Τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει ένα Πολιτισμό, ορίζει την ιδιαίτερη μορφή του, καθορίζει τη πορεία του αλλά και την πτώση του; Ένα από τα αρχαιότερα και σοφότερα κείμενα που υπάρχουν, το λεγόμενο «Κυμβάλειο», που εκφράζει την Ερμητική γνώση, λέει: «Το Παν είναι ένα Πνεύμα. Το Σύμπαν είναι Νοητικό». Αυτός ο Νόμος αναφέρεται στο γεγονός ότι κάθε πραγματικότητα βασίζεται πρώτα σε μια νοητική αρχή, μια νοητική μορφή ή νόμο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους πολιτισμούς. Το περιεχόμενο κάθε κοινωνιοπολιτικής μορφής, η νοητική αρχή της, μπορεί να οριστεί ως «ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ».
Με τον όρο ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ, δεν αναφερόμαστε στον τρόπο σκέψης ενός μεμονωμένου ατόμου, αλλά σε έναν ομαδικώς διαμορφωμένο τρόπο σκέψης. Η Νοοτροπία εκφράζει το σύνολο των πεποιθήσεων, των κριτηρίων, των νοημάτων, των συνηθειών και συμπεριφορών μιας ανθρώπινης ομάδας, που της δίνουν το πλαίσιο για τη δική της «θεώρηση» του κόσμου, πρόκειται δηλαδή για την μήτρα μιας κουλτούρας και ενός πολιτισμού.
Πρόκειται για μια νοητική δομή, ένα σύστημα αναφορών, αρχών και κανόνων, που χρησιμεύουν για να παρθούν αποφάσεις, επιτρέποντας στα μέλη της ομάδας να αυτοπροσδιοριστούν ως τέτοια. Πολλοί άνθρωποι, διαφορετικοί μεταξύ τους ως προς τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία, μπορούν να συμμετέχουν στην ίδια νοοτροπία.
Η σύγχρονη Δυτική Νοοτροπία, έχει υποστεί μεγάλη κρίση, σ’ όλους τους τομείς του πολιτισμού, από το πρακτικό μέρος της οικονομίας, ως το υπερβατικό μέρος της θρησκείας, καθώς αμφισβητείται συνεχώς η Εικόνα του Κόσμου μας, οι Στόχοι μας αποδεικνύονται αβάσιμοι, η Ηθική μας είναι συγκεχυμένη και οι Αποφάσεις μας αντιφατικές, μέσα σ’ ένα σύστημα προτεραιοτήτων που δεν είναι επιλογή ατομική αλλά επιβαλλόμενη.
Αυτή η κρίση της Δυτικής Νοοτροπίας, έχει σαν αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της σε μικρότερα τμήματα, σε Υπο-Νοοτροπίες θα λέγαμε, που εκφράζουν διάφορες τάσεις και εντάσεις τη σύγχρονης κοινωνίας. Ζούμε σε μια κοινωνία φτιαγμένη από φατρίες, κόμματα, αιρέσεις, προμήνυμα πιθανά ενός νέου Μεσαίωνα και μιας μοντέρνας φεουδαρχικής αντίληψης. Όσο περνά ο καιρός, οι ομάδες χωρίζονται σε υποομάδες, και οι ιδιαιτερότητες πληθαίνουν, όμως μπορούμε να θεωρήσουμε ότι όλες αυτές οι υποομάδες έχουν τη ρίζα τους σε 5 βασικά στιλ ή τρόπους ζωής και συμπεριφοράς.
Οι 5 αυτές βασικές νοοτροπίες είναι:
- Η Αυστηρή, που χαρακτηρίζεται από το συντηρητισμό και την επιστροφή στις παλιές ηθικές αξίες.
- Η Ενεργητική, που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους της δράσης, αποφασισμένους να αλλάξουν τον κόσμο, και έλκεται από την περιπέτεια.
- Η Ανένταχτη, που περιλαμβάνει άτομα απαισιόδοξα για το μέλλον του πολιτισμού, που ξέρουν όμως να επωφεληθούν και να απολαύσουν τη ζωή.
- Η Υλιστική, που χαρακτηρίζει ανθρώπους ρεαλιστές, ήσυχους, που προτιμούν τις ανέσεις και την ισορροπία.
