Μινωικός Πολιτισμός

Ο Βασιλιάς Μίνωας

«Υπάρχει μια χώρα που λέγεται Κρήτη, στη μέση του γυαλιστερού Πόντου, ωραία και γόνιμη, που βρέχεται από θάλασσα. Σ’ αυτήν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, αναρίθμητοι και ενενήντα πόλεις… Πρωτεύουσα της είναι η Κνωσός, μεγάλη πόλη, στην οποία βασιλεύει ο Μίνωας ο ισχυρός…»

Όταν ο Όμηρος έγραφε αυτούς τους στίχους, κατά τον 9^ο ίσως αιώνα π.Χ. η Ελλάδα είχε λησμονήσει, την αξιοζήλευτη μεγαλοπρέπεια αυτής της Χώρας και πως κυριαρχούσε με τον ισχυρό της στόλο σε ολόκληρο σχεδόν το Αιγαίο και σε ένα μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο Όμηρος την ονόμασε «το νησί των 100 πόλεων» και ήταν ήδη από την 3^η Χιλιετία π.Χ. το λίκνο του πιο αρχαίου από τους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς που γνωρίζουμε και μεγάλος σύνδεσμος ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Η Προϊστορία της είναι λίγο συγκεχυμένη, καθώς ο Μίνωας, ο Βασιλιάς που διέταξε να χτιστεί ο Λαβύρινθος, εμφανίζεται στα μάτια της σύγχρονης αρχαιολογίας ή ιστορίας σαν ένας Μεγάλος Μύστης και Νομοθέτης, ο οποίος θα είχε δώσει το όνομα του σε μια μακριά σειρά προσώπων, όντας ο Ίδιος το ενοποιητικό στοιχείο όλων αυτών! Πιθανότατα σε αυτόν τον ιδιαίτερο Πολιτισμό του Αιγαίου που ήταν τόσο αρχαίος για τον Όμηρο, όσο και ο ίδιος για εμάς, αναφέρεται, όταν κάνει λόγο για κάποιον Χρυσό Αιώνα, όπου οι άνθρωποι ήταν περισσότερο πολιτισμένοι και η ζωή πιο εξευγενισμένη απ’ ότι είναι τώρα στην ταραγμένη εποχή μας. Η ανακάλυψη αυτού του χαμένου Πολιτισμού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα της σύγχρονης αρχαιολογίας. Αυτός ο Πολιτισμός γεννήθηκε σε ένα νησί είκοσι φορές μεγαλύτερο από το πιο μεγάλο νησί των Κυκλάδων, ευχάριστο στο κλίμα, με ποικιλία στα γεωργικά του προϊόντα και με πλούσιους δασωμένους ορεινούς όγκους την εποχή εκείνη! Επίσης μια εκδοχή σύμφωνα με το Διόδωρο Σικελιώτη: «Κρήτη ονομαζόταν μια κόρη ενός από τους Κουρήτες που βασίλευαν στον τόπο αυτό. Παντρεύτηκε τον Άμμωνα ο οποίος όταν ανέλαβε την εξουσία, το νησί που μέχρι τότε ονομαζόταν Ιδαία, το μετονόμασε σε Κρήτη από την γυναίκα του…».

Ο Δίας μεταμορφωμένος σε λευκό ταύρο μεταφέρει στην ράχη του την Ευρώπη.

