της στα γειτονικά της κράτη. Τα περισσότερα κράτη της Λατινικής Αμερικής επιλέγουν πολιτικά και οικονομικά μοντέλα απομακρυσμένα από την ηγεμονία των ΗΠΑ, και αυτή η χειραφέτησή τους είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο της παρακμής και αδυναμίας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Όπως λέει και ο Noam Chomsky: «Φυσικά, αυτή η αλλαγή δυσαρεστεί πολύ την Ουάσιγκτον για τους γνωστούς λόγους: Οι ΗΠΑ θέλουν να βασιστούν στη Λατινική Αμερική χρησιμοποιώντας την ως ασφαλή βάση για άντληση πόρων ή επενδυτικές ευκαιρίες. Και, όπως όσοι σχεδιάζουν την εξωτερική πολιτική επί μακρόν, έχουν στο παρελθόν τονίσει: «Εάν αυτή η περιοχή είναι εκτός ελέγχου, πώς μπορούν οι ΗΠΑ να ελπίζουν ότι θα τα βγάλουν πέρα με την απειθαρχία αλλού;». (Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 5/10/06)
Η διάλυση των ΗΠΑ
Ένα από τα πιο σοκαριστικά πιθανά σημεία του νέου μεσαίωνα ίσως θα είναι η διάλυση των ΗΠΑ. Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τις ΗΠΑ ως ένα μεγάλο και δυνατό κράτος. Δεν διακρίνουμε εύκολα τις εσωτερικές αντιφάσεις τις οποίες περιέχει και πάνω στις οποίες ισορροπεί διαρκώς με επιτυχία λόγω της οικονομικής της υπεροχής και της επιβολής του μοντέλου ανάπτυξής της σε διεθνή κλίμακα. Προς το παρόν οι ΗΠΑ δείχνουν να ξεφεύγουν από τον κίνδυνο της γήρανσης του πληθυσμού τους. Πρόσφατα γιόρτασαν τη γέννηση του τριακοσιομμυριοστού τους κατοίκου και φαίνεται να αντέχουν να αυξάνονται και να ανανεώνονται. Αυτό γίνεται κατά πρώτον λόγω της εισροής των μεταναστών και κατά δεύτερον λόγω της ισχυρής θρησκευτικής νοοτροπίας των κατοίκων των επαρχιακών περιοχών, οι οποίοι τείνουν να κάνουν μεγάλες οικογένειες. Αλλά αυτό μπορεί να συνεχίζεται μόνον, όσο οι ΗΠΑ διατηρούν την ηγεμονία τους και μόνον όσο διαρκούν η οικονομική τους ανάπτυξη και ο υπέρμετρος καταναλωτισμός τους.
Καθώς οι ΗΠΑ θα χάνουν τη λάμψη και τη δύναμή τους, ο τοπικισμός, ο ρατσισμός και η θρησκευτική μισαλλοδοξία θα εντείνονται και θα απειλούν τη συνοχή του κράτους. Υπολογίζεται ότι μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα οι λευκοί Αμερικανοί θα είναι το μισό του πληθυσμού. Όπως λέει η εφημερίδα Le Monde «οι ΗΠΑ θα αποτελούνται από πλειοψηφία μειονοτήτων». Αυτό δεν θα αργήσει να φέρει ρωγμές στο παρόν κοινωνικό μοντέλο.
Οι ισπανόφωνοι, οι οποίοι διατηρούν μια ισχυρή φυλετική συνοχή και πολλαπλασιάζονται σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους υπόλοιπους, θα θελήσουν πολύ πιθανά να περάσουν τα δικά τους στοιχεία σε πολιτείες, στις οποίες ζουν σε μεγάλο αριθμό. Η προσπάθεια του κράτους να περιορίσει τη μετανάστευση των ισπανόφωνων από τα σύνορα του Μεξικού θα προκαλέσει πολλά εσωτερικά προβλήματα στις ΗΠΑ, αφού οι ίδιοι οι ισπανόφωνοι των ΗΠΑ θα αισθάνονται ένα είδος ρατσισμού από τους υπόλοιπους Αμερικανούς.
