Αριθμός 2

Γνώρισε τα βιβλία των Εκδόσεών Νέα Ακρόπολη
Ανακάλυψέ το

Δεν θα μας δημιουργούσε έκπληξη, αν για να περιγράψουμε ένα φυσικό φαινόμενο χρησιμοποιούσαμε σήμερα τη γλώσσα των μαθηματικών. Είτε αφορά στην πορεία που διαγράφει ένα μήλο μέχρι να πέσει στο έδαφος, είτε στην εκπομπή «παρελθοντικής ενέργειας» από μία μαύρη τρύπα, οι αριθμοί είναι κάτι παραπάνω από κατάλληλοι για να περιγράψουν τα φυσικά φαινόμενα.

Μπορεί όμως κάποιος να θεωρήσει ως φυσικά μόνο τα φαινόμενα που μπορούμε να δούμε ή να μετρήσουν οι συσκευές που έχουμε ανακαλύψει; Είναι βέβαιο πως όχι… Η Φύση είναι κάτι παραπάνω από αυτό, και θα χρειαστεί να μπούμε στον κόσμο των εννοιών που γεννούν τα φαινόμενα για να την καταλάβουμε λίγο καλύτερα.

Σε αυτό το πεδίο λοιπόν, θα χρειαστούμε τους αριθμούς όχι σαν μετρικές μονάδες, αλλά ως σύμβολα που «μεταφέρουν» τις ανώτερες έννοιες στις οποίες αναφερθήκαμε. Ο πρώτος σε σειρά αριθμός φυσικά είναι το ένα, το ΕΝ του Πλωτίνου, η απόλυτη αρχή, η οποία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή παρά μόνο αν «κατέλθει». Αν δηλαδή αναλυθεί, διαιρεθεί σε δύο μέρη, οπότε και έχουμε την έννοια του «δύο», που θα μας απασχολήσει σε αυτό το άρθρο.

Ο C.G. Jung αναφέρει πως «Το 2 είναι ο πρώτος πραγματικός αριθμός, γιατί με αυτόν ξεκινά η διαίρεση και ο πολλαπλασιασμός, με τα οποία καθίσταται δυνατή η μέτρηση». Πριν από τον αριθμό αυτό δεν μπορεί να υπάρχει η έννοια των αριθμών, γιατί υπάρχει μόνο η έννοια της αδιαίρετης μονάδας, όπως ακριβώς δεν θα μπορούσε να υπάρχει η έννοια του φωτός χωρίς την ύπαρξη της έννοιας του σκότους, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω.

Μπορούμε να πούμε πως η έννοια της διαίρεσης, πηγάζει από την ιδέα-αριθμό 2, έννοια κρίσιμη για την κατανόηση των ατομικών ιδιοτήτων του πλήθους των αριθμών. Για τους Πυθαγόρειους, το δύο ήταν ο πρώτος έμφυλος αριθμός, άρτιος και θηλυκός. Για να αναπτύξουν την αντίληψή τους για τη δυαδικότητα, στοχάζονταν πάνω σε ζεύγη αντιθέτων: κινητό-ακίνητο, καμπύλο-ευθύγραμμο, ένα-πολλά κλπ.

Αν λοιπόν θεωρήσουμε έναν άξονα με δύο άκρα, ένα δίπολο, το «ένα» θα σχετίζεται με το πνευματικό στοιχείο, την έννοια του θετικού-ενεργητικού ενώ το «δύο» θα συμβολίζει το αντίθετό του. Θα αντιπροσωπεύει επομένως την ύλη, το δεκτικό το εν δυνάμει. Όλο αυτό μπορούμε να το δούμε πολύ καθαρά σε ένα πολύ γνωστό σύμβολο που μας δίνεται από την κινέζικη φιλοσοφία: το γιν-γιανγκ.

Το γιν (δεκτικό) και το γιανγκ (ενεργητικό), αποτελούν τα δύο μέρη μιας ολότητας του ΤΑΟ. Είναι δύο στοιχεία που έχουν ταυτόχρονα δύο ιδιότητες: είναι αντίθετα αλλά και συμπληρωματικά. Στην κινέζικη κοσμολογία, το σύμπαν δημιουργείται από μια ενιαία αρχή, η οποία όμως για να εκφραστεί, χρειάζεται να αναλυθεί μέσα στον κόσμο της πολλαπλότητας. Η έννοια του δύο, το γιν-γιανγκ είναι ο πρώτος της σταθμός: όλα διέπονται από την αρχή αυτής της πολικότητας.

Η αρχαία κινέζικη σοφία δεν απουσιάζει από τη σύγχρονη φιλοσοφία. Η πιο σύγχρονη θέαση αυτής της διδασκαλίας, ονομάζεται Δυαλισμός (ή Δυϊσμός), και δέχεται την πραγματικότητα ως σύνθεση δύο αντίθετων αρχών. Είναι μια θεωρία που την συναντάμε από τις πρώτες ακόμα προσπάθειες της ανθρώπινης φιλοσοφικής σκέψης, σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Μπορούμε να την ανιχνεύσουμε στους Ορφικούς, στους Πυθαγόρειους ακόμα και στον Πλάτωνα και στις μετέπειτα σχολές που εμπνεύστηκαν από τις διδασκαλίες του. Στην ανατολή την συναντάμε στα συστήματα Σαμκύα και Γιόγκα του Ινδουισμού, στον Κομφουκιανισμό (τάο), στον Βουδισμό (νους-ύλη) και πολλές ακόμα σχολές.