Ο Αριστοτέλης είχε τονίσει πόσο λαμπρή ήταν η τοποθεσία αυτή και πως επέτρεψε στον Μίνωα να δημιουργήσει μια τέτοια Αυτοκρατορία στο Αιγαίο. Αλλά η ιστορία του Μίνωα και της Κνωσού που παραδέχονταν ως γεγονός όλοι οι κλασικοί συγγραφείς, θεωρούνταν ως μύθος και απορρίπτονταν από την κατεστημένη επιστήμης της εποχής εκείνης. Κάτω από τους γλυκόλαλους ήχους των κουδουνιών και των πηγών της, η Κρήτη με τα επιβλητικά βουνά της και το ατελείωτο παφλασμό των γαλαζοπράσινων νερών μιας θάλασσας που την αγκαλιάζει και την διατηρεί Όμορφη, εδώ και 40 σχεδόν αιώνες, αναπλάθει το ίδιο Όνειρο: Πάνω από το ιερό του βουνό, τον Ψηλορείτη (Ίδη), ο Θεός Δίας διέκρινε σε μια ακτή της μακρινής Ασίας, τη νεαρή Ευρώπη, κόρη του Αγήνορα ή του Φοίνικα. Παίρνοντας την μορφή ενός λευκού ταύρου, πλάνεψε, γήτεψε την πριγκίπισσα και την μετέφερε πάνω στη ράχη του, διασχίζοντας τη θάλασσα έως το ακρωτήριο Σίδερο της Κρήτης. Εκεί εμφανίστηκε ως εραστής και αφέντης της και γιόρτασαν τους γάμους τους κοντά στην Γόρτυνα κάτω από έναν αειθαλή Πλάτανο. Από τους έρωτες τους γεννήθηκαν τρία παιδιά, ο Μίνωας, ο Ραδάμανθυς, και ο Σαρπηδών. Ο Ραδάμανθυς ήταν δίκαιος και ο Σαρπηδών ισχυρός, ο μόνος ωστόσο που μετρούσε στα μάτια των Θεών και των ανθρώπων ήταν ο Μίνωας! Πραγματικά ο Ουρανός του έδωσε ό,τι του ζήτησε. Ο Μίνωας πηγαίνει να συμβουλευτεί τον Δία στην σπηλιά του, στο Ιδαίον Άντρο. Μιλάει στον Θεό, τον Πατέρα του και δέχεται από αυτόν τους πιο δίκαιους και τους πιο σοφούς νόμους του κόσμου. Κάθε εννέα χρόνια η ίδια σκηνή ξαναζωντανεύει. Ο υπέρτατος Θεός των Κρητών Ζευς, είχε μυηθεί λέγεται από τις συντεχνίες των μεταλλουργών που τις αποτελούσαν οι Δάκτυλοι, οι Κουρήτες και οι Κύκλωπες σιδηρουργοί του Κεραυνού! Για αυτό και οι μεταλλουργοί που ήταν προικισμένοι με υπερανθρώπινες δυνάμεις θεωρούνταν μάγοι.

Ο Μίνωας θεμελιώνει πέντε μεγάλες πόλεις και ανάμεσα σ’ αυτές την Κνωσό, την Φαιστό, την Κυδωνία, την Λύττο και την Ζάκρο. Κατασκευάζει παλάτια – λιμάνια, χαράζει δρόμους, δημιουργεί έναν γιγαντιαίο στόλο και βάζει έναν μπρούτζινο γίγαντα τον Τάλω να φυλάει τις ακτές της Κρήτης.

