Φιλόσοφοι που άλλαξαν την Ιστορία

Στην ενότητα αυτή θα μιλήσουμε για τρεις ξεχωριστές προσωπικότητες, που με τη ζωή τους κατάφεραν να επηρεάσουν σε βάθος, να διαμορφώσουν και ουσιαστικά να αλλάξουν ριζικά την ιστορία της ανθρωπότητας.

Πριν όμως αναφερθούμε στους ανθρώπους, που άλλαξαν την πορεία της δυτικής φιλοσοφίας, θα ήθελα να μιλήσω με δύο λόγια, για το τι είναι η φιλοσοφία και τι ιστορία.

Φιλοσοφία, λοιπόν, είναι η ρίζα όλων των μορφών πνευματικής δημιουργίας, είναι μια έντονη εσωτερική διάθεση για μάθηση. Επίσης, θα λέγαμε ότι είναι η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, γιατί αυτός που φιλοσοφεί είναι ελεύθερος…

Ιστορία αντίστοιχα είναι η συστηματική μελέτη των καταγεγραμμένων γεγονότων, του παρελθόντος της ανθρωπότητας, αλλά όχι μόνο. Είναι τα χνάρια μας στον χωροχρόνο.

Υπάρχουν άνθρωποι που πατούν ελαφρά στον χωροχρόνο και άνθρωποι που πατούν τόσο γερά, που τα χνάρια τους, δημιουργούν μονοπάτια, για όλες τις επερχόμενες γενιές. Σκάβουν βαθιά αυλάκια, στο δρόμο της ιστορίας της ανθρωπότητας, ώστε να μπορεί να οδηγηθεί πιο γρήγορα στον σκοπό της, δηλαδή στην αυτοπραγμάτωση ή ένωση με τον εσωτερικό άνθρωπο που όλοι κρύβουμε μέσα μας. Εδώ λοιπόν έρχεται η φιλοσοφία και βέβαια τα δοχεία-φορείς αυτής, οι φιλόσοφοι. Είναι αναμφίβολα πάρα πολλοί οι φιλόσοφοι της ανατολικής και δυτικής φιλοσοφίας, εδώ όμως θα μελετήσουμε στις περιορισμένες γραμμές αυτού του άρθρου, μόνο τρεις σπουδαίους ενώ για τους υπόλοιπους, επιφυλασσόμαστε να μιλήσουμε σε κάποια επόμενη ενότητα.

Σωκράτης

Μεγάλος πατέρας της δυτικής φιλοσοφίας, και κυρίως της ανθρωποκεντρικής φιλοσοφίας, είναι ο Σωκράτης. Ο φιλόσοφος αίνιγμα, που δεν άφησε τίποτα γραπτό, αλλά κατάφερε να αλλάξει όλη την αντίληψη μας, για την φιλοσοφία. Πέρασε όλη του την ζωή, διδάσκοντας στην αγορά της Αθήνας και όπως ήταν παράδειγμα προς μίμηση στην ζωή, έτσι ήταν και με τον θάνατό του. Ο ίδιος δήλωνε, ότι άκουγε μέσα του μια φωνή, που του υπαγόρευε τι να κάνει, το «δαιμόνιο».

Για τον Σωκράτη, δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος, αν δρας αντίθετα με αυτά που πιστεύεις. Η γνώση είναι αρετή και η ανθρώπινη δράση, στοχεύει πάντα στο καλό, ενώ αν κάποιος κάνει κάτι κακό, απλά έχει άγνοια και δεν ξέρει ποιο είναι το σωστό. Κατά τον ίδιο, η γνώση φέρνει την ανάπτυξη των αρετών και επομένως παρότρυνε τους ανθρώπους, να νοιαστούν για την ψυχή τους και να γνωρίσουν τον εαυτό τους, επειδή όπως τόνιζε,  άμα γνωρίσεις τον εαυτό σου, θα νοιαστείς πραγματικά για αυτόν. Άρα για τον Σωκράτη, δεν υπάρχει κάτι νέο να μάθουμε, εφόσον η γνώση χρειάζεται να γεννηθεί από μέσα μας, όπου υπάρχει ήδη. Από την πεποίθησή του αυτή, γεννήθηκε η μαιευτική του μέθοδος, που μέσα από ερωτο-απαντήσεις, προσπαθούσε να εκμαιεύσει την γνώση, μέσα από τους συνομιλητές του.