Οι μαύροι θα ζητήσουν να επιστρέψουν στις ρίζες τους και θα αναβιώσουν έθιμα και συνήθειες ξεχασμένα εδώ και αιώνες, όχι τόσο από ρομαντισμό όσο για να διαφοροποιηθούν ως ταυτότητα από τους λευκούς Αμερικανούς. Πολιτείες, όπου ο μαύρος πληθυσμός θα είναι ισχυρός, θα θελήσουν να διαφοροποιηθούν από την ομοσπονδία και θα επιθυμήσουν να αποκτήσουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία.
Ο κίνδυνος του ισλαμισμού για τις ΗΠΑ θα πάψει να είναι εξωτερικός και θα γίνει εσωτερικός. Η αύξηση των ισλαμιστών μέσα στις ΗΠΑ και κυρίως μέσα στο μαύρο πληθυσμό καθώς και η συμπεριφορά των ΗΠΑ στους ισλαμιστές του εξωτερικού, θα κάνει τους Αμερικανούς ισλαμιστές να στραφούν κατά της πατρίδας τους. Ήδη, διαβλέπουμε μικρές ομάδες Αμερικανών ισλαμιστών που επιχειρούν, προς το παρόν χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, να οργανώσουν τρομοκρατικά χτυπήματα μέσα στην πατρίδα τους. Αυτό θα συνεχιστεί και κάποια στιγμή θα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για το κράτος των ΗΠΑ.
Οι «δημιουργιστές», αυτοί δηλαδή που πιστεύουν στη βιβλική εκδοχή της δημιουργίας του κόσμου, έχουν ήδη δημιουργήσει εσωτερικά ρήγματα στο σύστημα εκπαίδευσης. Πολιτείες στις οποίες οι χριστιανοί είναι πιο οργανωμένοι και δυνατοί, ήδη έχουν υιοθετήσει τη θεωρία των δημιουργιστών ως μια εναλλακτική θεωρία της εξέλιξης και τη διδάσκουν στα σχολεία προκαλώντας ακόμα και την αποστροφή των ίδιων των εκπαιδευτικών, οι οποίοι πολλές φορές αρνούνται να τη διδάξουν και υφίστανται νομικές διώξεις. Αυτό το φαινόμενο της χριστιανικής ριζοσπαστικοποίησης θα προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα κοινωνικής συνοχής, αφού το σύνολο του μορφωμένου πληθυσμού θα αντιδράει σε τέτοια φαινόμενα. Έτσι θα κλονίζεται όλο και περισσότερο η έννοια της εθνικής ταυτότητας.
Αύξηση της μαφίας
Οι μαφίες της Δύσης και της Ανατολής θα είναι οι κερδισμένοι από την αποδυνάμωση της πολιτικής εξουσίας, το θάμπωμα της οικονομικής ανάπτυξης και τον κατακερματισμό της κοινωνικής συνοχής. Όλο και περισσότερο θα είναι αναποτελεσματική η καταστολή της δράσης αυτών των ομάδων. Είναι πολύ πιθανό και στα ανεπτυγμένα κράτη -όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, π.χ. στην Κολομβία- να χρειαστεί να επέμβει ακόμα και η στρατιωτική εξουσία, για να αντιμετωπίσει τέτοιες ομάδες. Το πιο πιθανό είναι όμως ότι η γραφειοκρατική και δεινοσαυρική δομή του στρατού να σταθεί εμπόδιο στην επέμβαση αυτή.
Η εξαθλίωση των μαζών
Με τη συνεχή οικονομική οπισθοδρόμηση, η τάση της αύξησης των απόρων και ανέργων πολιτών στις Δυτικές κοινωνίες θα πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας. Πολλοί θα μείνουν χωρίς οικονομική υποστήριξη λόγω νέων νόμων που θα μειώνουν τις οικονομικές παροχές σε τέτοιες περιπτώσεις. Ο τρόμος της αρρώστιας, της ανέχειας και της ανεργίας θα εξαπλώνεται παντού κάνοντας τη ζωή των ανθρώπων καταθλιπτική και καταπιεστική. Η ζωή αυτών των ανθρώπων ακόμη και σήμερα είναι ένα παράδειγμα για το πώς θα ζουν οι μεγάλες μάζες σε ένα νέο μεσαίωνα. Θα είναι μάζες ανειδίκευτων ανθρώπων, που δεν θα μπορούν να είναι χρήσιμοι και θα νιώθουν πλήρη απόρριψη από έναν πολιτισμό, ο οποίος δεν τους λογαριάζει και δεν τους εντάσσει στους κόλπους του.