Ο Μινώταυρος

Η κακοτυχία καταδιώκει τα παιδιά του: Νεότατος ο Γλαύκος πέφτει μέσα σ’ ένα πιθάρι με μέλι και πνίγεται. Ο Ανδρόγεος νικητής σε αθλητικούς αγώνες στα Παναθήναια, δολοφονείται από τους αντιπάλους του, υποκινούμενοι από ζήλια. Ο Μίνωας πολιορκεί για αυτό το λόγο και νικά την Αθήνα, θέτοντας τον όρο να στέλνουν στην Κρήτη κάθε χρόνο 7 αγόρια και 7 νεαρά κορίτσια ως θυσία στον Μινώταυρο. (άλλες πηγές λένε κάθε 9 χρόνια, γεγονός που μας κάνει να υποπτευόμαστε μια συμβολική, εσωτερική ρίζα σε όλα αυτά). Αυτό το τέρας το είχε γεννήσει η Πασιφάη, η σύζυγος του Μίνωα καθώς είχε έρθει σε επαφή με τον Δία που είχε μεταμφιεστεί σε Ταύρο. Επίσης υπάρχει η μυθική εκδοχή αυτός ο ταύρος να αναδύθηκε από τα νερά με τη μεσολάβηση του Ποσειδώνα. Πάλι ο ταύρος είναι ένα σύμβολο που είναι αντιπροσωπευτικό της εποχής εκείνης μιας και αναφερόμαστε στην εποχή του Ταύρου 4.000 – 1.800 π.Χ. Ο Θησέας για να αντιμετωπίσει αυτή την μορφή υποδούλωσης, συμβουλεύτηκε το Μαντείο των Δελφών και αποφάσισε να πολεμήσει τον Μινώταυρο. Ο « Έρωτας» τον βοήθησε μέσω της Αριάδνης, που ήταν πριγκίπισσα και κόρη του Μίνωα, η οποία του έδωσε για να μπει στον λαβύρινθο ένα κουβάρι νήματος πάνω σε ένα αδράχτι. Ο Θησέας νίκησε τον Μινώταυρο με έναν διπλό πέλεκυ και αφού μάζεψε το νήμα που λέγεται πως έγινε φωτεινό εκείνη την στιγμή, το επέστρεψε στα χέρια της πριγκίπισσας. Υπάρχουν και εδώ πολλά μυστηριώδη στοιχεία, καθώς η ίδια η λέξη Λαβύρινθος συσχετίζεται με τον «Λάβρυ» ή Πέλεκυ Οργώματος που κατασκεύασε ο Άρης – Διόνυσος.

Ο Μίνωας επίσης φυλακίζει μέσα στο Λαβύρινθο τον αρχιτέκτονα Δαίδαλο, που βοήθησε τη γυναίκα του Πασιφάη να τον απατήσει και την κόρη του Αριάδνη να τον προδώσει. Ο εφευρετικός ωστόσο Δαίδαλος φτιάχνει φτερά και καταφέρνει να δραπετεύσει με τον γιο του Ίκαρο, φτάνοντας αρχικά στην Κύμη και στη συνέχεια στην Σικελία. Ο μύθος του Δαίδαλου και του γιού του Ίκαρου, κάτω από το πέταγμα στους αιθέρες και την πτήση του κακού μαθητή, κρύβει έντεχνα ένα σύμβολο μύησης! Ο Μίνωας τον καταδιώκει από χώρα σε χώρα και υπόσχεται παντού μια αμοιβή σ’ εκείνον που θα μπορέσει να περάσει μια κλωστή μέσα από τις σπείρες του κέλυφους ενός όστρακου. Ο Δαίδαλος κρύβεται στο Παλάτι του Κώκαλου στην Κάμικο κοντά στον Ακράγαντα, ο οποίος και θέτει το πρόβλημα στον φιλοξενούμενό του. Ο πολυμήχανος Δαίδαλος δένει την κλωστή στο σώμα ενός μυρμηγκιού και την περνά μέσα από τον μικροσκοπικό αυτό λαβύρινθο και έτσι προδίδεται! Ο Μίνωας απαιτεί να του παραδώσουν τον εχθρό του, τον καλούν σε συμπόσιο, μα οι γυναίκες καταφέρνουν να τον σύρουν στα λουτρά και να πνίξουν τον νικητή αρχηγό μέσα στους καφτερούς ατμούς των καζανιών που είχε κατασκευάσει ο ίδιος ο Δαίδαλος. Το σώμα του ήρωα λέγεται πως μεταφέρθηκε κάτω από τον ναό της Θεάς Αφροδίτης στην Ηρακλεία Μινώα. Θα τον ξαναβρούν Κριτή στο βασίλειο των νεκρών καθώς εμφανίζεται να συμμετέχει στο Δικαστήριο των Νεκρών ως ένας κατεξοχήν Μάγος – Σοφός. Αυτός είναι ο μύθος που αναφέρεται στον Μίνωα!