Η ουσία της Σωκρατικής μεθόδου, είναι να καταλάβει ο συνομιλητής του, ότι τελικά δεν γνωρίζει τίποτα και από εκεί, σαν αφετηρία, να ξεκινήσει να φιλοσοφεί και να γνωρίζει, προκειμένου να οδηγηθεί στο «γνώθι σαυτόν»

Ο Σωκράτης κλείνει την απολογία του, στην καταδίκη του σε θάνατο με τα εξής λόγια:

«Αλλά τώρα είναι ώρα να φύγουμε, εγώ για να πεθάνω και σεις για να ζήσετε…
Ποιοι από μας πηγαίνουν σε καλύτερο πράγμα είναι άγνωστο σε όλους εκτός από τον θεό».

Πλάτωνας

Ένας ακόμα μεγάλος φιλόσοφος ορόσημο είναι και ο Πλάτωνας, μαθητής του Σωκράτη. Ο Πλάτωνας σε αντίθεση με τον Σωκράτη έχει αφήσει γραπτά κείμενα. Ασχολήθηκε πάρα πολύ με τα κοινωνικοπολιτικά και έγραψε για την δημιουργία μιας ιδανικής πόλης, όπως και με τα αρχέτυπα του ανθρώπου, το αγαθό, το αληθινό, το όμορφο και το δίκαιο. Στην πλατωνική φιλοσοφία συναντάμε δύο κόσμους: τον αισθητό-υλικό και τον κόσμο των ιδεών ή ουράνιο. Στον αισθητό κόσμο, όλα είναι σκιές και είδωλα του κόσμου των ιδεών, στον οποίο οι ιδέες είναι αιώνιες οντότητες, αμετάβλητες, με πραγματική υπόσταση. Η φιλοσοφία του Πλάτωνα, είναι βαθιά επηρεασμένη από τον Σωκράτη όπως και από τον Πυθαγόρα.

Σε πολλά κείμενα του μιλάει επίσης για την αθανασία της ψυχής και τα 3 μέρη της, δηλαδή το επιθυμητικό, το θυμοειδές και το λογιστικό. Το σώμα είναι ο ναός της ψυχής και χρειάζεται και αυτό την ανάλογη φροντίδα και εκπαίδευση. Η ψυχή έχει για τον Πλάτωνα θεία καταγωγή και μετά από παραπτώματα της, πέφτει στην ύλη και μετά θάνατον, θα αποφασιστεί από το δικαστήριο των νεκρών, αν θα ελευθερωθεί ή θα επιστρέψει ξανά σε άλλο σώμα για να συνεχίσει.

Ασχολήθηκε πολύ με την εκπαίδευση των νέων και την ένταξή τους σε κοινωνικές τάξεις, που θα βοηθήσουν το χτίσιμο της ιδανικής πολιτείας. Μεγάλο μέρος του έργου του είναι για τον άνθρωπο ως κοινωνικό ον και για τα πολιτεύματα, με κυρίαρχη αρετή που τα συνδέει όλα αυτά, την δικαιοσύνη. Μέσα από την γνώση, αναπτύσσει ο άνθρωπος τις αρετές, που τον οδηγούν τελικά στην ορθή και ηθική ζωή.

Θεωρούσε πως, όταν οι φιλόσοφοι βασιλέψουν και οι βασιλιάδες φιλοσοφήσουν, μόνο τότε θα ευτυχήσουν οι λαοί.