- Η Εγωκεντρική, που αφορά ανθρώπους κλεισμένους στο καβούκι τους, που υπερασπίζονται τα αγαθά τους και ζητούν ασφάλεια και προστασία.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ
Αυτό που οι σύγχρονοι ερευνητές και κοινωνιολόγοι ονομάζουν «Νοοτροπία», έχει απασχολήσει εδώ και καιρό και ανθρώπους που ψάχνουν να βρουν την Αλήθεια μέσα από την Φιλοσοφία και τον Εσωτερισμό.
Σήμερα, η πραγματικότητα μας ορίζεται από όσα τα αισθητήρια όργανα μας μπορούν να αντιληφθούν, μαζί με όσα τα αισθητήρια όργανα των σύγχρονων μηχανημάτων μπορούν να καταγράψουν. Όσο περνάει ο καιρός, τόσο οι ανακαλύψεις για επίπεδα ύλης, που ακόμα δεν έχουμε αντιληφθεί, αλλά υπάρχουν, πληθαίνουν και προβληματίζουν. Οδηγούμαστε σε συμπεράσματα, που τείνουν να ενώσουν τις επιστημονικές γνώσεις με παραδοσιακές γνώσεις του Εσωτερισμού.
Τέτοιες γνώσεις είναι όπως αυτές που λένε ότι ο κόσμος μας είναι φτιαγμένος από ενεργειακά επίπεδα, διαφόρων συχνοτήτων, που μπορούν να χωριστούν σε 4 βασικά επίπεδα: το υλικό (ανόργανο), το ζωτικό (οργανικό), το συναισθηματικό και το νοητικό. Με τον ίδιο τρόπο που κατασκευάζονται υλικά αντικείμενα στο υλικό επίπεδο, μπορούν να κατασκευαστούν και στα άλλα τρία.
Ένα δονητικό παράγωγο, στο νοητικό επίπεδο, που κατασκευάζεται από ένα σύνολο πολυάριθμων όντων, τα οποία ενώνουν τη θέληση τους σε έναν ομαδικό σκοπό, θεωρείται μια «ομαδική σκεπτομορφή» ή ένα ΕΓΡΗΓΟΡΟΣ. Το επίπεδο που μπορεί να έχει το κάθε Εγρηγορός, καθορίζεται από τον σκοπό του. Τα Εγρηγορότα τρέφονται από νοητική ενέργεια, αλλά κι αυτά με τη σειρά τους τρέφουν με την ενέργεια τους τις μεμονωμένες ιδέες. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι κάθε πολιτισμός, κάθε Νοοτροπία που γεννιέται, δεν είναι παρά ένα Εγρηγορός, που γεννιέται από μια ομαδική Εικόνα του κόσμου, μαζί με το Σκοπό, την Ηθική και τις Αποφάσεις του λαού που το γεννάει.
Όταν εκπληρωθεί ο σκοπός ενός εγρηγορότος, αρχίζει ο εκφυλισμός του. Ο «θάνατος» ενός εγρηγορότος σημαίνει το σταδιακό αδυνάτισμα του και αυτό έχει σαν συνέπεια την παρακμή της ιδεολογίας, θρησκείας, ή πολιτισμού, καθώς τα ανώτερα επίπεδα, τα Αρχετυπικά ή τα επίπεδα του Αιώνιου Μύθου, που πριν έτρεφαν το Εγρηγορός, τώρα δεν το τροφοδοτούν πλέον με ανώτερη ενέργεια. Θα λέγαμε ότι κόβεται η επαφή με το Μύθο που γεννάει μια Νοοτροπία ή έναν Πολιτισμό, και χάνεται ο Σκοπός του.
Αυτός ο κύκλος γέννησης, ακμής, φθοράς και θανάτου, σε όλα τα ζωντανά πλάσματα, αλλά και στους πολιτισμούς, υπόκειται σε Νόμους, που καθορίζουν μια κυκλική επιστροφή των μορφών, κάτι που είναι κοινό σε όλους τους πολιτισμούς και τις νοοτροπίες. Ακόμη και μια πρόχειρη ματιά σήμερα, μας δείχνει την κυκλική επιστροφή τάσεων και προτιμήσεων, μέσα στον ίδιο πολιτισμό, με τη μορφή μόδας, ακόμα και σε περιόδους πολύ μικρές, όπως λίγες δεκαετίες.