Όνειρο χωρίς τέλος, από την εποχή του Ομήρου το επαναλαμβάνουν όλοι οι μυθογράφοι της αρχαιότητας, όλοι οι πολυμαθείς της Αναγέννησης πως ο Μίνωας δεν είναι νεκρός στην φαντασία τους, ούτε στις καρδιές τους. Ποιος θα τον αναστήσει λοιπόν ολοκληρωτικά; Ποιος άλλος εκτός από εκείνον που πιστεύει στους τόσο φορτισμένους με πραγματικότητα μύθους. Εδώ και 2.500 χρόνια τουλάχιστον αναζητούν αυτά τα λείψανα, ερευνώντας γραπτά κείμενα και στο έδαφος της Κρήτης τα χνάρια του πρωτογιού της Ευρώπης. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας αφηγείται πως όταν στον Ακράγαντα βασίλευε ο Θήρων, γύρω στο 480 π.Χ. ανακάλυψαν στην Σικελία τον τάφο του Μίνωα και ότι παρέδωσαν τα οστά του στους Κρήτες. Έγραψαν μάλιστα σύμφωνα με κάποιο σχόλιο του ποιητή Καλλίμαχου, πάνω στο καινούριο μνημείο, ίσως στην Κνωσό: Τάφος του Μίνωα, γιου του Δία! Ο χρόνος έσβησε τις μισές λέξεις και πίστευαν πως επρόκειτο για τον τάφο του Δία.

Αυτό δεν τους προξένησε καθόλου έκπληξη, γιατί στην Κρήτη οι θεοί, όπως και οι άνθρωποι είναι θνητοί. Μέχρι και λίγο πριν, κατά την Ρωμαϊκή εποχή οι επισκέπτες μπορούσαν να δουν το ιερό της Θεϊκής Μητέρας Ρέας, το σπήλαιο του Δία, πάνω στην Ίδη, εκεί όπου ο Μίνωας μυήθηκε πριν τον Επιμενίδη, τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα. Επίσης τον θρυλικό πλάτανο της Γόρτυνας και τον τεράστιο κώδικα των Νόμων που είχαν χαράξει πάνω στο τείχος του Ωδείου, που ήταν από τότε δύσκολο να εξηγηθεί καθώς η προέλευσή του χανόταν στα σκοτάδια του χρόνου. Αναζητούσαν επίσης τον Λαβύρινθο άλλοτε κοντά στην Γόρτυνα, όπως οι βοσκοί του Βιργίλιου και άλλοτε κοντά στην Κνωσό, οι σύντροφοι του Απολλώνιου του Τυανέα, όπου ο Μίνωας είχε κλείσει τον Μινώταυρο.

Εκείνος λοιπόν που ανακάλυψε πρώτος τον Μίνωα, ήταν ένα μέλος της οικογένειας των Καλοκαιρινών, ο οποίος ήταν διερμηνέας στο βρετανικό προξενείο στο Ηράκλειο και έμπορος λαδιού και σαπουνιού στην Κρήτη και συμπτωματικά έφερε το ίδιο όνομα, Μίνωας Καλοκαιρινός! Ξεκίνησε γύρω τα τέλη του 1857, όταν έφερε στο φώς τις πρώτες γραμμές των νόμων της Γόρτυνας και αργότερα το 1878 έως τον Φεβρουάριο του 1879 όταν ξέθαψε μερικές παράξενες αρχαιότητες σε έναν λόφο νότια του Ηρακλείου.

Ο Ερρίκος Σλήμαν που είχε μόλις πρόσφατα αναστήσει τις Μυκήνες και την Τροία επισκέφθηκε την τοποθεσία το 1886 και έκφρασε την πεποίθηση του πως εκείνο το κομμάτι της γης κάλυπτε τα ερείπια της αρχαίας Κνωσού, έφυγε όμως αγανακτισμένος καθώς δεν μπόρεσε να αγοράσει την γη του κτήματος αυτού. Αργότερα το 1895 ο Άρθουρ Έβανς αγόρασε ένα μέρος της τοποθεσίας όπου ο Σλήμαν και η Γαλλική Σχολή είχε ταυτίσει με την Κνωσό και το 1900 εντός εννέα εβδομάδων με τη συνδρομή 150 – 200 εργατών ανακάλυψε τον πλουσιότερο αρχαιολογικό θησαυρό της σύγχρονης ιστορίας, το ανάκτορο του Μίνωα!