Σε διεθνές επίπεδο, οι φτωχές χώρες θα συνεχίζουν να γίνονται φτωχότερες, το διεθνές εμπόριο θα μειωθεί δραστικά και πολλές υπό ανάπτυξη χώρες θα αρνούνται να πληρώσουν τα χρέη τους σε διεθνείς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή η Παγκόσμια Τράπεζα. Και θα βυθίζονται σε ένα τέλμα χωρίς επιστροφή.
Η απαξίωση της ανώτερης εκπαίδευσης και η στροφή της εκπαίδευσης στην παραγωγή και στην τεχνολογία
Αυτό που έκανε τη Δύση μεγάλη, η ανάπτυξη των θεωρητικών επιστημών και των επιστημών του ανθρώπου, θα τείνει να απαξιώνεται. Όλο και περισσότεροι νέοι θα αρνούνται να θυσιάζουν ένα μέρος της ζωής τους στη μελέτη και εκμάθηση αυτών των επιστημών, οι οποίες δεν θα τους εξασφαλίζουν ένα σίγουρο μέλλον. Η στροφή στην τεχνική εκπαίδευση θα ολοκληρωθεί και τα επαγγέλματα που θα έχουν μέλλον, θα είναι επαγγέλματα πολύ πρακτικά, τα οποία θα έχουν άμεση εφαρμογή στην παραγωγική οικονομία. Η έρευνα, η εφευρετικότητα, η μελέτη των μαθηματικών και της φυσικής, η ανθρωπολογία κ.ά. θα τείνουν να γίνονται μη δημοφιλείς εκτός από επιμέρους κλάδους, οι οποίοι μπορούν να χρησιμεύσουν στην οικονομία.
Ακόμα όμως και η τεχνική εκπαίδευση θα τείνει να είναι μια βασική και βραχύχρονη εκπαίδευση, ενώ μια μακρόχρονη εκπαίδευση εξειδίκευσης θα είναι ανεπιθύμητη, αφού το φάντασμα της οικονομικής ανέχειας και ανεργίας θα κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται να επενδύσουν χρόνο και χρήμα σε μια τέτοια εκπαίδευση. Ειδικοί, όπως τεχνίτες αεροπλάνων και ακόμα επισκευαστές πολύπλοκων τεχνικών συστημάτων, θα γίνεται πιο σπάνιο να βρεθούν. Αλλά κι αν βρεθούν, θα είναι ακόμη πιο σπάνιο να κάνουν πραγματικά καλή δουλειά.
Η μείωση των δαπανών για μεγαλεπήβολα έργα και σχέδια
Το χτίσιμο του Παρθενώνα ή των Πυραμίδων ή του καθεδρικού του ναού Αγίου Παύλου σε ένα νέο μεσαίωνα θα μοιάζουν προσπάθειες μάταιες και ανόητες. Η χρηματοδότηση της έρευνας για την εξερεύνηση του διαστήματος ή τη μελέτη των στοιχειωδών σωματιδίων θα συρρικνωθεί. Αυτό που χαρακτηρίζει τους μεγάλους πολιτισμούς, δηλαδή οι δαπάνες για μεγάλα επιστημονικά σχέδια ή μεγάλα έργα τέχνης, θα εκλείψει, επειδή αυτές θα είναι ασύμφορες.
Αποαστικοποίηση
Όταν η πολιτική εξουσία αποδυναμώνεται, η τάξη και η ασφάλεια χαλαρώνουν και μαζί με αυτά κινδυνεύει και η ζωή των κατοίκων των μεγάλων πόλεων. Όταν η πολιτική δεν μπορεί να εγγυηθεί τις συναλλαγές, το εμπόριο, την ασφάλεια των καταστημάτων και των σπιτιών, τότε η ζωή στις μεγάλες πόλεις θα γίνει εφιαλτική. Οι μαφίες των ληστών θα βρίσκουν σ’ αυτές την πιο εύκολη λεία τους, αφού η συγκέντρωση του πλούτου, η χαοτική ρυμοτομία και η εύρεση απελπισμένων ανθρώπων για στρατολόγηση στις εγκληματικές οργανώσεις θα αποτελούν ένα ισχυρό κοκτέιλ τρόμου. Οι πιο πλούσιοι θα είναι οι πρώτοι που θα αναχωρήσουν από τις πόλεις, για να οχυρωθούν σε τεχνητούς οικισμούς, ή για να καταφύγουν σε πιο απομονωμένα μέρη.