ΣΗΜΕΡΑ
Ο σύγχρονος κόσμος βρίσκεται σε σύγχυση. Η ολιστική αντίληψη του κόσμου, που βρίσκεται μέσα στην Φιλοσοφία κάθε λαού, χάθηκε όταν χωρίστηκε από τον δρόμο της Λογικής, που τεμαχίζει τα πράγματα, και θεωρεί τη Φιλοσοφία σαν μια επιστήμη ακόμη, ανεξάρτητη από τις άλλες. Η αντίληψη του κόσμου περιορίστηκε στο αισθητό
και υλικό. Το Ιερό, που προσδιορίζει το κέντρο του Κόσμου και του Ατόμου, έγινε αντικείμενο φανατικής διαμάχης ανάμεσα σε «ειδήμονες». Η Λογική αποχωρίστηκε από το Φανταστικό και ο Μύθος έγινε παραμύθι, αφήνοντας τη ζωή μας άδεια από σκοπό, από προορισμό, από αξίες.
Οι άνθρωποι, διαμορφώνουν τη νοοτροπία τους με βάση τη λογική του δυνατότερου, λειτουργώντας άλλοι σαν «καρχαρίες» και άλλοι σαν «κυπρίνοι», σ’ έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από ανταγωνιστική νοοτροπία, της κυριαρχίας του δυνατότερου καταναλωτή ή του δυνατότερου δημιουργού καταναλωτικών αναγκών. Ανάμεσα σ’ αυτές τις κυρίαρχες στάσεις, είναι ελπιδοφόρο πως υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι ανάμεσα μας που λειτουργούν σαν «δελφίνια». Που προσπαθούν να έχουν συνείδηση του πως σκέφτονται, κρίνουν τους κανόνες του παιχνιδιού και τους αποδέχονται ή όχι, ανάλογα με το αν συμβαδίζουν με το σύστημα αξιών τους, δεν λειτουργούν με φόβο αλλά ούτε και με απληστία. Έχουν όραμα και ιδανικά, χτίζουν το δικό τους Μύθο, διαμορφώνοντας την Εικόνα του Κόσμου τους και τους Σκοπούς τους, με υλικά διαχρονικά και αληθινά, ενώ παράλληλα δίνουν στον εαυτό τους ένα σύστημα Ηθικής και Αποφάσεων, που αντί να τους περιορίζει, τους βοηθάει να περάσουν σε έναν κόσμο με μεγαλύτερα όρια, να περάσουν από το Εγώ στο Εμείς.
Η επιλογή της ελευθερίας, με τίμημα ίσως τον πόνο και το «ξεβόλεμα», η επιλογή δηλαδή του κόκκινου χαπιού του «Μatrix», έναντι του μπλε χαπιού του βολέματος, της άνεσης και της άγνοιας, ίσως είναι μονόδρομος για την επιβίωση του πολιτισμού μας και της ανθρωπότητας ολόκληρης.
Αυτή η ενεργητική στάση επιτρέπει τη γέννηση μιας νέας Νοοτροπίας, άρα και ενός νέου Πολιτισμού, που δεν περιμένει το γκρέμισμα του παλιού και φθαρμένου για να γεννηθεί, αλλά περνάει μέσα από αυτό, ενώνοντας το Παλιό με το Νέο, το Αιώνιο με το Υλικό, δίνοντας ελπίδα και αισιοδοξία, σ’ όσους ανησυχούν και αναρωτιούνται για το μέλλον του Πολιτισμού μας.
Βιβλιογραφία:
- «Η ΝΕΑ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ», Fernand Schwarz, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, 1991
- «ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΚΥΚΛΩΝ», H. P. Blavatsky, Εκδ. Ιάμβλιχος, 1991
- «Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΕΛΦΙΝΙΟΥ», Dudley Lynch – Paul Kordis, Εκδ. Νέα Σύνορα, 1995
- «ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΣΟΦΙΑΣ», Roger de Pins, Εκδ. Τετρακτύς, 1997,
- «Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ», Ορτέγα Υ Γκασσέτ, Εκδ. Δωδώνη, 1972
- «ΠΑΡΕ ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΧΑΠΙ», Glenn Yeffeth – David Gerrold, Εκδ. Summedale Publishers Ltd, 2003
- «ΤΟ ΚΥΜΒΑΛΕΙΟ: Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ», Τρεις Μύστες, Εκδ. Νέα Ακρόπολη, 2002
- «LA BOYSSOLE DE STYLES DE VIE», Ed. D’ Organixation, Paris 1985
- «VOUS ET LES FRANCAIS», B. Cathelet et G. Mermet, Flammarion, Paris 1985