Ταξινομώντας ο Έβανς τα αγγεία και τα λείψανα και συσχετίζοντάς τα, με τα ευρήματα της αρχαίας Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου διαίρεσε τον προϊστορικό πολιτισμό της Κρήτης σε τρείς εποχές, την Πρώτη 3.400 – 2.100 π.Χ., τη Μεσαία 2.100 – 1.580 π.Χ. και την Τελευταία Ύστερο – Μινωική Εποχή 1.580 – 1.200π.Χ. Κάθε περίοδος διαιρείται σε τρεις μικρότερες φάσεις. Στο τέλος της Πρώτης Μινωικής Εποχής, οι Κρήτες μαθαίνουν να αναμιγνύουν τον χαλκό με τον λευκοσίδηρο και τότε αρχίζει η εποχή του Ορείχαλκου. Στην Μεσαία Εποχή παρουσιάζονται τα πρώτα ανάκτορα. Οι πρίγκιπες της Κνωσού, της Φαιστού, και των Μαλίων χτίζουν πολυτελείς κατοικίες με πολλά δωμάτια, ευρύχωρες αποθήκες, ειδικευμένα εργαστήρια, βωμούς, ναούς και μεγάλα αποχετευτικά έργα, που ξαφνιάζουν τους δυτικούς. Τα αγγεία χαρακτηρίζονται από μια πολύχρωμη λαμπρότητα, οι τοίχοι στολίζονται με χαριτωμένα ανάγλυφα και από τα ιερογλυφικά του περασμένου αιώνα αναπτύσσεται σταδιακά μια γραμμική γραφή, ώσπου μια ξαφνική καταστροφή γύρω στο 1.700 π.Χ. καταστρέφει το ανάκτορο της Κνωσού. Κατά την τελευταία φάση της Μεσαίας Μινωικής Εποχής όλα αρχίζουν ξανά από την αρχή και είναι αυτή η περίοδος ανάμεσα στην Μέσο-Μινωική ΙΙΙ και Ύστερο – Μινωική Ι 1.700 – 1.450 π.Χ., στην οποία ο Έβανς τοποθετεί την ύψιστη ακμή του Μινωικού Πολιτισμού.

Η επίμονη ανθρωπότητα, όπως έκανε πάντα σε κάθε κατακλυσμό, ανανεώνει τις ελπίδες τις και το θάρρος της και αρχίζει πάλι να χτίζει από την αρχή. Νέα και ωραιότερα ανάκτορα υψώνονται στην Κνωσό, στην Φαιστό, στην Τύλισσο, στην Αγία Τριάδα, στην Γουρνιά, που με την αρχιτεκτονική τους εκφράζουν όλη την αγάπη των Μινωιτών για τη Φύση και την επιθυμία τους να ζουν στο φως! Η μεγαλοπρεπής έκταση, το πενταώροφο ύψος αυτών των κατοικιών και ο πολυτελής διάκοσμος φανερώνουν ένα τέτοιο πλούτο που η Ελλάδα δεν πρόκειται να γνωρίσει μέχρι την εποχή του Περικλή. Κτίζονται επίσης παλαίστρες στις αυλές των ανακτόρων και θέατρα εντός των οποίων γίνονται οι θρησκευτικές τελετές μιας αναίμακτης ταυρομαχίας με ακροβάτες άνδρες και γυναίκες που αναπαριστάνονται στη μεγάλη τοιχογραφία.

Η Κεραμική που βρέθηκε στην περιοχή είναι από τις πιο όμορφες του κόσμου, με μαγευτικές μορφές που μιμούνται στεφάνια άνθεων και αντλεί θέματα από την πανίδα της θάλασσας, που περιλαμβάνει εικόνες με δελφίνια, χταπόδια μέχρι και κοράλλια, με μια απερίγραπτη ομορφιά που προκύπτει από τον συνδυασμό όγκου, σχεδίου και χρώματος. Η μεγάλη δόξα της κεραμικής εκείνης της περιόδου αποτελούν τα λεγόμενα Καμαραϊκά αγγεία, από το ομώνυμο σπήλαιο των Καμαρών με κύριο χαρακτηριστικό τους την εξαιρετική λεπτότητα στο χείλος τους και την θαυμαστή διακόσμηση με χρώματα ανεξίτηλα!