Μαζική εισβολή μεταναστών
Ο ερχομός ενός νέου μεσαίωνα θα φέρει μια μαζική εισβολή ομάδων από τον Τρίτο Κόσμο προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Αυτοί οι μετανάστες δεν θα έρχονται ειρηνικά, για να εργαστούν, αλλά για να αποκτήσουν, ακόμη και με βίαιο τρόπο, αυτά τα οποία τους έχουν στερήσει οι πλούσιες χώρες εδώ και αιώνες. Τα κράτη της Δύσης έχουν εκμεταλλευτεί με το χειρότερο τρόπο τις χώρες του Τρίτου Κόσμου κλέβοντας τις πρώτες ύλες και επιβάλλοντας τις αξίες τους ακόμη και με αθέμιτα μέσα.
Όπως λέει η φυσικός και φιλόσοφος της επιστήμης αλλά και ενεργή περιβαλλοντολόγος, Shiva Vandana:
«Ήταν η βίαιη και ληστρική ιδιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών του Τρίτου Κόσμου και των αγορών του που δημιούργησε τον πλούτο του Βορρά και τη φτώχεια του Νότου.
(…)
Όταν πατεντάρουν τους σπόρους και οι αγρότες πρέπει να πληρώσουν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια στις ΗΠΑ ως «δικαιώματα», η φτώχεια τους αυξάνεται κατά ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Όταν ιδιωτικοποιούν το νερό και οι μεγάλες πολυεθνικές κερδίζουν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, για να το μετατρέψουν σε εμπορευματοποιημένο αγαθό, οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι κατά ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Οι ιατρικές πατέντες αυξάνουν το κόστος των φαρμάκων για το AIDS από τα διακόσια στα είκοσι χιλιάδες δολάρια και για τον καρκίνο από τα δύο χιλιάδες τετρακόσια στα τριάντα έξι χιλιάδες δολάρια για ένα χρόνο θεραπείας.
(…)
Τα πενήντα δισεκατομμύρια δολάρια «βοήθειας» του Βορρά προς το Νότο είναι απλώς το ένα δέκατο των πεντακοσίων δισεκατομμυρίων δολαρίων που ρέουν από το Νότο προς το Βορρά, σε πληρωμές τόκων και σε άλλους άδικους μηχανισμούς που επέβαλαν η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αυτοί κάνουν τους φτωχούς φτωχότερους» (Πηγή: Εφημερίδα «Η Ελευθεροτυπία», 22/10/2005).
Ο νέος μεσαίωνας θα αποτελέσει την αφορμή, για να διεκδικήσει ο Τρίτος Κόσμος αυτά που έχει στερηθεί. Και δυστυχώς ο τρόπος αυτός μπορεί να είναι μάλλον βίαιος και τρομακτικός.
Η δυσκολία των μακρινών ταξιδιών
Τα μακρινά ταξίδια είτε από στεριά είτε από θάλασσα είτε από αέρα θα είναι ένα θύμα του νέου μεσαίωνα. Καθώς η ασφάλεια και η τάξη θα εκλείπουν και η οικονομία θα φθίνει, τα μακρινά ταξίδια θα είναι και πιο ακριβά και πιο επικίνδυνα. Σταδιακά, θα γίνονται σπάνια και οι άνθρωποι θα χάσουν επαφή όχι μόνο με πράγματα που γίνονται σε άλλες χώρες, αλλά και με πράγματα που γίνονται μέσα στην ίδια τους τη χώρα.