Στη θεώρηση αυτή, βασικό ρόλο παίζει ο τρόπος με τον οποίο μπορεί ο άνθρωπος να αντιληφθεί τον κόσμο και να τον εντάξει στη σφαίρα της συνείδησής του. Για παράδειγμα, στον τομέα της ηθικής δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια του καλού χωρίς αυτή του κακού ή στον τομέα της αισθητικής, για να φτάσουμε στην βίωση του «κάλλους» όπως θα έλεγε ο Πλάτωνας, χρειαζόμαστε το άσχημο για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε το όμορφο, τουλάχιστον σαν μια εναρκτήρια ώθηση.

Πέρα από τις θεωρητικές προσεγγίσεις, μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να παρατηρήσουμε αυτές τις «αντιθέσεις» παντού γύρω μας. Υπάρχει η μέρα που διαδέχεται τη νύχτα, η έννοια του πάνω και του κάτω, του θετικού και του αρνητικού. Ακόμα και στον τομέα της Φυσικής είναι θεμελιώδες αξίωμα πως δεν μπορεί να υπάρχει δύναμη, που να μην συνοδεύεται από μια αντίθετή της: για κάθε δράση υπάρχει μία αντίδραση. Αυτό λοιπόν που παρατηρούμε ως έκφραση του αριθμού δύο είναι ζευγάρια αντιθέτων. Δηλαδή δυνάμεις, έννοιες, φαινόμενα ή οτιδήποτε άλλο το οποίο έχει κοινή φύση αλλά αντίθετη κατεύθυνση.

Κάτι που δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε, είναι η αποτύπωση της έννοιας του δύο σε πολλά γνωστά παγκόσμια σύμβολα. Έχουμε ήδη αναφέρει το γιν – γιανγκ όπου συνυπάρχει η αντίθεση των δύο στοιχείων με τη συμπληρωματικότητα. Σε αυτό το σύμβολο, το δύο εμφανίζεται ως μαύρο-άσπρο, δεξιά-αριστερά, σπόρος-μεγάλος λοβός.

Ένα πανάρχαιο σύμβολο που εκφράζει τον αριθμό αυτό είναι ο σταυρός. Εδώ συνυπάρχουν οι δύο αρχές: το οριζόντιο και το κάθετο. Για τους Αιγύπτιους είναι ο άξονας του Νείλου και η ημερήσια πορεία του ήλιου, ενώ για τον χριστιανισμό οι δύο αρχές συμβολίζουν την αγάπη προς τον Θεό (κάθετο στοιχείο) και την αγάπη για τον συνάνθρωπο (οριζόντιο στοιχείο).

Στην εβραϊκή θρησκεία έχουμε το «μαγκέν Νταβίντ», γνωστό και ως αστέρι του Δαβίδ. Είναι ένα σύμβολο που αποτελείται από δύο τρίγωνα σε σύνθεση: το ανοδικό που συμβολίζει την πνευματική ανάβαση και την ένωση με τον Θεό, και το καθοδικό που σχετίζεται με τα ανθρώπινα ένστικτα της σαρκικής Φύσης.

Θα μπορούσαμε επίσης να αναφερθούμε σε αρκετά ακόμα, όπως το κηρύκειο με τις δύο ενέργειες (Ίντα-Πινγκάλα), τον διπλό πέλεκυ (εσωτερική και εξωτερική δράση), τη ζυγαριά που τα δύο μέρη της τείνουν να ισορροπήσουν.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως είναι πολύ επιφανειακή η σύγχρονη οπτική που θέλει τους αριθμούς μόνο ως εργαλεία ποσοτικής προσέγγισης. Αυτό είναι κάτι που το εισάγει στην ανθρώπινη σκέψη ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα ο πρώτος «μαθηματικός», ο Πυθαγόρας λέγοντας πως οι αριθμοί δεν είναι απλά σύμβολα ποσοτικών σχέσεων, αλλά αποτελούν την ουσία του κόσμου, γι’ αυτό και είναι ιεροί.

Αξίζει λοιπόν μια προσπάθεια βαθύτερης προσέγγισης των πραγμάτων, μια απόπειρα να βρούμε την πιο εσωτερική όψη στο καθετί γιατί εκεί ίσως κρύβονται θησαυροί της ανθρώπινης σκέψης και εφόδια για την εξέλιξή της.

Βιβλιογραφία

 

Γνώρισε τα βιβλία των Εκδόσεών Νέα Ακρόπολη
Ανακάλυψέ το
Ετικέτες: Αριθμοί Αριθμολογία
Εκτύπωση

Από το ίδιο Τεύχος

Περισσότερα Άρθρα ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ

Σχετικά Άρθρα

×