Οι Μινωίτες στάθηκαν μοναδικοί επίσης στην απεικόνιση μορφών και συνθέσεων πάνω σε μικροσκοπικές επιφάνειες. Η μικρογλυπτική αντιπροσωπεύεται με κομψά και ευαίσθητα δείγματα σφραγιδογλυφίας πάνω σε σκληρούς ημιπολύτιμους λίθους (σάρδιος, αιματίτης, στεατίτης, οφείτης, αχάτης, ίασπις, χαλκηδόνιος, σαρδόνυχα και ορεία κρύσταλλος) με σχέδια απίστευτης τελειότητας. Επίσης πλούσιες συνθέσεις με μεγάλη λεπτομέρεια παρατηρούμε στη χρυσοχοΐα, βασισμένη όχι μόνο σε συγκολλήσεις αλλά και σε σφυρήλατα ελάσματα, ενώ στη μεταλλοτεχνία οικιακά σκεύη, εργαλεία, όπλα και ιερείς πέλεκυς παρουσιάζουν μια φροντισμένη και ευφάνταστη κατασκευή. Μοναδικά επίσης ευρήματα που δημιουργήθηκαν με σφυρηλάτηση αποτελούν οι ορειχάλκινες λεκάνες, οι βραστήρες, εγχειρίδια και σπαθιά διακοσμημένα με άνθη και ζώα και συγκολλημένα με χρυσό και αργυρό, με ελεφαντόδοντο και σπάνιους λίθους. Στην τελευταία Μινωική εποχή ανήκουν τα αριστουργηματικά αγγεία των Πυγμάχων και των Θεριστών, στα οποία παρουσιάζονται φάσεις και στάσεις της Πυγμαχίας και μια πομπή που βαδίζει χαρούμενη, τραγουδώντας άσματα σε μια Γιορτή θερισμού. Ένας πανέμορφο τυπικό για να ιεροποιηθεί μια ετήσια παραγωγική δράση στη φύση!

Ο Πολιτισμός αυτός εμπεριέχει μέσα στα θρησκευτικά του πιστεύω ένα μίγμα φετιχισμού, δεισιδαιμονίας, ιδεαλισμού και ευσέβειας. Λατρεύει τα όρη, τα σπήλαια, τους βράχους, τον αριθμό 3, τα δέντρα και τους στύλους, τον Ήλιο, την Σελήνη, τους αίγαγρους, του όφεις, τα περιστέρια και φυσικά τον Ταύρο! Τρέφει βαθιά ευσέβεια προς τη γονιμότητα και όταν φτάνει στην αντίληψη μιας ανθρώπινης θεότητας, φαντάζεται τη Μεγάλη Μητέρα – Θεά με πλούσια στήθη και μεγαλοπρεπείς λαγόνες που μπορεί και κυριαρχεί στις χθόνιες δυνάμεις (φίδια) και στον θάνατο. Η Μητέρα – Θεά αντιπροσωπεύει την πηγή της Ζωής, της Σοφίας και της Αγάπης! Ο Δίας επίσης γίνεται η προσωποποίηση της γονιμοποιού βροχής, της υγρασίας και των σύννεφων και τον φαντάζονται επίσης ως Θεό της γονιμότητας, ενσαρκωμένο στον ιερό Ταύρο!

Οι Μινωίτες για να εξευμενίσουν τις Θεότητές τους, χρησιμοποιούν άφθονες προσευχές, προσφορές και θυσίες. Για να απομακρύνουν τους δαίμονες σαλπίζουν με την Κόγχη, παίζουν αυλό ή λύρα και ψάλλουν ομαδικά ύμνους λατρείας. Καθώς φαίνεται, δεν βρέθηκαν ναοί, αλλά πολυάριθμοι βωμοί στις αυλές των ανακτόρων, στα ιερά σπήλαια, στα λιμάνια και βέβαια στις Κορυφές των Βουνών, στα Ιερά Κορυφής! Έχουν βρεθεί τράπεζες προσφορών και σπονδών ή θυσιών με πλήθος ειδωλίων ανθρωπόμορφων και κέρατα χειροτονίας τα οποία αντιπροσώπευαν τον Ιερό Ταύρο.