Η επιστροφή στη χειρωνακτική καλλιέργεια της γης
Οι άνθρωποι σε ένα νέο μεσαίωνα θα πρέπει να βασιστούν στα δικά τους χέρια, για να βγάλουν την τροφή τους. Πολλοί από αυτούς θα επιστρέψουν στην καλλιέργεια της γης, για να μπορούν να είναι αυτάρκεις. Βέβαια, αν κι αυτό τείνει να φαίνεται ρομαντικό, θα υπάρχουν δυσκολίες, οι οποίες δεν θα φαίνονται με την πρώτη ματιά. Καταρχήν, η γνώση του πώς να καλλιεργεί κάποιος χειρωνακτικά τη γη έχει χαθεί κατά μεγάλο μέρος. Ο υπερπληθυσμός οδήγησε στη βιομηχανική μαζική παραγωγή τροφής, για να μπορούν να τραφούν εκατοντάδες εκατομμύρια. Έτσι ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν πλέον πώς να καλλιεργούν τη γη με τον αρχαίο παραδοσιακό τρόπο. Αλλά αυτό που κάνει τα πράγματα ακόμη δυσκολότερα είναι ότι ο παραδοσιακός τρόπος της αγροτικής καλλιέργειας τρέφει λιγότερους ανθρώπους από ότι ο βιομηχανικός. Έτσι μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας θα έχει πρόβλημα υποσιτισμού. Σταδιακά, το εκκρεμές μεταξύ της αναγκαίας παραγωγής τροφής και του πληθυσμού που μπορεί να τραφεί ικανοποιητικά, θα έρθει σε ισορροπία. Αυτό όμως θα γίνει μετά από πολύ πόνο και δυστυχία.
Οικολογικά προβλήματα
Αν και πολλές φορές τον προηγούμενο αιώνα, οι καταστροφολογικές προβλέψεις κάποιων οικολόγων και επιστημόνων διαψεύστηκαν, υπάρχουν αρκετά στοιχεία σήμερα ότι οι προβλέψεις για το μέλλον του κλίματος και των οικοσυστημάτων είναι πλέον αρκετά ρεαλιστικές. Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων των τελευταίων δεκαετιών, όπως π.χ. των δορυφόρων και των προσομοιώσεων μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών, μας επιτρέπει να προδιαγράφουμε ένα πολύ δυσοίωνο μέλλον για το επόμενο χρονικό διάστημα, μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα. Η πιο σημαντική και επιστημονικά ακριβής έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις από την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω στα οικοσυστήματα έγινε για λογαριασμό της Βρετανικής κυβέρνησης το 2006. Αυτή δείχνει ότι, εάν οι κυβερνήσεις όλων των χωρών δεν κινηθούν έγκαιρα, για να πάρουν μέτρα, έπεται ένα παγκόσμιο οικονομικό και κοινωνικό «κραχ».
Οι ερευνητές αυτής της έκθεσης, στην οποία επικεφαλής ήταν ένα επιφανής οικονομολόγος, ο Νίκολας Στερν, εκτιμούν ότι στις επόμενες δεκαετίες οι πλημμύρες που θα προκληθούν από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, θα καταστήσουν μέχρι και εκατό εκατομμύρια ανθρώπους άστεγους. Οι πάγοι των πολικών περιοχών που λιώνουν και παύουν να εμπλουτίζουν κάθε χρόνο τον υδροφόρο ορίζοντα, θα φέρουν μεγάλη δίψα. Ένας στους έξι κατοίκους στον πλανήτη με το ζόρι θα έχει νερό να πιει. Παράλληλα, η ξηρασία και η ερημοποίηση θα προκαλέσουν κύμα εκατοντάδων εκατομμυρίων προσφύγων.
Ο σερ Ντέιβιντ Κινγκ, ο επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης, σχολιάζοντας την έκθεση λέει:
«Κατά την άποψή μου είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε ποτέ το παγκόσμιο πολιτικό μας σύστημα. Δεν βρεθήκαμε ποτέ αντιμέτωποι με μια απόφαση, η οποία απαιτεί τη συμμετοχή όλων των μεγάλων χωρών. Το χρονοδιάγραμμα είναι επίσης εκτός προηγουμένου, καθώς ζητούμε για πρώτη φορά από ένα παγκόσμιο πολιτικό σύστημα να αποφασίσει για τους κινδύνους που απειλούν τους πληθυσμούς του πέραν της χρονικής περιόδου μιας εκλογικής διαδικασίας».
Βλέποντας όμως την πολιτική αποδιοργάνωση και τον εθνικό εγωισμό των προηγμένων χωρών, είναι πολύ αμφίβολο εάν αποφασίσουν αυτές οι χώρες να συνεργαστούν και να επενδύσουν ένα μέρος του προϋπολογισμού τους για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Ακόμα κι αν καταφέρουν να συμφωνήσουν έγκαιρα, το κόστος των μέτρων θα οδηγήσει σε μία μεγάλη περίοδο οικονομικής ύφεσης, η οποία θα επιδεινώσει τα ήδη μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα των λαών.