Τζορντάνο Μπρούνο

Τέλος, θα προσεγγίσουμε συνοπτικά έναν μεταγενέστερο μεγάλο φιλόσοφο, που τόσο με την ζωή όσο και με τον θάνατό του, στήριξε τις ιδέες και την φιλοσοφία, τον Τζορντάνο Μπρούνο. Φιλόσοφος του μεσαίωνα και πανεπιστήμονας, μίλησε πολύ για την ύπαρξη πολλών κόσμων και την ηλιοκεντρική θεωρία. Μεγάλο μέρος της φιλοσοφίας του στηρίζεται στην ερμητική φιλοσοφία και στον Πυθαγόρα. Ενδιαφερόταν για την αστρονομία, τα φυτά, τα ορυκτά, την φιλοσοφία, την τέχνη, την επιστήμη. Ήταν ένας κοσμοπολίτης – φιλόσοφος με τον πλατωνικό τρόπο, με τα κλασσικά πρότυπα.

Παράλληλα, ανέπτυξε ένα μοναδικό και ιδιαίτερα πολύπλοκο μνημοτεχνικό σύστημα, το οποίο βασίζεται στην οργάνωση της γνώσης, και κλήθηκε να το παρουσιάσει ενώπιον του Πάπα, ο οποίος τον τιμά για την εξέχουσα ικανότητά του. Ήταν ένας από τους πρώτους Ευρωπαίους που κοίταζε τα άστρα και έβλεπε ήλιους και μιλούσε για το άπειρο σύμπαν. Άλλωστε η αστρονομία, ήταν μια επιστήμη με την οποία ασχολήθηκε πολύ.

Ο Τζορντάνο Μπρούνο έγραψε για την Μαγεία, ένα θέμα που ερχόταν σε σύγκρουση με τις πεποιθήσεις της Εκκλησίας, αφού ως Δομινικανός Μοναχός, θα έπρεπε να εναντιώνεται σε όλες αυτές τις υπερφυσικές πεποιθήσεις.

Ο ίδιος αρνείται να αποκηρύξει τα πιστεύω του και για τα επόμενα 7 χρόνια βασανίζεται στις φυλακές της Ρώμης. Στις αρχές του 1600, ο Πάπας Κλεμέντε ο 8ος αποφασίζει να τον καταδικάσει σε θάνατο, δια της πυράς και το δικαστήριο ανακοινώνει την ποινή στον Μπρούνο, που βρίσκεται πεσμένος στα γόνατα. Ο πρώτος μάρτυρας της επιστήμης, θα σηκωθεί και θα απαντήσει: «Πιθανόν εσείς, κριτές μου, να ανακοινώνετε την καταδίκη εναντίον μου με μεγαλύτερο φόβο απ’ ό,τι τη δέχομαι εγώ».

Το παρελθόν της ανθρωπότητας είναι γεμάτο φωτεινά παραδείγματα ανθρώπων του πνεύματος, που για εμάς αποτελούν έμπνευση, ιδιαίτερα σε αυτές τις σκοτεινές εποχές που ζούμε. Οι τρείς αυτοί φιλόσοφοι έγραψαν ιστορία με τις ιδέες τους, για  τις οποίες έζησαν αλλά και  πέθαναν με απαράμιλλη  ανδρεία. Η φιλοσοφία τους, όχι μόνο ήταν μία ιδεολογική επανάσταση για την εποχή που έζησαν αλλά εξακολουθεί να παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.

 

Βιβλιογραφία:

  1. https://el.wikipedia.org/wiki
  2. https://www.psychografimata.com/i-filosofia-tou-sokrati-469-399-p-ch/
  3. https://el.wikiquote.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD
  4. https://www.nea-acropoli-athens.gr/arthra/filosofia/498-tzorntano-mprouno-o-martiras-tis-eleftheris-skepsis
Εκτύπωση

Από το ίδιο Τεύχος

Περισσότερα Άρθρα ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

×