Τα σύμβολα επίσης που λατρεύονταν μαζί με τους θεούς που αντιπροσωπεύουν, είναι η ασπίδα, ο σταυρός τόσο στο Ελληνικό όσο και στο Ρωμαϊκό του σχήμα αλλά και ως αγκυλωτός χαραγμένος στον γλουτό μιας Θεάς, σκαλισμένος σε σφραγίδα ή ζωγραφισμένος σε πήλινο αγγείο. Και φυσικά τα διπλά Κέρατα και ο Διπλός Πέλεκυς ως αντικείμενα προσφοράς και λατρείας, κρεμασμένοι ή τοποθετημένοι σε βάθρα, μέσα σε ιερά σπήλαια, σε μικρά και μεγάλα Ιερά, γεγονός που φανερώνει τη μυστηριακή και θεϊκή του συμβολική σημασία. Είναι πολλές οι σφραγίδες και τα δαχτυλίδια στα οποία εικονίζεται η θεά Μητέρα, ανάμεσα σε λιοντάρια, γύπες, ένα ιερό δέντρο και πάνω της ο διπλός Πέλεκυς ή σε διαφορετική αναπαράσταση, εμφανίζεται να κραδαίνει τον διπλό Πέλεκυ! Ακόμη ένα αληθινό σύμβολο του νησιού, που οι καλλιτέχνες του Μίνωα ζωγράφιζαν με τόση αγάπη στους τοίχους και στα αγγεία τους, ήταν ο άσπρος νάρκισσος της άμμου, αυτό το φυτό με το βολβό που ξαναγεννιέται αδιάκοπα και που η κρητική ευλάβεια ύμνησε ως σύμβολο της νεαρής θεάς Ακάλλης!

Στη μουσική, η επτάχορδος λύρα, την οποία οι Έλληνες αποδίδουν στην εφευρετικότητα του Τερπάνδρου, απεικονίζεται σε μια σαρκοφάγο της Αγίας Τριάδας, χίλια χρόνια πριν γεννηθεί ο Τέρπανδρος. Επίσης ένας διπλός αυλός με δύο σωλήνες οχτώ οπές και δεκατέσσερις νότες, ακριβώς όπως στην κλασική Ελλάδα. Μια γυναίκα χαραγμένη σε πολύτιμο λίθο ηχεί την σάλπιγγα κατασκευασμένη από ένα πελώριο Κοχύλι και σε ένα αγγείο αντικρίζουμε το Σείστρο καθώς και ασπίδες και κύμβαλα, που χτυπούσαν οι Κουρήτες για να σκεπάσουν τα κλαψουρίσματα του Θείου βρέφους, σε τελετές πολεμικής μυήσεως.

Βρέθηκαν ακόμη διάφορες πλάκες από πέτρα, μέταλλο ή ξύλο, πρόγονοι των σημερινών σήμαντρων, που χρησίμευαν για καμπάνες ή γκονγκ, ιδιαίτερα σε λατρείες που είχαν για σκοπό να καλούν τους Θεούς και να διώχνουν τις δυνάμεις του κακού. Είναι φανερό πως συντόνιζαν με τον ήχο μουσικών οργάνων τις εργασίες που απαιτούσαν ρυθμικές κινήσεις και ιδιαίτερα των χορών. Ένας εξ αυτών ονομάζονταν Γερανός, που χορεύονταν από αγόρια και κορίτσια στην έξοδο του Λαβυρίνθου, πότε σε κύκλους και πότε σε αράδες ο ένας αντίκρυ στον άλλο, αναφέρει ο συγγραφέας της Ιλιάδας. Και πως ακόμη αυτός ο χορός διατηρήθηκε στη Δήλο και στην Αθήνα στη Γιορτή των Οσχοφοριών. Χαρακτηριστικοί επίσης στους Κρήτες είναι οι πηδηχτοί χοροί, φορώντας πανοπλίες. Υπάρχουν πολλές παραστάσεις ιδιαίτερα ζωηρών χορών και στις τοιχογραφίες της Κνωσού απεικονίζονται χορεύτριες με διπλωμένα χέρια και ξέπλεκα μαλλιά, οι οποίες στροβιλίζονται αναπαριστώντας έτσι την κίνηση του κόσμου. Αν και κάθε χορός ήταν ιερός, υπήρχαν ωστόσο χοροί χαρούμενοι και πένθιμοι, χοροί εξορκισμού και απελευθερώσεως, χοροί επίσης που σηματοδοτούσαν τον ερχομό της Άνοιξης.