Η επιστροφή της θρησκευτικής πίστης
Σύμφωνα με το φιλόσοφο Ορτέγκα Υ Γκασέτ, το πρόβλημα της νεολαίας χωρίς θρησκεία είναι ότι έχει αδειάσει και από εσωτερικό υπαρξιακό νόημα. Από τα μέσα του 20ου αιώνα, προέβλεψε ότι πολύ σύντομα θα ακουστεί στον πλανήτη μας ένας τεράστιος θρήνος σαν ένα μεγάλο ουρλιαχτό αναρίθμητων σκυλιών, που θα απευθύνεται προς τα αστέρια ζητώντας κάποιον να αναλάβει την αρχηγία και να ξυπνήσει την έννοια της υπακοής ή του καθήκοντος.
Μια τέτοια κραυγή θα ακουστεί σε ένα νέο μεσαίωνα. Η δυστυχία και η ανασφάλεια της ύπαρξης θα ξυπνήσουν στον άνθρωπο μια ανανεωμένη θρησκευτική πίστη. Αφού ο άνθρωπος δεν θα μπορεί να πιστεύει πλέον στα ιδανικά της υλιστικής και επιστημονικής εποχής, θα στραφεί ξανά στο Θεό, για να μπορεί να κρατηθεί ενωμένος με την κοινότητά του και να μπορεί να αισθάνεται ότι η ύπαρξή του έχει νόημα σε αυτόν ή σε έναν άλλον πιθανό μεταθανάτιο κόσμο.
Όπως έλεγε ο Jorge Angel Livraga, η εμφάνιση πολλών αιρέσεων είναι μέρος ενός ιστορικού φαινομένου πολλών εκτεταμένων φασμάτων του Νέου Μεσαίωνα. Έτσι, μάλλον δεν θα υπάρχει μια μεγάλη θρησκεία, αλλά πολλές μικρές λατρείες ή αιρέσεις, οι οποίες θα κρατούν ενωμένες μικρές κοινότητες. Αυτές οι λατρείες θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους και μόνον αυτές που θα εμπνέουν την πίστη στους ανθρώπους και τη διαιώνιση της κοινότητας θα επιβιώσουν σε μια τέτοια σκληρή εποχή. Στην αυγή της επόμενης αναγέννησης, μια νέα θρησκεία αναδυομένη μέσα από αυτήν τη διαδικασία επιλογής θα εξαπλωθεί και θα ενώσει τους ανθρώπους μέσα από νέους πολιτισμούς.
Η ηθική στο νέο μεσαίωνα
Η διάσπαση των μεγάλων κοινωνιών σε μικρές ομάδες θα φέρει και μία αλλαγή στις ηθικές αξίες. Η τάση των ανθρώπων προς επίδειξη ή ψυχική εξάρτηση από άλλους ανθρώπους θα μειωθεί. Θα αναγκαστούν να «προσγειωθούν» και να σκληρύνουν, αφού θα ζουν σε μια κοινωνία όπου το να έχεις τα απαραίτητα είναι ήδη πολυτέλεια και όπου ο καθένας αγωνίζεται, για να επιβιώσει. Η αναβίωση μιας στωικής φιλοσοφίας είναι πολύ πιθανή, επειδή αυτή διδάσκει πώς μπορεί κάποιος να είναι δυνατός και αυτάρκης σε μια σκληρή εποχή.
Η κλοπή, ο βιασμός, ή ο φόνος θα τιμωρούνται σκληρά με νόμους που θα συντάσσονται από την ίδια την κοινότητα. Η ηθική σχετικότητα που συνηθίσαμε στην εποχή μας θα είναι παρελθόν. Μια μικρή νησίδα κοινωνίας μέσα σε μια «θάλασσα δυσκολιών» πρέπει να έχει λίγες και στέρεες ηθικές βάσεις, για να μπορεί να κρατήσει ενωμένα τα άτομα που την απαρτίζουν.
Αποσπάσματα από το βιβλίο “Μπαίνουμε σε ένα νέο Μεσαίωνα;”, Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη, 2008