Μοναδικά στοιχεία αστρονομικών καταγραφών παρατηρούμε επίσης στην άνω επιφάνεια ορισμένων δαχτυλιδιών που έχουν τελετουργικά θέματα. Τα παράξενα μοτίβα στο άνω μέρος των σφραγιστικών δαχτυλιδιών αντιπροσωπεύουν πιθανούς αστερισμούς. Η μετάθεση του χρόνου 3.500 έτη πίσω, στις γεωγραφικές συντεταγμένες της Κρήτης, μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε τη συνολική εικόνα των αστερισμών στον ορίζοντα της εποχής εκείνης, η οποία φυσικά έχει αλλάξει λόγω της μετάπτωσης του άξονα περιστροφής της Γης και σήμερα το πανόραμα αυτό είναι σαφώς διαφορετικό.

Τα περισσότερα σφραγιστικά δαχτυλίδια του μινωικού πολιτισμού στο επάνω μέρος τους εμφανίζουν πολλές και ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που σηματοδοτούν σχέσεις θεολογικών δρώμενων με παράξενα σύμβολα, στην κατάλληλη το καθένα ξεχωριστά εποχή. Σε ένα από αυτά τα δαχτυλίδια που βρέθηκε στις Αρχάνες, για παράδειγμα, απεικονίζεται η μέγιστη ηλιοφάνεια στις 21 Ιουνίου, ο εορτασμός του Θερινού Ηλιοστασίου. Παρατηρώντας τα θεολογικά δρώμενα, εμφανίζεται στην άνω δεξιά πλευρά ένας Οφθαλμός που σχετίζεται με τον Ήλιο ως ένα άγρυπνο μάτι, μαζί με το σκηνικό του οργιαστικού χορού της φύσης, με τις πεταλούδες, τις χρυσαλίδες και το θρόισμα των φύλλων ενός δέντρου, στοιχεία που δείχνουν τον Ήλιο να φωτίζει με την μεγαλύτερή του δύναμη! Και επίσης σε ένα διαφορετικό δαχτυλίδι παρατηρούμε την συνύπαρξη αυτή την φορά Ήλιου και Σελήνης (φως και σκοτάδι μαζί), στοιχεία που δηλώνουν την Ισημερία.

Φυσικά ο σημερινός άνθρωπος για να αντιληφθεί τον τρόπο που οι Μινωίτες βίωναν τις ιερές αυτές στιγμές, χρειάζεται να διορθώσει και να ανανεώσει την σχέση του με την εξωτερική και εσωτερική του Φύση, γεγονός που προϋποθέτει ένα άλλο ύψος συνείδησης. Η εμπειρία, η οπτική αυτή και η γνώση φαίνεται πως έχει χαθεί στο κοινωνικό και «πολιτιστικό» περιβάλλον στο οποίο ζούμε σήμερα, καθώς εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο η αναγκαιότητα ενός άλλου πιο αρμονικού και φυσικού τρόπου Ζωής, που στη Μινωική Κρήτη είναι ολοφάνερο πως βιώνονταν ως μέρος της φυσιοκρατικής τους κουλτούρας σε όλες τους τις δραστηριότητες και όψεις της Ζωής!

Βιβλιογραφία